1091. Tuyến đường sắt trên cao Cát Linh-Hà Đông và chuyện thời 1.0 (Thư giãn)

Chắc có không ít bạn tưởng rằng ta đang sống vào thời 4.0!, nếu có thì bạn nào đó nhầm rồi, đó chỉ là chuyện ‘4T’ hay truyền thông (media) thôi! Mà, người ta chỉ nói là ‘sắp tiến vào thời 4.0’, tức là còn 5-10 năm nữa mới đến, đó là đối với các nước phát triển như Mỹ, Anh, EU, Nhật, Hàn, Sin, Nga..., còn đối với các nước khác thì phải CHỜ VÀI CHỤC HAY VÀI TRĂM NĂM NỮA, tùy theo cách nước đó lựa chọn phát triển như thế nào!... Và lưu ý rằng VN hiện nay thì hầu như (các) ‘phương thức sản xuất’ đang ở thời 1.0 hay 2.0, và một số đang ở ‘mấp mé’ của bờ 3.0 thôi!... Lưu ý rằng nsld của ta hiện nay con thua thế giới phát triển từ 20-40 lần, cụ thể là chỉ bằng 1/23 của Singapore*, xem dưới...

Vì sao? Một cách nôm na, ta hãy xác định các ‘thời’ (cách mạng công nghiệp) theo phương thức sản xuất, 'biểu hiện' mạnh ở NĂNG SUẤT LAO ĐỘNG, mà nếu nslđ càng thấp, sử dụng càng nhiều người thì càng gần thời 1.0..., không loại trừ Tê Cu, như câu chuyện ‘Tuyến đường sắt trên cao Cát Linh-Hà Đông’ dưới đây...

1

Thời 4.0 là cái quái gì? Có thể hình dung chiếc xe ‘Camry 2.5’ mà ta đang... xài, hay chiếc Airbus A350 mà 'bák Cọw' mới... mua bên Pháp vào ngày 28/3/2018... là sản phẩm của thời 4.0, nhưng không phải của ta, híc... Dễ hình dung nhất là lấy cái bàn máy may mà xưa nay phụ nữ VN hay có trong nhà, để làm ví dụ.

Cách đây khoảng 20 năm, thậm chí nay, PN ở ta thường dùng chân đạp kêu ‘xạch.. xạch.. xạch.. xạch.. xạch...’ (Hình 1), đó là đã biết sử dụng một phần SỨC CƠ HỌC thay sức người, nên năng suất có thể cao hơn việc ‘dùng kim chỉ xâu qua xâu lại từng lỗ một', tức 'may tay’ từ 20-40 lần, như vậy, trong ngữ cảnh này: đến năm 1990-2000, có một số ‘phương thức sản xuất’ mà ta vẫn còn đang ở vào thời 1.0 (bắt đầu vào những năm 1730 khi John Kay đã phát minh ra ‘thoi bay’ - flying shuttle), và CÒN CÁCH THẾ GIỚI PHÁT TRIỂN KHOẢNG 300-400 NĂM!

Sau đó, khi PN biết cắm cái phít ĐIỆN vào, và thay vì lấy bàn chân để đạp, cô ta bật ‘công-tắc’ để cho nó may theo chỉ đạo của cô ta, như vậy: sau năm 2000, ta mới chập chững bước vào thời 2.0 (có từ những năm 1870) với những loại cơ sở sản xuất dây thun, sợi (vải), dệt, gia công và may mặc (xuất khẩu) có đầy ở Sài Gòn, Đà Nẵng..., và nay vẫn còn đang vận hành ở Thủ Đức, Quận 7, Quận 8..., và trong ngữ cảnh này, ‘nó’ CÒN CÁCH THẾ GIỚI PHÁT TRIỂN KHOẢNG 200 NĂM!

Sau đó, do các cơ sở kinh tế quốc doanh và tư nhân, chủ yếu là tư nhân ‘mở cửa’ khá mạnh, chẳng hạn như ta hay nghe từ ‘ĐIỆN TỬ Samsung’: Đến năm 2010, Việt Nam mới cảm thấy thế nào là thời 3.0 (có từ những năm 1910), ‘cảm thấy’ thôi chứ chưa thực sự thấy!, vì ‘nó’ CÒN CÁCH THẾ GIỚI PHÁT TRIỂN KHOẢNG 100 NĂM!

Còn hầu như chúng ta chưa biết gì về thời 4.0 (10 năm nữa mới có!), là thời ‘tự động’, dễ hiểu là thời ‘bấm nút’ - mà ta thường gọi là bấm cái ‘rờ-mốt’ (remote), như sẽ nói thêm dưới đây

*

Về mặt khoa học-kỹ thuật, Việt Nam có những dấu ấn sản xuất CƠ KHÍ nổi tiếng như ‘lốp cao su Sao Vàng’, ‘vải kaki Nam Định’, ‘giép nhựa Tiền Phong’, ‘chế biến và xuất khẩu cá ba-sa’, ‘máy may - cô Ba Sài Gòn’ (Hình 2)... là các sản phẩm của thời 1.0, rồi hàng có kết hợp với công nghệ điện và điện tử, chủ yếu là điện, như ‘lốp cao su DRC’ (Daklak), ‘hàng may mặc xuất khẩu đi châu Âu’, ‘hàng điện gia dụng Điện Quang’, ‘phụ kiện ốc vít cho Samsung’, 'cà phê Trung Nguyên'... là các sản phẩm của thời 2.0 và một phần 3.0...

Nói chung, về ‘tổng thể’, ở cả hạ tầng lẫn thượng tầng, có thể nói VN chưa hề và chưa hề bước vào thời 3.0, minh họa cụ thể nhất là việc làm hàng loạt tượng-đài-ngàn-tỉ, xây dựng các ‘biệt phủ’, ‘giải phóng mặt bằng/giải phóng lề đường’, xây Văn Miếu (Vĩnh Phúc), dựng tượng Quan Công (Sóc Trăng), con rồng Pikachu, ‘chiếu phim Điệp vụ Biển Đỏ quảng cáo giùm... Biển Đông của Tê Cu’ (?!), hay tượng 12 con giáp mới đây...

Ngoài ra, các dự án (nước ngoài) đầu tư ở ta cũng chỉ ra cái ‘thời’ mà ta đang đứng, như dự án phá vỡ cấu trúc tự nhiên ở Sơn Trà, Hải Vân, Nam Ô (Đà Nẵng), Phong Nha/Sơn Đoòng (Quảng Bình), Tràng An (Ninh Bình)..., các nhà máy NHIỆT-ĐIỆN-THAN (Formosa, Vĩnh Tân, Sông Hậu, Duyên Hải, ‘Tôn Hoa Sen’...), khai thác bauxite ở Đăk Nông, sản xuất giấy Lee & Man ở Hậu Giang... gây ‘ô nhiễm môi trường’ trầm trọng (Hình 3); kể cả tàu sân bay Linh Miêu chạy bằng dầu xịt khói đen thui, máy bay cất cánh bằng cơ (công nghệ ‘lỏng’, sử dụng ‘hệ piston hơi’), đi phải có 40 tàu chạy theo để... đẩy...; mặc dù nhìn cái vỏ có vẻ 3.0, nhưng thực chất là các sản phẩm của ‘công nghệ rác thải’ - nói như dân ta là ‘hàng nghĩa địa’ hay ‘hàng si-đa’ - của thời 2.0, thậm chí là 1.0!...

2

Một cách tổng quát, có thể căn cứ vào tốc độ thi công, giải ngân, năng suất lao động/tính giản-tiện (vận trù học), đặc biệt là LƯỢNG LAO ĐỘNG SỬ DỤNG TRÊN MỘT ĐƠN VỊ CÔNG TRÌNH để đánh giá là nó đang ở vào ‘thời’ nào?... Thực tế là ta có thể tư duy ngược lại:

- Cái gì mà sử dụng lượng lao động gấp 20-40 lần so với ‘thế giới phát triển’ thì, theo lập luận trên, chắc chắn là nó phải ở vào thời 1.0, thời... Đinh Bộ Lĩnh, người miền Bắc gọi là ‘thời nhà Tần’, hay một cách gọi mới đây là ‘thời con Kong - Đảo Đầu Lâu’!

Cụ thể nhất và hot nhất là CÔNG TRÌNH ĐƯỜNG SẮT TRÊN CAO CÁT LINH-HÀ ĐÔNG, mà lưu ý rằng các phân tích dưới đây chỉ có giá trị tham khảo, vì bài này chủ yếu là nói về ‘thời nào’.

*

Về tốc độ thi công* thì khỏi cần nói, nó vô địch thế giới không cần công chứng, đó là về tiêu chuẩn quốc tế ISO-cổ đại ‘HOÃN VÀ HOÃN VÀ HOÃN VÀ HOÃN VÀ HOÃN...’ (Hình 4), mà số lần hoãn có thể tiến lên... con số 8 nằm ngang!, nên xếp nó vào thời... 0.1!

Về giải ngân thì kinh phí thi công* cứ chập chờn như bóng ma trơi, lúc có thì có nhứ nhứ, chút chút, chút chút, giựt ra giựt vô, thậm thà thậm thụt..., và cùng với tốc độ giải ngân thì nó cũng vô địch thế giới không cần công chứng, một trong những ‘big problem’ là nó cứ ĐỘI VỐN LIÊN TỤC, tăng từ 10%, rồi 20%, 30, 40, 50, 60, 70, thậm chí có thể...1000%* (từ 552 triệu USD lên 891,92, tăng 61,6%, nay, và còn hứa hẹn sẽ tăng nữa, nữa và nữa!)..., chưa kể ‘mỗi năm ta phải trả nợ TQ ít nhất là 650 tỉ'* (vneconomy-vn)... mà không biết cái chuyện trời đánh gì sẽ xảy ra!, nên xếp nó vào thời... 0.1!

*

Quan trọng nhất, ta có thể hình dung về thời 4.0, tức là thời ‘bấm nút’, thì với 13km đường sắt trên cao Cát Linh-Hà Đông, để vận hành, 'người ta' sẽ sử dụng cỡ 3 người (trong đó có robot), trong lúc nay Tê Cu sử dụng: 50 người/km x 13km = 650 người!, đó là về mặt lý thuyết, chứ trong hiện thực quản lý dự án thì thường có công thức là ‘1 chính sinh 2-3 phụ’ (Hình 5), tức là có CẢ MỘT... SƯ ĐOÀN ‘ĐIỆP VỤ BIỂN ĐỎ’ đang ở ngay trên bầu trời Hà Nội, mà có thể giống như chuyện ‘Khổng Minh chờ gió đông’, tức là chờ thời cơ để làm ‘chuyện xxx’ gì đó ở... Xích Bích-vn!, bố ai mà biết!

Vân vân và vân vân...

***

Như vậy là, chả hiểu ai đó có ý đồ gì hay không, nhưng với lực lượng nhân sự được huy động cho ‘Tuyến đường sắt trên cao Cát Linh-Hà Đông’ - không phải chỉ gấp vài lần, mà lại gấp từ 20 đến... mấy trăm lần thời 4.0!, ta hãy tính xem là ‘nó’ đang ở vào thời nào?:

a) Đường sắt trên cao Cát Linh-Hà Đông là sản phẩm của thời 1.0!

b) Đường sắt trên cao Cát Linh-Hà Đông là sản phẩm của thời 0.1!

c) Đường sắt trên cao Cát Linh-Hà Đông là sản phẩm của thời nhà Tần!

d) Đường sắt trên cao Cát Linh-Hà Đông là sản phẩm của thời con Kong - Đảo Đầu Lâu! (Hình 6)

Phương án nào? Các nhà... thông thái trên fb hãy chọn một đi nghen!

H...ết.

---------

Chú dẫn:

1.       Đường sắt Cát Linh - Hà Đông: Mỗi năm, Việt Nam phải trả nợ TQ ít nhất 650 tỉ đồng tiền vay..., tuy nhiên, số tiền trả nợ trên chỉ là trả cho vốn vay bổ sung 250 triệu USD. Thực tế, trước đó, Việt Nam còn một khoản vay TQ làm đường sắt Cát Linh - Hà Đông là 419 triệu USD... Xem thêm: http://vneconomy.vn/duong-sat-cat-linh-ha-dong-moi-nam-tra-no-trung-quoc-khoang-650-ty-20180122162846335.htm

2.       Kinh phí thi công: Toàn tuyến đường sắt Cát Linh - Hà Đông dài 13,05km trên cao. Tổng mức đầu tư ban đầu của dự án từ 552 triệu USD # 8.770 tỉ đồng, đến nay đã tăng lên 891,92 triệu USD # 18.792 tỷ đồng... (bằng kinh phí xây dựng Sân bay Long Thành phục vụ cho 60 triệu lượt khách quốc tế/năm!), và xxx... (nt)

3.       50 người phục vụ 1 km đường sắt Cát Linh - Hà Đông: Theo BQLDA, ...600 nhân lực này... được cử sang TQ... 37 lái tàu sang TQ đào tạo đều là những lái tàu chính nên được đào tạo dài hạn nhất với 315 ngày... (new-zing-vn)

4.       Năng suất lao động của Việt Nam: Tổng cục Thống kê: Năng suất lao động người Việt thua Lào, bằng 7% Singapore... 23 người Việt có năng suất lao động bằng 1 người Singapore... Năng suất lao động Việt Nam bằng 1/3 Trung Quốc... (vneconomy-vn)

5.       Tiến độ khai thác tuyến đường sắt Cát Linh - Hà Đông một lần nữa lại vỡ kế hoạch khi thời hạn dự kiến quý 1-2018 được lùi đến quý 4 và kết thúc xây dựng vào năm 2021 (!), xem thêm: https://tuoitre.vn/duong-sat-cat-linh-ha-dong-lui-tien-do-chay-thu-den-quy-4-20180330092137248.htm

6.       Tốc độ thi công: Tuyến Cát Linh - Hà Đông có chiều dài 13,1 km, được khởi công xây dựng vào ngày 10/10/2011 và dự kiến hoàn thành công tác xây dựng vào 30/9/2017... Việt Nam phải mua 13 đoàn tàu của TQ cho tuyến đường này..., nhà thầu TQ trong dự án đường sắt “rất kém” nhưng không thể thay... (wiki)