475. Góp nhặt cát đá 2013 - Chân lý phải chết!

LTS: À, trong bài này LB đã 'gom' ý kiến của khoảng 100 người, nên dĩ nhiên là LB không dẫn đến một quan điểm thuần nhất. Trân trọng.

Một người thông minh giống như một dòng sông, 

càng sâu thì càng ít gây ồn ào.

(Danh ngôn)

Một hôm, LB đi nhậu, có anh bạn xưng ‘ta là Ngô Bảo Châu đây’, thế thì tại sao LB lại không có quyền viết ‘Góp nhặt cát đá - 2013’ nhỉ, thậm chí có người xưng là ‘Đông Phương Bất Bại’ thì có sao đâu, dù sao, nhậu để cho vui, và viết cũng để cho vui, phải hôn?

LB thường đi đây đi đó, nên đã gặp rất nhiều chiếc ‘lá bàng’ (người), mặc dù là trước khi phát biểu, họ nói có vẻ khiêm tốn là ‘xin có ý kiến’, ‘xin lạm bàn’, ‘chưa chắc tôi đã đúng nghe’, nhưng mình rất ngạc nhiên là đa số họ thường phát biểu như vĩ nhân hay thánh nhân, và tin rằng phát biểu của họ là… đúng 100% (vì có định kiến sẵn, xem các câu chuyên bên dưới), nói tóm lại là, họ đã vô tình tự xưng: ‘Ta là chân lý’.

Trước mắt, tập ‘Góp nhặt cát đá 2013’ gồm có các câu chuyện:

1. Chỉ chữ yêu thôi, chả chữ gì!

2. ‘Có thưởng phạt’ mới là chân lý!

3. Con không biết cha!

4. Diệt dục là ảo tưởng!

5. Đất nước này là của tau!

6. Đừng học ngành toán!

7. ‘Người’ quyết định ‘con’!

8. Phải tuyệt đối tin vào tiến sĩ/nhà nghiên cứu!

9. Về Cổ Mộ là về nơi cổ xưa của con người!

Lưu ý rằng nếu có blogger nào đọc mấy dòng này mà thấy na ná giống chuyện của mình thì chớ nháy động tâm can nghen, vì đa số các ‘ngài’ - mà LB đã ‘gom’ lại trong entry này - là những chiếc lá bàng đã ‘rụng’ (= chết), và vì thế, LB gọi tên họ là ‘chân lý phải chết’. 

1. Chỉ chữ yêu thôi, chả chữ gì!

Khi còn trẻ, vào những ngày Tết, mình hay về vùng nông thôn chơi… Lang thang đi vào chợ, mình đã gặp một ông già khoảng 70 tuổi, đeo kính lão, người gầy, hơi nhỏ con, khuôn mặt hao hao giống Trịnh Công Sơn… Một buổi tối 30 Tết năm nọ, ông ấy qua mời mình sang nhà nhậu chơi. Ông lấy cái khăn mù-soa lau nước mắt, sụt sùi khóc và kể: 

-Cháu ơi, bác tâm sự cho cháu nghe nhé. Bác đã sống nhiều năm ở Pháp, rồi Nhật, Thái Lan, rồi bác lấy vợ và định cư ở đây. Tại Pháp, lúc con thanh niên, bác đã biết bài hát ‘Chiều tà (Sérénata)’ và hát thuộc lòng bằng tiếng Pháp… Sau khi lấy vợ, bác không bao giờ còn cảm xúc mà hát hay đánh đàn nữa...  Bài hát ‘Chiều tà’ này bác không có dip được hát lại, bác mong vô cùng một tình yêu cháu ạ, bác mong có một người yêu để bác hát cho nàng nghe (nói xong ông lại sụt sùi khóc). Bây giờ có cháu ở đây, cháu hãy nghe bác hát lần cuối cùng nhé, bác sẽ mang bài hát này sang thế giới bên kia, mong rằng kiếp sau bác sẽ có người yêu và sẽ hát cho nàng nghe… (entry 337). 

Vâng, theo cách nói chuyện của ông thì có lẽ ông là người theo Phật, nhưng điều cơ bản là ông sống trong cõi đời tạm bợ này là ‘chỉ chữ yêu thôi, chả chữ gì’, một phần, ông đã truyền mạnh cái khát vọng của ông vào tâm hồn LB, mà suốt đời mình chỉ có một chữ ‘yêu’, hihi... Nhưng có lẽ ông đã không đúng, vì tình yêu nam nữ cũng là ‘tạm bợ’ chứ không phải là cứu cánh. Một ngày sau khi tuyên bố tâm sự với tư cách là một cá thể của… thượng đế, ông đã ra đi vĩnh viễn, hay nói cách khác là ‘chân lý phải chết’.

2. ‘Có thưởng phạt’ mới là chân lý!

Tại Cần Thơ, cách đây khoảng 4 năm, có một người thầy già đến thăm LB ở khách sạn, hình như ‘thầy’ học ở Liên Xô cách đây 30-40 năm thì phải. Ở đó, mình gọi 2 ly trà Lipton, rồi 2 anh em mạn đàm từ 6g đến 6g45 tối.

Mình có hỏi thầy một câu:

-‘Thầy nghĩ gì về ‘chuyện tình của Dương Quá và Tiểu Long Nữ’ với câu ‘Thần điêu hiệp lữ, tuyệt tích giang hồ’?.

Không ngờ ổng do vô tình hay cố ý, chắc là cố ý, giải thích sâu vào chữ ‘tuyệt tích giang hồ’. Ổng nói Tiểu Long Nữ và Dương Quá sau này có cử cháu là Hoàng Y Nữ (Hoàng Sam nữ tử) đến cứu Cái Bang, họ đâu có tuyệt tích giang hồ: ‘chết rồi nhưng vẫn sống lại’!

Mình hiểu, ‘chết rồi nhưng vẫn sống lại’, híc.. híc. Như vậy, (theo truyện 'Ỷ thiên đồ long ký'), Trương Vô Kỵ cứu Ma giáo vì Hân Tố Tố ‘chết rồi nhưng vẫn sống lại’!, cứu Võ Đang vì Trương Thúy Sơn ‘chết rồi nhưng vẫn sống lại’!… Nhưng ai có ngờ đâu, Vô Kỵ cứu Lộc Trượng Khách và Hạt Bút Ông, hay cứu chùa Thiếu Lâm không vì ai đó đã ‘chết rồi nhưng vẫn sống lại’, và các blogger được ai đó cứu giúp thì kẻ này không phải là do người chết phái đến.

Rồi vì mình có việc, thầy phải tạm biệt ra về (ở khách sạn khác), bỗng nhiên thầy bảo là nói gì thì nói, vô thường cũng được, vô vi cũng được, hư vô cũng được, Phật cũng được, Lão cũng được, vũ trụ cũng được…,

-Nhưng cuối cùng là có thưởng phạt, ok?

Ổng không đợi LB đồng ý mà bắt tay một cái rẹt, rồi đứng lên ra về. Mình hiểu ý ổng nói ‘có thưởng phạt’ là nói về cái gì... Cuối cùng, theo ổng, nói cái gì cũng được (= ‘nói tào lao’), còn nói ‘có thưởng phạt’ mới là chân lý, bởi vậy mà ‘chân lý phải chết’.

3. Con không biết cha!

Năm ngoái, chúng mình có đi Phương Lâm (Đồng Nai) để thăm một cụ già hơn 80 tuổi (ông mới chết cách đây nửa tháng). Ông sống trong một căn nhà mới xây, trong một cái rẫy cở vài sào Nam bộ, có nhiều tiêu và bắp. Trong lúc chuyện phiếm, vô tình có một ông anh họ của mình nói là ‘con người có thể cảm nhận được thượng đế’, nói vậy không biết là có đụng chạm gì đến ổng không (vì ổng bảo là ổng không theo tôn giáo nào) mà ổng phùng mang trợn mắt lên chứng minh nào là vô cực, số 0 hay tập hợp rỗng, nào là Phật giáo cũng có đấng sáng tạo (!)… gì gì đó, ổng làm như chỉ có một mình ổng là biết môn 'Toán', còn mấy người chung quanh là… hổng biết gì, híc.. híc..., rồi nói rằng con người là ‘bất khả tri’ trước thượng đế. Ông anh họ mình mới hỏi là ‘ai bảo ông nói ra điều này, hay là ông tự phán?’, ‘không lẽ cha sinh con ra mà không muốn cho con biết cha?’, ổng mới trả lời là:

-Tôi sinh ra con mà không muốn nó biết tôi đây nè (!).

Ổng ăn nói cưỡng tình đoạt lý quá các bạn nhỉ, các blogger có biết cha mẹ mình là ai không?, hãy giở khai sinh ra thử xem, có con nào mà không biết cha/mẹ, nếu điều đó có xảy ra thì chỉ là trường hợp ngoại lệ, mà theo các triết lý cơ bản thì: ‘không thể lấy cái tôi/cái ngoại lệ để che lấp chân lý tổng quát’, hay suy cho cùng, trường hợp ngoại lệ đó chỉ được dùng như là một điều áp đặt với mục đích dẫn người nghe đến cái thần bí nào đó, và làm như thế thì ‘chân lý phải chết’.

4. Diệt dục là ảo tưởng!

Khoảng năm 1999, khi đại thắng cuộc đời (thành công, hihi…), vào lúc 12g khuya, LB đã đi xe đạp thồ từ Ngã Ba Huế về Biển Thanh Bình (Đà Nẵng), ở đấy LB gặp một cụ già khoảng 70 tuổi. Ông mừng quá, bèn pha trà, nói chuyện với LB đến 4g sáng, cuối cùng ông nói như trăn trối:

-‘Nói diệt dục là ảo tưởng, làm sao mà có thể diệt dục được’.

Rồi sau đó, LB được tin là ông đã chết, nhưng lúc đó mình bị bệnh rất rất nặng, nên không về dự đám tang của ông được... Từ đó, LB cứ suy nghĩ và kiểm chứng về việc này hầu như suốt cuộc đời. LB có gặp một trí thức đã từng tuyên bố như là giác ngộ rồi: ‘cuối cùng ta cũng đi về số 0’, nhưng ổng nói hay viết bất cứ cái gì rồi cũng thấy lòi đuôi ra là ổng phát biểu như là ‘vĩ nhân’; có một ông trí thức khác nói ‘làm vừa đủ sống thôi, phải tận hưởng mấy năm cuối đời thôi, làm giàu để làm gì, cuối cùng rồi cũng chết’, nhưng nói xong ổng lại làm nhiều hơn, không có thì giờ ăn cơm, và… tóc ổng bạc nhanh hơn tất cả mọi người; có một bà treo kinh Phật khắp nhà, nhưng mỗi lần nhà bà có lộn xôn nghiêm trọng là xuất phát từ vấn đề ‘tiền’… Sau này, LB có kể các câu chuyện này lại cho thằng cu nghe, nó bảo:

-‘Muốn diệt dục cũng là một loại dục nữa mà to nhất trong tất cả các loại dục’.

Và như các ‘vĩ nhân’ kể trên, nói toàn là lời diệt dục nhưng hành động toàn là dục thì… ‘chân lý phải chết’.

5. Đất nước này là của tau!

Mấy năm làm việc ở Hà Nội, LB thường về quê thăm nhà, Ở đấy, vào một quán cà phê, LB vô tình gặp một ông già tóc bạc phếu, vợ ổng chết lâu rồi... Ổng chơi thân với LB lắm. LB cũng ít khi nói về chuyện chính trị hay tôn giáo. Một hôm, LB có đọc được thông tin trên mạng nói về Biển Đông và việc trang bị vũ khí hiện đại, trong đó, danh sách một số nước ‘top-ten’ thì không có tên… Việt Nam, mình mới kể cho ông nghe, ổng nói: ‘ta đã chuẩn bị đâu ra đó rồi’…, rồi nói đến chuyện mấy người đi tập thể dục buổi sáng với ổng, họ không có tham gia kháng chiến gì hết mà giàu quá trời, không hiểu ổng suy diễn sao đó mà bỗng nổi điên lên, nói một cách hung dữ:

-‘Cha mẹ tau đã đổ xương máu, nên đất nước này là của tau…’.

Lúc đó LB liền im lặng, không nói thêm nữa và nghĩ rằng: chả lẽ đất nước này không phải là của Trịnh Công Sơn, Nguyễn Hiến Lê hay Bùi Giáng…? 

Năm vừa rồi, do ‘duyên’ hay sao ấy, ổng… cưới được vợ, ok thôi, thực sự là ổng cần phải có một người vợ lúc về già để an ủi cái linh hồn hẩm hiu và cô quạnh của ổng. Trước đó, ổng thường nói:

-‘Bây giờ tau già rồi, sống sao cũng được, tiền bạc tau không quan tâm’.

Nhưng ổng lại chạy vạy mượn mấy chục triệu để làm một đám cưới rất rình rang mà cả tỉnh đều biết! Sau đó, ổng không trả nợ được và chuyện lình xình ngày nổ ra càng to, và nguy cơ có vẻ tệ hại hơn so với lúc ổng chưa có vợ!... Và những câu phát biểu hùng hổ của ông đã làm cho ‘chân lý phải chết’.

6. Đừng học ngành toán!

Một ngày nọ, LB ghé vào thăm một ông nông dân, khoảng 70 tuổi, người trông còn tráng kiện, da láng lức, ăn nói có khí lực mạnh mẽ. Ông ta có nói với mình nhiều điều, nhưng ông có vỗ vai mình và nói điều này mà mình nhớ mãi:

-Đừng học ngành toán nghe con, học toán sẽ bị loạn óc.

Trên thực tế, sinh viên khoa Toán (tp HCM, 1981), trong số 30 người, có đến 5 người là bị ‘mát’ như H, K, L, T, Th. Nhưng điều đó chỉ đúng trong một phạm vi rất hạn chế, vì Ngô Bảo Châu, Lê Bá Khánh Trình hay chính con trai của ông học toán nhiều nhưng chẳng bị ‘mát’! Ngoài ra, những người bị ‘mát’ mà LB thường thấy trong đời lại là người ham học quá, đọc sách nhiều quá, bị thất tình nặng quá, ham tiền/chức vụ quá, bế tắc quá, hoặc do một bí mật bẩm sinh nào đó mà lớn lên mới xuất hiện, thậm chí có những người nông dân không học/không đọc sách nhiều mà vẫn bị ‘mát’. Ngoài ra, ‘nguyên nhân chủ yếu của vụ Hemingway tự tử là do ‘chứng bệnh như rối loạn trầm cảm lưỡng cực (nghiên cứu do các nhà khoa học ở Viện Karolinska, Thụy Điển, thực hiện), quan trọng hơn, ‘vì ông thấy sống trên cuộc đời này không có ý nghĩa nữa, bị hiểu nhầm/không hiểu chính mình (ta là ai?), tránh là một gánh nặng cho người khác/xã hội, hay nói một cách dễ hiểu là nếu ta có sống hay không sống thì cũng chả có gì hay!’ (NGLB, entry 277).

...Rồi, ông (nông dân) bị ốm nặng, mấy hôm sau mình sang nhà ông thì thấy ông nằm trong một căn nhà gỗ, gió lùa thổi vào người ông, mình phải lấy mấy tờ báo ‘Khoa học phổ thông’ dán khắp tường nhà ông để chắn gió, ông nói ‘cám ơn cháu’, rồi ông chết, nay nghĩ lại, mình rất nhớ ông... Nhưng, điều mà ông ta phát biểu như là chân lý thì không luôn đúng, rồi ‘chân lý phải chết’.

7. ‘Người’ quyết định ‘con’!

Có người hỏi là ‘con hổ hay con sư tử có tội không? - Không, vì nếu nó không ăn thịt thì làm sao nó sống?’.

Có người hỏi ‘vợ chồng lấy nhau để làm gì? - Để thỏa mãn nhu cầu tình dục và sinh con đẻ cái/duy trì nòi giống (là mục đích chủ yếu, ngoài ra còn có nhiều mục đích thứ yếu khác, mà có thể gọi là mục tiêu), nếu người đàn ông nào lấy vợ không phải vì mục đích chủ yếu trên thì hãy lấy một người đàn ông đi!

Có người nói rằng, nếu tôi thấy làm chính trị là ‘sướng’ (hạnh phúc) thì tôi làm chính trị, nếu tôi thấy làm giàu là ‘sướng’ thì tôi làm giàu, nếu tôi thấy nghiên cứu khoa học là ‘sướng’ thì tôi nghiên cứu khoa học, nếu tôi thấy đi tu là ‘sướng’ thì tôi đi tu, nếu tôi thấy làm thơ là ‘sướng’ thì tôi làm thơ, nếu tôi thấy chơi blog là ‘sướng’ thì tôi chơi blog…, chả lẽ có ai chọn làm cái gì để mà khổ à!, mọi cái đều bình đẳng, vì thế nên ta mãi mãi có chính trị gia, thương gia, khoa học gia, tu sĩ, thi sĩ, blogger…, và hành động của ta, dù là vì trí tuệ, tiền bạc, chức vụ/quyền lực (nói chung là cái ‘dục’), dù có nói là… vì mọi người đi chăng nữa, thì nói cho cùng là để phục vụ cho cái ‘con’ của ta - mà ta thấy nhan nhãn ngoài xã hội.

Có người nói rằng ảo chính là thực, ví dụ như xem phim, đọc sách, nghe nhạc, chơi blog, hay nằm mơ thấy Lý Nhã Kỳ (Minh Hằng): nếu mà cảm thấy vui/buồn là… thực, nói chung mọi thứ dù thực hay ảo cũng đều xuất phát từ một cái: đó là ‘cảm xúc’.

(Nói thêm tí, nếu có người nói rằng ông Mác (Marx) chỉ nói rằng ‘mục đích biện minh cho phương tiện’ thì người đó cố tình nói sai, vì Mác có nói tiếp ‘nhưng nếu phương tiện là xấu xa thì mục đích cũng xấu xa’ (ý chính).

Và người ta thường dùng chữ ‘con người’, mặc dù đồng ý rằng ‘con’ và ‘người’ là một tổng thể, nhưng phải chăng cái ‘con’ là chủ đạo của cái ‘người’, nên dù ai đó nói thánh nói tướng là cái ‘con’ phải tuân phục cái ‘người’, thì ‘chân lý phải chết’.

8. Phải tuyệt đối tin vào tiến sĩ/nhà nghiên cứu!

Rồi tại Sài Gòn, cách đây 4 năm, có một vị thầy trẻ đến gặp mình tại một quán cà phê. Thầy ăn mặc lịch sự, trông tướng tá cũng được, rất rành về Kim Dung và Tagore, có điều trông có vẻ chậm ‘giác ngộ’ lắm.

Hôm đó, vì thầy ‘sợ gái’ quá (trên 50 tuổi rồi mà không có vợ, mới đây nghe nói thầy có con ‘lén’ rồi mà không làm đám cưới!). Mình mới kể chuyện đực-cái cho thầy nghe, rồi đi sâu vào tín ngưỡng phồn thực (thờ Linga và Yoni (dương vật và âm hộ) và việc giao phối), mình nói chưa xong, thầy liền kết luận: đó là vì người xưa có nhu cầu sinh con đông, chẳng hạn bộ lạc này phải đông người hơn để chiến thắng bộ lạc khác, nước Tàu phải có đông dân để… thống trị thế giới…, thầy còn bảo vệ lập luận của mình bằng cách đưa ra một ‘ông lớn’ - là tiến sĩ và nghiên cứu vấn đề này 25 năm rồi, thầy còn bảo tại sao ta lại không tin ông tiến sĩ này (ý ổng bảo là phải tuyệt đối tin vào cái gì mà ổng nói!).

Nhưng đó chỉ là một giả thiết, có một tiến sĩ Hàn Quốc là Joo Kang Hyun cũng bỏ cả đời nghiên cứu về 'tín ngưỡng phồn thực' và cho rằng (mình chỉ tóm lược vài chuyện): 1. Các ngư dân (nam) ra biển thường bị bão và chết, họ cho rằng họ bị hại bởi 4 ma nữ chết trẻ đang tràn đầy sinh lực - đứng đầu là 'son-kak-si', nên họ cúng ‘của quý’ để cầu mưa thuận gió hòa; 2. Phụ nữ ở thành Seoul, cuối thời kỳ Cho Son, vì hiếm con trai (do trọng nam khinh nữ) nên hay lên chùa cầu phật Di Lặc, có linh nghiệm, nên họ thay tượng phật bằng tảng đá Di Lặc, rồi do quá trình phong hóa, tảng đá này dần dần có hình như cái sinh thực khí của nam; 3. Tại thôn Mu-do, thành phố Je-ceon, tỉnh Chung cheong, có một tảng đá to, có một cái lỗ ở chính giữa, nếu dùng gậy mà chọc vào cái lỗ đó thì gái làng sẽ bị bệnh cuồng dâm và loạn luân, nên dân làng thờ ‘hòn đá’ này; 4. Ở Won-beak, thành phố Jung-ub, tỉnh Jeol-la, có một vách đá, ở giữa có suối chảy ra trông guống như cơ quan sinh dục nữ (dân làng gọi đó là ‘tảng đá tè hè’), mà nếu làng đối diện trông thấy thì con gái trong làng sẽ bị chửa hoang, vì thế dân làng phải thờ một bộ phận sinh dục nam gần đó để khử ‘dâm phong’ (inas.gov.vn).

Như vậy, giả thiết thì vẫn là giả thiết, nhưng giả thiết sau (của tiến sĩ Joo Kang Hyun) nghe có vẻ là tín ngưỡng của người cổ đại hơn, vì họ thờ cúng những vị ‘thần’ đem lại cái lợi hay cái hại cho họ, ví dụ như ngày xưa ở Tàu có tục cúng Hà Bà, rồi ném đồng nữ xuống sông cho Hà Bá 'hưởng thụ', hay ở Việt Nam có tục thờ cúng ‘Cá Ông’ vậy… Và, nói chung trong mọi trường hợp, chúng ta đã có kinh nghiệm rằng tiến sĩ hay nhà nghiên cứu là như thế nào rồi, nên việc phải tuyệt đối tin vào một tiến sĩ hay nhà nghiên cứu nào đó thì sẽ làm cho ‘chân lý phải chết’…

9. Về Cổ Mộ là về nơi cổ xưa của con người!

Khoảng năm thứ 2 (sinh viên), LB có sống ở một tòa nhà ‘Khoa Toán’ ở khu chợ Vườn Chuối (đường Điện Biên Phủ, Sài Gòn). Ở đó, LB có gặp một người, hình như theo đạo Tin Lành (ông ấy đã chết cách đây nhiều năm rồi). Ổng rất mê truyện Kim Dung, LB mới hỏi ổng:

-‘Chú nghĩ gì về ‘chuyện tình của Dương Quá và Tiểu Long Nữ’?.

Không ngờ do vô tình hay cố ý, chắc là cố ý, ổng giải thích sâu vào chữ Cổ Mộ. Ổng nói là Kim Dung dùng từ rất đúng, rất sâu sắc, Cổ là xưa, Cổ Mộ là cái mộ xưa (ai mà không biết, híc.. híc…). Rồi ông ta giải thích có vẻ thần bí rằng: con người bao giờ cũng có quán tính quay lại chỗ ‘khởi nguyên’ của mình (ý nói là lúc ‘ngài’ sáng tạo ra con người!). Ông hỏi:

-Tại sao không vào hang động? Hay một chỗ khác? Mà chỉ vào Cổ Mộ?

Nhưng ai có ngờ đâu, ‘Cổ Mộ là một ngôi mộ lớn nằm sau núi Chung Nam, do Vương Trùng Dương (tổ sư phái Toàn Chân) xây dựng vào thời Tống (thế kỷ thứ 12) để tổ chức kháng chiến chống quân Kim (entry 301).

Nhưng ai có ngờ đâu, sau khi Tiểu Long Nữ và Dương Quá lấy nhau rồi thì không trở về Cổ Mộ; Lưu-Nguyễn cuối đời cũng muốn quay lại chốn Bồng Lai/Thiên Thai: ‘Lưu lang dĩ hận Bồng lai viễn’ (Chàng Lưu oán hận vì phải cách xa chốn Bồng Lai, Lý Thương Ẩn); Sở Lưu Hương và Trương Khiết Khiết yêu nhau, rồi vào hang động ‘Đào Hoa’ và ở đó suốt đời không ra nữa (truyện Đào hoa truyền kỳ - Cổ Long)… Và cách ổng cố tình diễn đạt sai ý của Kim Dung (theo đạo Phật) và cách dùng sức mạnh ý chí để dẫn người nghe đến lập luận thần bí của ổng làm cho ‘chân lý phải chết’.

*

Tóm lại,

Nhiều người chỉ biết chi tiết chứ không biết tổng quát, rồi họ mê tín và cho điều mà họ biết là đúng 100%.

Nhiều người chỉ biết một giả thiết (trong vô số/nhiều giả thiết), rồi họ mê tín và cho điều mà họ biết là đúng 100%.

Nhiều người lấy 1 trường hợp ngoại lệ để ngụy biện cho việc bất khả tri và cho điều mà họ nói (là đúng 100%).

Nhiều người nói thì dễ, nhưng viết thì không dễ chút nào, hihi...

Và cuối cùng, 'tôi chỉ biết một điều là tôi không biết gì cả' (Socrates), không có sự hiểu biết nào tốt hơn bằng việc đừng mê tín vào sự hiểu biết giới hạn của mình, và đặc biệt là đừng làm cho người khác mê tín vào sự hoang tưởng của mình, vì nếu làm vậy thì ‘chân lý phải chết’.

Và dù sao, mình vẫn nhớ nhất cụ già mà trăn trối câu ‘chỉ chữ yêu thôi, chả chữ gì’, hihi…

-----------------

Các tài liệu có liên quan:

‘Chỉ chữ yêu thôi’: http://nhagomlabang.blogspot.com/2012/12/ban-nhac-chieu-ta-ong-ay-chet.html

Cổ Mộ: http://nhagomlabang.blogspot.com/2013/01/301-ai-ve-co-mo.html

‘Diệt dục là ảo tưởng’: http://nhagomlabang.blogspot.com/2013/03/337-cac-kinh-nghiem-cua-ong-gia-70-tuoi.html

Hemingway: http://nhagomlabang.blogspot.com/2012/12/tai-sao-hemingway-lai-tu-tu_5722.html

Phồn thực Hàn Quốc: http://www.inas.gov.vn/477-tim-hieu-dau-tich-tin-nguong-phon-thuc-saeng-sik-ki-sin-ang-o-nguoi-han.html

Tín ngưỡng phồn thực: http://nhagomlabang.blogspot.com/2013/10/465-than-linga-va-van-e-tinh-duc.html