898. Chiết học (Truyện ngắn)

'Họ rú lên man dại, ghì đầu nhau xuống bùn, nhiều người bị dính đòn, ngất, nằm bất tỉnh trên bờ ruộng. Cơn điên loạn sẽ tiếp tục diễn ra ở những lễ hội khác'...

Chiều về mỏi mắt lòng đơn lạnh

Mở cổng ra ngoài kiếm nắng xuân

Nắng chiều sắp lặn qua bên núi

Thuốc sầu mấy điếu khói bay quanh

Cách đây khoảng 30 năm, tôi được ông Hiệu trưởng và anh Tổ trưởng Bộ môn ML giao cho giảng môn ‘Chiết học’… Với tôi, dù được phân công giảng bất cứ cái gì, khác với một số thầy giáo khác là thường ‘chích chòe’ về những ‘hiện tượng’ hay ‘dựa hơi vĩ nhân’ - cũng bình thường thôi, tôi lại luôn miên man nghĩ về các khái niệm cơ bản…

Lưu ý rằng chuyện này tôi viết không có ‘lề phải’ hay ‘lề trái’ gì hết, mà chỉ có ‘lề thực’.

1

Phút đầu tiên vào lớp, hầu như toàn là bộ đội - cũng bình thường thôi, ở VN mà, nói chung là họ ít nhiều cũng được học triết học ML trong quân đội trước khi vào trường, tôi mới hỏi:

- Triết là gì?

Cả lớp ngơ ngác im lặng. Tương tự cho câu ‘Kinh tế là gì?’…

Ôi thôi thôi, mệt lắm, đọc hết tài liệu của Nga, Tàu, Tây, Ấn…; rồi từ điển Háng-Vịt, tôi thấy người ta nhắc đến chữ ‘minh triết’, sách Tây thì nói đến ‘tình yêu sự thông thái’ (philosophia, ghép từ hai từ philos = tình yêu và sophia = sự thông thái, tiếng Hy Lạp), mấy thầy Vật lý thì nói là trong từ ‘chiết suất’ gì gì đó…; ngoài ra có người nói nó từ chữ ‘đạo’* của Lão Tử mà ra, có người lại cho bất cứ cái triết lý nào, vd như

- ‘cục cứt có hai đầu, đầu to và đầu nhỏ’; ‘bủm nào cũng thúi, bủm to thì thúi ít, bủm nhỏ thì thúi nhiều’…

cũng đều là triết học!, nên tôi nói đùa là nếu như vậy thì ta có đến 90 triệu triết gia!, ha..ha…; nói chung là rối loạn cái con cào cào!…

Hai mươi lăm năm sau (nhân dịp dự lễ 25 năm thành lập trường), tôi có gặp lại một số… học trò cũ, mà nếu có hỏi lại ‘triết là gì’ thì miệng họ cũng bứ bự bừ bư… thôi, hihi…

Đến đây sẽ ắt có người hỏi, tôi xin nói là ‘triết’ thì dành cho các nhà giả học, giả sư, nhà tra-giết, nhà muốn-nằm, nhà tung-hê-vĩ-đại, nhà tủ-lạnh-vãi-đị, các ngài đại giáo sư-đa tiến sĩ, các ngài thích-lên-ti-vi, kể cả các nhà cho-chó-ăn-chè…, còn tôi chỉ là một kẻ tầm thường, chỉ nói ‘chiết’, nên không cần phải trả lời, hehe…

2

Mấy năm chơi blog (thực ra tôi không chơi blog, mà do bị một tai nạn giao thông nặng, tưởng đâu đi rồi, nên tôi vội mở cái blog, nào ngờ không… tử; sau này lúc nào buồn buồn thì viết bài đăng lên để giết thời gian), tôi có đọc sơ qua những Huyền Chíp, Anu, Nancy Nguyen, rồi Sỹ Liêm, Thanh Ton mới đây… (nhiều lắm, tôi chỉ kể 5 ví dụ minh họa thôi), trong đó, nếu không nhầm thì lớn tuổi nhất là Thanh Ton, và trẻ nhất là Nancy Nguyen - mới có 24-25 tuổi!

Hồi đó đọc ‘Huyền Chíp’, tôi có ý khen ngầm - nhưng đối thủ của nàng lại là một anh bạn làm cho NGO (phi chính phủ), nên dễ làm cho ta bị ‘lệch pha’ - vì ‘văn dĩ tải đạo’ tức là để diễn đạt cái ý của mình, ai viết mà không có ít nhiều hư cấu!… Vd như: Chí Phèo, Thị Nở, Bá Kiến, bà Ba… đều là những nhân vật có thật và khác xa những gì mô tả của Nam Cao, trong đó Chí Phèo rất hiền lành và tốt bụng, Thị Nở thì có chồng có con và vào Nam mất biệt, Chí Phèo và bà Ba của Bá Kiến không có ‘ọ ẹ’ gì với nhau; Lệnh Hồ Xung và Vi Tiểu Bảo đều có thật, trong đó LHX là một vị anh hùng hảo hán huậy nổi danh ở đất Hoài Tứ!, vua Khang Hi có nghe báo cáo nhưng không để tâm (!), còn Vi Tiểu Bảo là một nhân vật hư cấu từ ‘Hòa đại nhân’* (trong phim ‘Tể tướng Lưu gù’) - người được đề bạt thăng chức đến 47 lần, mà ‘nếu ta thăng ngươi lên một chức nữa thì ngươi trên cả ta à!’ (Càn Long) và được mệnh danh là ông ‘Cái gì hoàng đế có thì ta cũng có, cái gì mà hoàng đế không có thì ta cũng phải có’, nhưng cuối cùng thì y cũng bị bêu đầu giữa chợ vào thời Gia Khánh (1799)…

Chắc không có thì giờ, dưới đây tôi chỉ ghi lại hồi ký hay trích dẫn…
*

Với Huyền Chíp*, tôi viết: ‘Nàng viết văn hay như một nhà văn thực thụ, có triết lý hẳn hoi, có cặp mắt nhìn nhận tinh tế, nhưng trên thực tế, trong blogspot chỉ có vài người mà phải có kinh nghiệm vài chục năm hoặc phải trải qua nhiều đau khổ tuyệt vời, mới viết được như vậy: Huyền Chip quả đúng là Tề Thiên Đại Thánh! ...Vụ Huyền Chip cũng vậy, một số chuyện ‘không thật’ trong cuốn sách ‘Xách ba lô lên và đi’ của nàng (!) không phải là điều quan trọng nhất (hãy yên tâm đi, không có ai bắt chước nàng đâu, vì nếu bắt chước nàng thì xác suất vào ‘Cổ Mộ’ là rất cao), mà quan trọng nhất là cuốn sách này có phải là do chính tay ‘đại văn hào’ Huyền Chip viết hay không! Hãy bố trí cho nàng đến một quán cà phê nào đó ở Sài Gòn, NGLB và một số blogger sẽ đến thăm nàng, tiếp đón nàng, chiêu đãi nàng, và hai tiếng đồng hồ sau, kết quả sẽ rõ ràng, hihi...’ (NGLB).

Với Thanh Ton, tôi mới đọc được đoạn: ‘Nếu bạn đang bức xúc, đang có ý tưởng... và định viết điều gì đó lên FB thì bạn phải viết ngay rồi copy đưa ngay lên FB; đừng tính lên FB điểm tin, đi dạo một vòng rồi mới viết; vì thường khi bạn sẽ thấy ngay cái mà bạn định viết, đã có người viết rồi, mà nhiều khi họ viết còn đầy đủ ý, cách thể hiện còn hay hơn mình nhiều... Nhưng nếu vì vậy mà mình không viết nữa, bỏ dở nửa chừng thì mình cũng chẳng khác gì, chả hơn gì thằng đào ngũ. Chỉ vì lên FB nói lên nguyện vọng, mơ ước của mình trước một vấn đề nào đó, cũng tựa như là bạn đang đại diện cho cả gia đình bạn để tham gia vào những đợt trưng cầu dân ý, mà những lá phiếu sẽ tạo thành kết quả, quyết định lại chuyện cả gia đình bạn rồi sẽ được sống như thế nào... Nếu bạn né đi thì những thằng rất ác, rất ngu vẫn sẽ quyết thay cho bạn, và con cháu bạn mãi mãi vẫn sẽ là nạn nhân... (Thanh Ton, facebook.com)

Với Sỹ Liêm, nói chung là thơ của SL, Bình Địa Mộc, Nguyễn Đăng Thuyết… đều có nét hay riêng, nhưng thơ ‘đùa’ của SL thì cực hay (cười), vd: ‘…Anh đây vốn rất kiên cường/Thích em roi vọt... bồi thường nhân đôi!/Chỉ cần em xuống cặp môi/Trên từng vết tím bầm khôi phục liền/Lằn yêu đan lấy lằn ghiền/Hằn lên thống khổ trên miền ăn năn…’ (Sỹ Liêm, facebook.com)

Với Anu thì nhiều lắm, tôi chỉ tạm trích một đoạn: ‘…Cuộc đời giống như trận bóng đá, ông đã ghi được nhiều bàn thắng, nhưng vào phút chót ông bỗng nhận ra mình thất bại, vì ông không còn nhận thấy ý nghĩa của chiến thắng. Sau khi ‘rời sân cỏ’, lẽ ra cần được nghỉ ngơi trong thanh thản, nhưng lòng ông lại chứa chất những ưu phiền. Khi ấy, những người kể chuyện như tôi càng trở nên có giá trị. Tự thân một câu chuyện luôn ẩn chứa những triết lý, ý nghĩa của chúng vượt ra khỏi hình dung của người kể chuyện’ (blogtiengviet.net). Còn với Nancy Nguyen thì tôi có bình:

- ‘Thì sông cứ chảy', quả đất vẫn quay cuồng trong vũ trụ (Aitmatov) và con người cứ khổ!,

trong đó, câu ‘Thì sông cứ chảy’ là của nường, mà rất duyên dáng, dí dỏm và khá triết lý trong loạt ‘nhật ký’ về chuyến thăm Cuba mới đây*, và bình tiếp là ‘Ui, em vít bài CUBA hay quá!’…

3

Sau Tết có mấy tin mà nghe quả thật ‘khủng’, nhất là vụ ‘Lễ hội’*:

- 'Cơn điên loạn tại Phú Thọ!': Đúng như dự đoán, hội cướp phết năm 2017 đã vỡ trận, 'đẫm máu' hơn, dã man hơn, trầm trọng hơn, điên loạn hơn và khiếp đảm hơn. Sự việc xảy ra vào chiều 9/2 (tức 13 tháng Giêng) tại Tam Nông - Phú Thọ. Cho dù có thể lệ mới, với lực lượng an ninh, cảnh sát cơ động tinh nhuệ, khỏe mạnh, đầy kinh nghiệm nhưng hàng nghìn thanh niên cứ lao vào nhau, dẫm trên đầu để rượt lên, thậm chí dùng nắm đấm để tranh giành quả phết. Họ rú lên man dại, ghì đầu nhau xuống bùn, nhiều người bị dính đòn, ngất, nằm bất tỉnh trên bờ ruộng. Cơn điên loạn sẽ tiếp tục diễn ra ở những lễ hội khác tại Miền Bắc... (Trương Văn Khoa, facebook.com)

- Trước đó, facebooker Lý Thiên Đằng đã có một stt đầy… tức tối: Tôi cực lực phản đối những thứ gọi là lễ hội đâm trâu, chém lợn, nói chung là những hành động chém giết dã man loài vật nhân danh văn hóa. Cá nhân tôi không cho rằng những thứ đó là văn hóa, mà là phản văn hóa. Không nói tới những tác động gì to lớn, tôi chỉ ý thức được rằng nếu tôi cổ súy những thứ đó, tôi sẽ biến con em tôi thành một lũ mất nhân tính. Và tôi sẽ góp phần làm cho đất nước tôi trở thành một đất nước man rợ dưới con mắt năm châu... (Lý Thiên Đằng, facebook.com)

*

Rồi có cái vụ của ông Thích Tan Hoang, à quên, Thích Chân Quang, về 'Phóng sinh cá hổ ăn thịt: Tội ác mới':

- Ngày 5-2 (mùng 9 tháng Giêng âm lịch), dưới sự chủ trì của Thượng tọa Thích Chân Quang, hàng ngàn người từ các tỉnh, thành đã đổ về bến sông trước cửa đình làng Bát Tràng (Gia Lâm - Hà Nội) tham dự lễ phóng sinh với 10 tấn cá. Cá gì được thả xuống sông? Đó có cá Colossoma Brachypomum (cá chim trắng), một loài cá ăn thịt đáng sợ trong họ cá hổ Characidae du nhập từ Nam Mỹ. Vì sao thả 'cá hổ' ra sông hồ Việt Nam là tội ác? Trước hết, chim trắng Colossoma Brachypomum là một loại cá ngoại lai du nhập về từ Nam Mỹ, chúng là loài săn mồi theo đàn, ăn tạp và rất hung dữ. Những con cá chim trắng trên 1 kg trở lên thường hay tấn công đàn vịt con nuôi, chăn thả trong ao. Cách đây không lâu, tại huyện Thống Nhất (Đồng Nai) đã cắn đứt ngón tay út của một phụ nữ trong lúc giặt quần áo ở cầu ao. Thứ hai, cá này có nguy cơ lớn đối với các sinh vật bản địa như cướp mất phần thức ăn, tấn công các loài cá nhỏ và nguy cơ tiềm ần nhất là gây các loài bệnh cho loài bản địa, giết chết hàng loạt các loài cá sống ở các khu vực loài này sinh sống vì không có kháng thể. Thứ ba, khi thả xuống sống, ‘cá hổ’ sẽ vượt khỏi tầm kiểm soát của con người. Chúng tấn công ăn thịt rất nhiều các loài cá bản địa, chúng là nỗi khiếp sợ của các loài lưỡng cư, bò sát và ngay cả một số loài thú nhỏ... Chủ động nhập khẩu, nuôi, nhân rộng, bán và tổ chức thả ‘cá hổ’ xuống sống để tiêu diệt hàng loạt các loài sinh vật kể cả con người là một tội ác chứ không phải là một việc làm thiện nguyện... (Trương Văn Khoa, facebook.com)...

4

Xin hạ dần độ cao để xuống sân bay ‘kẹt xe’ Tân Sơn Nhất, rất thực tế…

Trước Tết, tôi và một người bạn ghé vào một tiệm tạp hóa mua một cái phong bì để đi đám tang, anh ta mới bỏ vào đấy mấy chục ngàn…; nào ngờ mấy ngày sau tôi gặp một bà dữ như sư tử, bả nhiếc ‘sao bỏ phong bì đi đám tang mà có mấy chục ngàn, ít nhất phải là 500.000đ, làm nhục cả… họ’ (!); tôi rất ngạc nhiên là tại sao bả lại biết (vì nhà có đám tang rất giàu, dễ gì mà tiếp cận họ, mà có tiếp cận được thì họ cũng chả nói ra), tìm hiểu hoài thì tôi mới biết đó là tội lỗi của cô bán quán!... Hôm qua, tôi đi mua thuốc lá, vì chiều có chiêu đãi khách nên tôi mua loại đắt hơn một tí, thấy vậy, anh chủ quán liền nói: ‘Chú đã lên đời rồi à!, nay hút thuốc này à, chứ không hút thuốc như mọi bữa nữa à!’; tôi không trả lời và không cảm thấy khó chịu tí nào, nhưng ghi nhận, té ra là mấy năm nay tôi đến mua thuốc lá, anh ta đều để ý và (có thể) nói móc, nói xấu đủ điều!...

Tôi chả hiểu là người… Việt mình từ lúc nào có thói quen đánh giá con người bằng tiền!, việc mình thì mình làm, bán phong bì thì bán phong bì, bán thuốc lá thì bán thuốc lá, ai mua thì bán, chuyện gì mà dòm vào trong phong bì của người ta bỏ bao nhiêu tiền!, chuyện gì mà đánh giá giá trị người ta bởi hút Cravel A hay hút Cigar Cuba 400 đô/điếu!...

Vụ này có liên quan đến vụ dưới đây.

*

Tết này tôi đã nhậu trên 15 cuộc nhậu: 10 cuộc ở Hàn Quốc, 3 cuộc ở Tây Nguyên, 1 cuộc ở Đà Nẵng và 1 cuộc ở… Sài Gòn…

Buồn cười là ở Hàn Quốc, mỗi bữa nhậu người ta phát cho mỗi người một ly… nước lọc (nam mô  a di thò phò), nên công an bên ấy bị... thất nghiệp!, ha..ha…

Buồn cười hơn là cái vụ ‘phạt 3 chiệu dzưỡi’ (tiếng miền Bắc) ở ta, tức là ai uống rượu bia, mà nếu bị công an đưa dùi cui ra, thì đàng nào cũng bị phạt 3,5 triệu (dù uống ít hay nhiều, vì công an có cái cách của họ!); thế là mấy ông bèn cử một bà bầu đi trước làm tướng Tiên phong Trình Giảo Kim, hễ thấy hay không thấy công an thì gọi về cho mấy ổng biết, để biết cách xử lý, ha..ha…

Và buồn cười nhất là cái vụ mạng 3G, mà nay, chuẩn bị cho ‘Cuộc cách mạng công nghiệp lần 4’, thế giới đã tung ra loại 4G, mấy ông bèn nhao nhao lên:

- Mạng 4G là gì?

- Cái tên ‘4G’ thực ra là tên viết tắt của ‘Fourth-Generation’, cụ thể hơn thì 4G là công nghệ truyền thông không dây đời thứ tư. Trong điều kiện lý tưởng hay từ Smartphone đến các trạm phát mạng 4G có kết nối cực kì ổn định, mạng 4G sẽ cho phép truyền tải dữ liệu với tốc độ tối đa tới 1 hay 1.5 Gb/giây. Với những ứng dụng đa dạng như duyệt web tốc độ cao, điện thoại IP (VoIP), game, truyền hình độ nét cao, hội thảo video... Nếu mạng 4G được thương mại hóa rộng rãi thì người dùng chúng ta có thể tha hồ xem phim chất lượng cao trong lúc di chuyển hay tải được cả những tựa game nặng về máy chỉ trong chốc lát mà thôi... (thegioididong.com)

- ‘Ở ta thì sống suốt đời làm theo ‘chỉ đạo’ của cấp trên, hay một phần nghĩa của từ ‘tay sai’, nên sau khi ‘em ơi, có bao nhiêu chín mươi năm cuộc đời’, thì ta cũng sáng tạo ra được cái 3G…’, một người vội bảo vệ cho cái… 'thiên đường của Phi-đen'!

- Cái gì?

- Đó là Gạo quê, Gà quê và Gái quê!

- Chời ơi nà chời, ngừ ta ság tạo dza côg nghệ 3G nà để sử dụg trog ‘Smartphone’…, kòn kái dzụ '3Cu' kủa ông nà noại… ‘Stupid-phone’...

- ‘Stupid-phone’ là gì?

- Là ngược lại với Smartphone - cái chiết lý ‘đít mình lom nhom, lo dòm đít họ’, mà lúc nào cũng tự xưng là… nhất!

(HẾT)

---------

Chú dẫn:

1. Chí Phèo, Thị Nở, Bá Kiến, bà Ba: Về nhân vật Thị Nở, ông Đạt (em của Nam Cao) cười khì: ‘Bà ấy tên thật là Trần Thị Nở, con của một người làm cối xay tên Phó Kính ở thôn bên cạnh. Một điều ít ai biết là Thị Nở chính là dì họ của Nam Cao… Chuyện yêu đương của hai người là không có, thậm chí cả hai cũng chẳng có mối quan hệ gì, dù đôi lúc họ vẫn chạm mặt nhau trên đường làng’. Riêng Chí Phèo, dù thỉnh thoảng có làm thuê cho nhà Bá Kiến, nhưng anh ta và bà Ba không hề ‘ọ ẹ’ gì với nhau. Cũng chưa từng nghe nói Chí Phèo có vợ con hay qua lại với người phụ nữ nào ở làng, dù đôi lúc say xỉn anh ta cũng hay trêu ghẹo các chị đi ngang điếm canh. Còn Thị Nở xấu xí dở hơi như thế, nhưng rất chuyên chính. Thị vẫn lấy chồng, sinh con đàng hoàng. Chồng Thị Nở cũng là người làm thuê từ nơi khác đến. Sau này, cả nhà Thị Nở bỏ vào Nam sinh sống rồi bặt tin từ đó... Xem thêm: http://nhagomlabang.blogspot.com/2015/09/739-chi-pheo-thi-no-va-cuoc-than-thanh.html
2. ‘Cuba’: Nhật ký của Nancy Nguyen, xem thêm: https://www.facebook.com/banh.ngot.319/posts/1177770385670548
3. Đạo: Lão Tử coi đạo là nguồn gốc của vũ trụ, là bản nguyên của Trời Đất và vạn vật, có nguồn gốc tự nhiên nhưng không biết nơi xuất phát cũng không có nơi kết thúc: ‘Có một vật gì đó sinh ra cả trời đất, lặng lẽ, trống không, đứng riêng biệt không đổi thay, tuần hoàn không biết mệt mỏi, có thể làm mẹ thiên hạ; ta không rõ tên là gì, gọi nó là đạo (hữu vật hỗn thành, tiên thiên địa sinh, tịch hề liêu hề, độc lập bất cải, chu hành nhi bất đãi, khả dĩ vi thiên hạ mẫu; ngô bát tri kỳ danh, tự chi viết đạo)… (vi.wikipedia.org)
4. Hòa đại nhân, xem thêm: http://nhagomlabang.blogspot.com/2013/03/324-nhan-oc-truyen-ky-hieu-lam-te-tuong.html
5. Huyền Chíp, xem thêm: http://nguyenlandung.vn102.space/2017/02/09/gi_nc_m_m
6. 'Lịch sử lễ hội ‘Phát ấn Đền Trần’ bị xuyên tạc và bóp méo?’ (nguồn: zing.vn), xem thêm tại: https://www.facebook.com/truongvan.khoa.1/posts/1306516519430845
7. Số lượng lễ hội: Không đâu như đất nước này, một năm có hơn 8000 lễ hội, trung bình một ngày có 22 lễ hội diễn ra... (nhacsituankhanh.wordpress.com)