513. Ăn Tết ở Việt Nam 5

LTS: LB đang trên đường đi, không có thì giờ để đánh máy, sau này sẽ có dịp sửa lại, có gì các bạn giúp đỡ để bổ sung nhé, cám ơn.

Mời các bạn theo dõi tiếp nghen. Hồi ký này gồm có:

-Tết xưa và nay, 

-Ăn Tết ở Việt Nam 1 (chuyến xe bắt đầu),

-Ăn Tết ở Việt Nam 2 (chuyện hàng ngày ở quê),

-Ăn Tết ở Việt Nam 3 (tản mạn trong mấy ngày Tết),

-Ăn Tết ở Việt Nam 4 (những câu chuyện trước khi lên đường),

-Ăn Tết ở Việt Nam 5 (những câu chuyện trên đường đi)…

ĂN TẾT XUYÊN VIỆT: NHỮNG CÂU CHUYỆN TRÊN ĐƯỜNG ĐI

Ngày 26-27/1/2014

1. Trường Sơn Đông, Trường Sơn Tây?

Trên đường đi từ Ban Mê Thuột, qua Gia Lai, rồi Kon Tum, đến cửa khẩu Bờ Y, có người hỏi:

-Dãy Trường sơn là như thế nào?

-Tại sao lại gọi là ‘Trường Sơn Đông, Trường Sơn Tây’?

Dãy Trường Sơn dài 1.100km, cao độ trung bình là 2000m, kéo dài từ Nghệ An (giáp Lào) đến tận cao nguyên Nam Trung Bộ. 
‘Dãy Trường Sơn Bắc chạy từ thượng nguồn sông Cả vào đến Quảng Nam, theo hướng Tây Bắc-Đông Nam, càng về phía Nam, dãy Trường Sơn càng sát bờ biển, có nhiều dãy núi đâm ngang thẳng ra biển như Hoành Sơn (giữa Hà Tĩnh và Quảng Bình), và Bạch Mã (giữa Thừa Thiên-Huế và Quảng Nam)… 

Các đỉnh núi cao trong dãy núi Trường Sơn Nam gồm: Ngọc Linh (2598 m) cao nhất Nam Trường Sơn và hơn mười ngọn khác cao trên 1200 m cùng thuộc khối núi Ngọc Linh, Ngọc Krinh (2025 m), Kon Ka Kinh (1761 m), Vọng Phu (2051 m), Chư Yang Sin (2405 m), Bon Non (1692 m), Chư Braian (1865 m), M'non Lanlen (1623 m), M'non Pantar (1644 m), và nhiều đỉnh khác…’ (wikipedia).

Nước ta có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, có hai loại gió chính: gió mùa mùa hạ (thổi theo hướng Tây Nam hay còn gọi là gió Tây Nam) và gió mùa mùa đông (thổi theo hướng Đông Bắc hay còn gọi là gió Đông Bắc)… Gió Tây Nam mang hơi nước từ Ấn Độ Dương vào nên phải đi qua Thái Lan và Lào đến dãy Trường Sơn thì bị chặn lại ở phía tây Trường Sơn tích tụ lại và gây mưa ở tây Trường Sơn. Còn gió vẫn thổi qua dãy Trường Sơn nhưng phải lên cao mới có thể qua được nên nó sẽ mang hơi nóng của mặt trời xuống phía đông gây khô nóng (còn gọi là hiện tượng fơn). Cho nên mới có câu ‘Trường Sơn đông nắng tây mưa’ (vn.answers.yahoo.com)...

...Ngoài ra, còn có thắc mắc về ‘Ngã 3 Đông Dương’ và 'Cửa khẩu Bờ Y': chúng ta đi đến cuối phía Bắc Ngọc Hồi (tỉnh Kon Tum), rẽ trái, về hướng Tây, đường Hồ Chí Minh, chạy (xe) khoảng 20km, ta sẽ thấy biển báo hướng đi cửa khẩu Bờ Y (Ngã 3 Đông Dương)… Rẽ phải, chạy tiếp về hướng Bắc, ta sẽ ngang qua huyện Đắk Glei (nơi có: ‘vụ tai nạn khủng khiếp xảy ra khoảng 8g ngày 21-4-2005 trên đường Hồ Chí Minh, … cách thị trấn huyện Đăk Glei 20km về phía bắc… trong xe có 29 người (cựu chiến binh) chết tại chỗ và 2 người chết sau đó..., theo tuoitre.vn), cuối huyện có một quán cơm bình dân đã tính tiền ‘hai lúa’ với giá 80.000đ/người (mà đã bị khách chửi là ‘chém’, ‘cắt cổ’), rồi ta sẽ đến Khâm Đức (Quảng Nam) với vận tốc là 40km/h khi qua ‘đèo lò xo’ (dài khoảng 40km!)…

2. Qua vùng 'chó ăn đá, gà ăn sỏi'

Qua hầm Hải Vân (Đà Nẵng), xe chạy qua cầu Tràng Tiền (nội thành Huế) mà ở đó, một phụ nữ đã ‘biếu’ CA là 1 triệu đồng. Nói chung là đi đường không mệt lắm, mệt nhất là ‘sợ’ công an, mỗi lái xe phải chuẩn bị 2-4 tờ xanh (loại 500.000đ) để phòng khi bị CA… bắt lỗi.

Từ Huế, ta sẽ qua Quảng Trị…, đến tp Đông Hà thì trời hết lạnh, nhiệt độ buổi sáng dao động từ 19-22^0C, mừng quá! Rồi ta sẽ đến huyện Vĩnh Linh có Cầu Hiền Lương với cụm từ ‘vĩ tuyến 17 ngày và đêm’ và diễn viên Trà Giang nổi tiếng...

Cầu Hiền Lương (Quảng Trị) bắt qua sông Bến Hải, tại Hiền Lương, huyện Vĩnh Linh… Trong chiến tranh, nó được chọn làm ranh giới chia cắt đất nước… trong suốt 21 năm, từ năm 1954 đến năm 1975. Cũng tại nơi đây, đã từng diễn ra những cuộc "chọi loa", "chọi cờ" quyết liệt (vn.answers.yahoo.com).

Dĩ nhiên là ta phải chui qua hầm ở ‘đèo Ngang’ (Quảng Bình) để nhớ lại một ít về thơ của Bà Huyện Thanh Quan… Và ngắm nhìn đất đai ở đây, ta sẽ liên tưởng đến vùng Thanh Nghệ Tĩnh + Bình Trị Thiên mà thường được là vùng ‘chó ăn đá, gà ăn sỏi’, vì đất rất xấu, và đa số dân trước đây phải sống bằng nghề ‘biển’...

Đèo Ngang (Quảng Bình) là ranh giới thời Đại Cồ Việt và Chiêm Thành sau khi người Việt giành được độc lập (939) và trước thời kỳ Nam Tiến của người Việt (1069) thì sông Gianh là ranh giới thời Trịnh-Nguyễn phân tranh giữa Đàng Trong và Đàng Ngoài (1570-1786) với xung đột vũ trang gần nửa thế kỷ (1627-1672)… Đèo Ngang gắn với huyền thoại “Hoành Sơn nhất đái, vạn đại dung thân” của Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm.. Trong cuộc chiến tranh Trịnh Nguyễn, quân Trịnh án ngữ ở đèo Ngang, nhưng thực sự ranh giới Bắc Nam là sông Gianh… có một số thành lũy (Lũy Thầy) chắc chắn do Đào Duy Từ tổ chức xây đắp... (wikipedia)

Rồi ta sẽ ngang qua Hà Tĩnh (với món đặc sản là ‘kẹo Cu-đơ’), tại đây, LB nhớ lại kỷ niệm về ‘bãi biển Thiên Cầm’, biển xanh ngắt, sóng tương đối hiền hòa, nước trong vắt (không có phù sa hay rác rưởi): cảnh đẹp như thiên đường và có thể gọi là một trong những bãi biển đẹp nhất ở Việt Nam...

Đến tp Vinh (Nghệ An), ta sẽ thăm khu di tích 'làng Kim Liên', hay nghe nói về đặc sản cam Xã Đoài/cam Vinh mà có thể không phải là hàng 'thật' vì là cam ở các tỉnh phía Bắc hay cam ‘đẻo’ bên Tàu trộn vào.

Nói chung là từ Huế đến Vinh, đường rất tốt, có nhiều tên địa phương rất lạ như: cầu Rác, cầu Bùi Địch, cầu Ma, cầu Bố, chùa Móc, cầu Vòi… Ngoài ra, LB còn được nghe kể chuyện ‘dân gian’:

-Dũng cảm nhất: Kim Đồng, tai thính nhất: nhạc sĩ Nguyễn Văn Tí, cây có rễ dài nhất: cây Kơ-nia, người phụ nữ nặng nhất: 'chị Hai 5 tấn' ở Thái Bình…

-Kẹo Cu-đơ: có 'thằng hai' bán kẹo lạc ở gần một trường Pháp, nên được gọi là thằng ‘cu-đơ’, (cu = thằng, đơ = hai), kẹo lạc của anh ta được gọi là kẹo ‘cu-đơ’… 
-Nhà máy cháo (Thái Bình), cầu Tỏm (Hà Nam)...

-Ở Thanh Hóa, ngoài món đặc sản 'canh đắng' và 'cháo lươn' rất... ngon, trước đây còn có nhiều từ/cụm từ nhân gian (nói đùa) như: ‘ăn rau má, phá đường tàu’, cầu Bố (cái cầu con con gọi là cầu bố, vài cây lố nhố gọi là rừng thông…), rồi ‘đường của Bố’: ý nói người dân xem đường giao thông như là đường riêng hay sân nhà của mình, nên tự tiện muốn chạy xe thế nào thì chạy, không sợ ai hết… 
(LB sẽ kể chi tiết sau).

Ngày 28/1/2014

3. Thiên đường đẹp nhất ở Việt Nam!

Sáng sớm hôm nay, LB chạy xe từ Vinh đến Tam Điệp (nơi mà vào năm 1789, Nguyễn Huệ đã ghé vào đây lấy thêm 2-3 vạn quân, rồi tiến đánh quân Thanh ở Hà Hồi, Ngọc Hồi và Thăng Long, tết Kỷ Dậu), rồi từ Quốc lộ 1, rẽ trái, vào quốc lộ 12B, xe sẽ tiến vào Khu du lịch tâm linh/Chùa Bái Đính (bái = thờ cúng, đính = đỉnh, nay thuộc xã Gia Sinh, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình) do thiền sư Nguyễn Minh Khuông bắt đầu xây dựng từ năm 1096! và mới được đầu tư 'hoành tráng' vào năm 2004... 
(Rồi LB sẽ thăm Tràng An vào ngày mai)

‘Hơn 1000 năm về trước, tại Ninh Bình đã có ba triều đại Vua nối tiếp nhau ra đời: nhà Đinh, nhà Tiền Lê và nhà Lý. Ba triều đại phong kiến này đều rất quan tâm đến đạo Phật và coi đạo Phật là Quốc giáo; cho nên tại Ninh Bình có rất nhiều chùa cổ, trong đó có chùa Bái Đính, trên dãy núi Tràng An... Quần thể chùa Bái Đính gồm một khu chùa cổ và một khu chùa mới được xây dựng từ năm 2003. Chùa nằm trên sườn núi, giữa những thung lũng mênh mông hồ và núi đá, ở cửa ngõ phía tây vào cố đô Hoa Lư. Kiến trúc chùa mới hoành tráng, đồ sộ nhưng mang đậm bản sắc truyền thống phù hợp với tâm lý hiếu kỳ, tò mò của người Việt Nam thời nay. Chính vì vậy mà nơi đây sớm trở thành một điểm đến nổi tiếng. Khu chùa Bái Đính mới được các báo giới tôn vinh là một quần thể chùa lớn nhất Đông Nam Á... Tên gọi chùa Bái Đính mang ý nghĩa là hướng về núi Đính, nơi diễn ra các sự kiện oai hùng trong lịch sử Việt Nam. Núi chùa Bái Đính chính là nơi Đinh Tiên Hoàng Đế lập đàn tế trời cầu mưa thuận gió hòa, sau này tiếp tục được vua Quang Trung chọn để làm lễ tế cờ động viên quân sĩ trước khi ra Thăng Long đại phá quân Thanh...' (wikipedia).

...Xa xa, trước mắt du khách là 99 ngọn núi chập chờn sương khói thiên thai, riêng ngọn núi Bái Đính được gọi là Núi Chủ... Không ngờ chùa Bái Đính lại ‘hoành tráng' như vậy, đây là một quần thể chùa lớn (diện tích 700 ha), bao hàm lịch sử VN từ thời Đinh-Tiền Lê-Lý, có nhiều hiện vật với tầm cở quốc gia/quốc tế (Đại hồng chung bừng đồng nặng 36 tấn, tượng Phật bằng đồng nặng 100 tấn, tượng Quan Âm bằng gỗ lũa cao 10m!, giếng Ngọc có chu vi 97,3m, chùa Tháp có 13 tầng, cao 99m...) và nổi tiếng nhất Đông Nam Á.
Có 2 mẩu chuyện nhỏ:
-Trên đường từ hang 'Thiên đường-Địa ngục' đến giếng Ngọc, đi trên một con đường chạy dọc theo triền núi, mình nhớ lại cảnh thầy trò Đường Tăng gặp con yêu Độc Giác Tỉ (con trâu của Thái Thượng Lão Quân đánh cắp Vòng Thần, xuống trần làm loạn và bắt Đường Tăng để ăn thịt), rồi xảy ra cuộc đại chiến long trời lỡ đất giữa Độc Giác Tỉ với Tôn Ngộ Không, Lý Tịnh, Na Tra, Dương Tiễn, Hỏa thần, Thủy thần....
-Có một khách sạn-nhà hàng cấp xã - vừa mới khai trương ở gần chùa Bái Đính, đã tính tiền thức ăn đắt như 'vàng': cá lóc với giá 500-700.000đ/kg (và trứng gà luộc với giá 15.000đ/cái) mà đã bị khách chửi là 'chém, cắt cổ, không biết làm ăn lâu dài, trước sau cũng bị sập tiệm...', và sau đó đặt tên cho nó với tên là khách sạn 'Cá Lóc Vàng', hihi...
...Quang cảnh chung quanh Khu chùa Bái Đính vô cùng đẹp và trữ tình (được vua Lê Thánh Tông phong tặng là ‘Minh Đỉnh danh lam’), nó sẽ giúp cho bạn tưởng tượng được là Chùa Thiếu Lâm bên Tàu như thế nào; và tdùng để đóng phim ‘kiếm hiệp’ rất tốt, hihi… Nó có thể sánh với khu ‘thiên đường trên trần thế’ là Cửu Trại Câu ở bên Tây Tạng!, riêng LB đánh giá đây là một trong những thiên đường đẹp nhất ở Việt Nam và trên thế giới. 

Ngày 30/1/2014
Bái Đính chiều nay sương tới trời
Lữ khách u buồn, núi chơi vơi
Hãy cho ta với tâm hồn thoáng
Lỡ chốn trần gian, nặng thói đời
*
Trang An nước biếc vào xa đáy
Nước chảy về đâu? đến chỗ nào?
Dáng nàng thơm phức phương trời: khát!
Ướp ngạt hồn ai, rát chiều tà!
(NGLB)

4. Tràng An 'lịch sử'
Thực ra, Tràng An và Bái Đính, có thể nói, cũng là một. Cả 'Khu tâm linh Bái Đính + Khu du lịch sinh thái Tràng An’ này rộng đến 12.000 ha, thuộc địa bàn các huyện Gia Viễn, Nho Quan và tp Ninh Bình.
Thăm khu du lịch sinh thái Tràng An, các cháu thế hệ 9X cho rằng, rất có lợi vì nó sẽ giúp chúng biết thêm chi tiết về 'thuở ban đầu' của lịch sử Việt Nam như: Cố đô Hoa Lư, chuyện Đinh Bộ Lĩnh cở lau tập trận, 12 Sứ quân, 'Giám sát đại tướng quân', 7 vị 'trung thần', các danh tướng như Nguyễn Bặc, Đinh Toàn!, chuyện Trần Thái Tông tu ở Đền Trần!, chuyện 'hậu duệ' của cây thị ngàn năm!...
Những con sông Tràng An ngoằn ngoèo đi thuyền hoài không hết, dẫn vào các hang động bí ẩn (nghe nói, trước kia là những cánh đồng lúa nước, được nạo vét thành những con sông này). 

‘Trên địa bàn huyện Hoa Lư nơi có nhiều di tích lịch sử văn hoá, danh thắng nổi tiếng. Khối núi đá vôi chiếm gần nửa diện tích phía Tây huyện, tập trung chủ yếu các xã: Trường Yên, Ninh Xuân, Ninh Hải và phần lớn là xã Gia Sinh huyện Gia Viễn. Toàn bộ dải đá vôi có khoảng vài trăm ngọn. Núi phân bố dày đặc, núi nọ xếp liền núi kia, dãy nọ nằm kề dãy kia từ xa xưa đã tồn tại những con đường mòn len lỏi của dân đi rừng, càng về phía Đông núi càng thưa dần tạo nên nhiều thung Karst mà dân địa phương gọi là ‘Thong’ hoặc ‘Áng’ như áng Mương, thong Bái, thung Lang, thung Tối Trong, thung Tối Ngoài, thung Nấu Rượu, thung đền Trần... Trong vùng dự án đã khảo sát và đo vẽ được 31 thung. Dưới chân các núi đá vôi nhiều nơi còn thấy các hàm ếch là dấu tích của biển. Chính vì vậy vùng núi đá vôi Hoa Lư còn được gọi là ‘Hạ Long trên cạn’… Vùng đất ‘linh thiêng’ này được đánh dấu chói lọi những dấu tích để lại như: thời các vua Hùng có đền thờ ‘Quý Minh Đại Vương’ (đền Trần), thờ Cao Sơn Đại Vương (núi chùa Bái Đính), thời Đinh, Lê, Lý (thế kỷ X) hệ thống núi đá, rừng cây, sông hồ, suối đã là ‘quân thành đá’ đã là ‘chiến hào kháng chiến’, đã là ‘trận đồ bát quái’ nào Phủ Đột, Phủ Khống, hang Địa Linh, thung Nấu Rượu, thung đền Trần, thung thuốc, thung Lang, đặc biệt là hai lần chống quân Nguyên đã từng là thủ đô kháng chiến của vua, vương nhà Trần...’ (dulichninhbinh.com.vn) 

Chúng có nước mát lạnh, trong vắt, với các loại rêu chìm trong lòng nước như đuôi chồn, tóc tiên, 'rau răm' (lá giống lá rau răm)..., và các loại động/thực vật trên và hai bên bờ sông như cây si/cây xanh, hoa sen, hoa súng, cây guốt (giống như cây dương xỉ), dê nuôi thả tự do, cá đen (chép!), cá đỏ (nhỏ), cá lòng tong, le le (vịt nước).
Đi thuyền trên sông, người xem thiết nghĩ, ngày xưa, nếu địch tấn công vào đây thì không thể bắt (ai  đó) được vì có vô số hẻm hóc/ngóc ngách bí mật nằm trong các hang động (còn có hầm nấu rượu lậu nữa) mà kéo dài hầu như vô tận, chỉ trừ trường hợp đặc biệt, ví dụ như có nội gián...
...Ở đây có các đặc sản, có thể gọi là 'tứ ngon dê-gà-cá-cơm' (dê núi, gà đồi, canh cá rô, cơm cháy), đặc biệt là món 'cơm cháy Ninh Bình' được chế biến hoàn toàn khác với các địa phương khác và rất... ngon, tuy nhiên, đi bộ cả mấy cây số để tìm một nãi chuối thì... không có. Và ở đây, LB có gom được 2 chuyện:
-Con le le nhỏ như con vịt con, đầu đỏ, bơi nhanh như chớp, lặn rất giỏi và rất khó bắt (suy ra đắt tiền), có lẽ vì thế mà dân gian có câu:
Thương chồng nấu cháo le le
Nấu canh thiên lý, nấu chè hạt sen
-Ngày xưa có một chàng công tử yêu say đắm một hoa khôi của vùng. Khi chàng đem sính lễ đến cái hang đầu tiên đế cầu hôn nàng thì nàng đã bị đem làm lễ vật triều cống cho nước khác. Vô cùng đau lòng, chàng đến một cái ao để tắm rửa sạch sẽ, rồi đến ở một cái hang khác để khóc 3 ngày 3 đêm. Sau đó, chàng đến cái hang cuối để tự tử...Vì vậy, cái hang mà chàng hỏi cưới được dân gian đặt tên là Hang Sính (sính = sính lễ), cái ao mà chàng tắm là Ao Trai, cái hang mà chàng khóc là Hang Ba Giọt, và cái hang mà chàng tự tử là Hang Si...

Ngày 29-30-31/1/2014

5. Nam Định - ấn tượng sâu sắc

Trên đường từ Ninh Bình (Tràng An), qua Thái Bình (đường 10), rồi Nam Định, về bãi tắm Quất Lâm, LB có đi ngang qua ngôi của Cổ Lễ nổi tiếng: ‘Chùa Cổ Lễ là sự hòa nhập các yếu tố kiến trúc cổ truyền Việt Nam với các yếu tố kiến trúc gô-tích (Gothic) của châu Âu. Đây là một ngôi chùa thờ Phật nhưng lại mang dáng dấp một thánh đường Thiên Chúa giáo (!)… Trước chùa là ngôi tháp Cửu Phẩm Liên Hoa cao cao 32m, có 8 mặt, dựng năm 1927. Đế tháp được đặt trên lưng một con rùa lớn, đầu quay vào phía chùa. Con rùa được nằm giữa một hồ nước hình vuông, bốn góc là bốn hòn núi giả khá lớn, có đắp bốn con voi to bằng voi thật. Trong lòng tháp có cầu thang gồm 98 bậc xoắn ốc đến đỉnh. Tương truyền rằng tín đồ phật tử, khách hành hương lên đến bậc thứ 98 này, sờ tay vào bức tượng trên đỉnh tháp thì cuộc sống sẽ luôn gặp may mắn... (wikipedia).

Ngoài ra, đứng ở một cánh đồng Giao Thịnh, LB còn thấy ‘Bảo tàng đồng quê’ (thôn Bỉnh Di) mà nghe nói do Thiếu tướng Hoàng Kiền sáng lập. Nhìn từ xa, nó to như một cái cơ quan cấp tỉnh, có 4 tầng, nghe nói được xây dựng với kinh phí trên dưới 10 tỉ đồng, và ‘rồi lòng tốt được nhân lên, mọi người trân trọng tấm lòng thương nhớ quê của vợ chồng Kiền-Khiếu, ai có vật dụng nào của đồng quê, họ gửi cho, biếu, tặng, bán rẻ cho ‘bà đồng nát’ Ngô Thị Khiếu. Kiến đùn lâu cũng nên mà! Đến bây giờ Bảo tàng đồng quê của anh chị đã có hàng vạn hiện vật…’ (Theo Giang Phong, tạp chí Văn nhân Nam Định số 87/2013). LB cũng gom được từ cuốn tạp chí này câu:

Văn vô sơn thủy phi kỳ khí

Nhân bất phong sương vị lão tài (Khuyết danh)

(Văn chương mà không có cái tầm lớn thì không ai nể phục

Con người phải từng trải mới đáng quý trọng)

Nói chung, ở khu vực huyện Giao Thủy, có một quần thể nhà thờ lớn nhỏ đủ loại từ cấp xứ (nhà thờ xứ) đến cấp thôn/xóm. Lang thang ở đây, hầu như hàng ngày, người ta sẽ trực tiếp hay gián tiếp tham gia vào các cuộc cầu kinh trước bữa ăn, tại đám cưới, đám giỗ, đám tang… ‘Bị’ cầu kinh tại nghĩa địa, đôi khi LB nghĩ hình như tôn giáo là một truyền thống hay tập quán, nhất là đối với thế hệ trẻ, hơn là đức tin…

Ấn tượng mạnh nhất là ở đây, LB có được làm quen với nhà thơ Văn Đuyến (Đinh Đuyến), rồi nhà thơ/nhà soạn nhạc Đinh Lăng (nếu có dịp). Và, LB nhớ lại các kỷ niệm xưa (entry 351):

‘Mô tả về miền Bắc, không thiên về chính trị/tôn giáo, mình vẫn ‘kết’ câu châm ngôn tiếng Anh sau đây: ‘Yesterday is history, tomorrow is mystery and today is present’ (= hôm qua là lịch sử, ngày mai là bí ẩn và hôm nay là món quà) và các câu thơ dân gian sau:

Bể dâu sâu lặng dòng sông thức

Khắc khổ thăng trầm hóa càng cao (Văn Đuyến)

Dường như người miền Bắc có tính cộng đồng ‘nặng’ hơn người miền Nam, trong đó giỗ quảy, lễ hội, đám cưới… là các cơ hội để họp mặt cộng đồng... Có các câu thơ sau đây:

-Đường làng thẳng tắp dọc ngang

Dù quen dù lạ dễ dàng qua nhau, hay:

-Riêng chung gắn với ruộng đồng

Buồn, vui, thiếu, đủ nhờ bông lúa vàng (Văn Đuyến)

-Vườn bao la hương sắc dậy xôn xao

Hoa tìm hoa và lá tìm gặp lá

Hương gặp hương và quả tìm gặp quả

Cả đất trời như rối rít tìm nhau (Khuyết danh)…

…'Có lẽ' một số người có thói quen tư duy chính trị và ứng xử kiểu cung đình khách sáo, ngoài ra, họ phải chiến đấu với các điều kiện thiên nhiên vô cùng khắc nghiệt (đặc biệt là năm nào cũng có bão, tường nhà phải xây dày 20cm)… Có các câu thơ sau:

-Trời làm đảo lộn lăng nhăng

Ông hóa ra thằng, thằng lại hóa ông (Ca dao)

-Không biết ngày mai sẽ ra sao

Nhưng dù có sao cũng không sao (Khuyết danh)…
…'Có cái khác với Tết miền Nam là ở đây, nhất là đêm giao thừa, có ‘đốt pháo lén’ (kể cả tiếng súng) ầm ầm cả xã, ánh sáng pháo bông Tàu bay đầy trời’ (entry 311) mà ngày mùng một năm nay, mấy người miền Nam ra nói ‘đốt pháo khiếp’ (mặc dù lệnh cấm đốt pháo đã đi đến từng hộ dân), rồi chiều tối ra dạo cánh đồng (dọc theo sông Ngô Đồng/sông Sò xưa), LB nghe người cháu nói đốt pháo nhiều ở các xã Giao Yến, Giao Châu, Giao Phong gì gì đó, và LB thầm nghĩ ‘có lẽ sở thích của người dân đôi khi độc lập với chế độ’, hihi…

À, quên nữa, chương trình 'Gặp nhau cuối năm' hay 'Táo quân về trời' (tối Giao thừa 2014) là đặc biệt hay, có lẽ, hay nhất từ xưa đến nay, ở chỗ phương pháp tiếp cận - có tính triết lý/phản biện cao: Ngọc Hoàng 'giả' xuất hiện, khái niệm và thực tế 'chém gió' ở Thiên đình được thừa nhận, một số ví dụ thực tế được chọn lọc một cách đủ xài, nhưng khái quát hóa được bản chất của các hiện tượng xã hội ngày nay.
...Và ở đây, người dân đang gieo mạ chuẩn bị cho vụ Đông Xuân...

Ngày 3/2/2104

6. Ôi, thời oanh liệt…

Hôm nay, LB khởi hành sớm, đi từ bãi tắm Quất Lâm về hướng Ninh Bình, rồi Thanh Hóa, Vinh, Hà Tĩnh... Trên đường đi, hầu như không có bóng CAGT. Trên đoạn đường từ Thanh Hóa đến Vinh, có một tai nạn giao thông (không rõ), xe xếp hàng hai đầu dài cả 4-5km, làm xe của LB phải dừng lại/chậm hết 30’…

Tại đường Thăng Long (vào Vinh), LB được một chiếc xe có biển số 'bốn số đuôi giống nhau' đón (hihi...), dẫn đường, rồi đưa về huyện Can Lộc (Hà Tĩnh). Ôi, đường từ Vinh/Bến Thủy vào Hà Tĩnh vắng vẻ và cực đẹp, giống y như đường cao tốc ấy, thế mà vẫn thấy mấy đàn bò/con bò qua lại, phân bò/trâu thỉnh thoảng rơi vãi trên đường đi mà xe của LB phải... né tránh, vì vậy, chúng mình gọi nó là ‘đường cao tốc phân bò’, hihi…

Trên đường đi sâu vào vùng quê, LB thấy đền thờ Đặng Dung và Đặng Tất, rồi đền thờ Nguyễn Văn Giai:

Đặng Dung (! - 1414) là huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh (ngày nay), là con trai cả của Quốc công Đặng Tất…Dưới triều nhà Hồ, ông giúp cha cai quản đất Thuận Hóa. Sau khi quân Minh tiến chiếm nước Việt (khi ấy có quốc hiệu là Đại Ngu), nhà Hồ sụp đổ, Đặng Dung cùng cha tham gia cuộc khởi nghĩa của Trần Ngỗi (tức Giản Định Đế)… Tháng 11/1413, Đặng Dung cùng Nguyễn Cảnh Dị bị Trương Phụ bắt sống khi đang tìm đường tạm lánh sang Xiêm La để tính kế lâu dài. Vì liên tục lớn tiếng chửi mắng nên Nguyễn Cảnh Dị đã bị Trương Phụ hạ lệnh giết ngay. Còn Đặng Dung cùng Trần Quý Khoáng, Nguyễn Súy và một số tướng lãnh khác bị áp giải về Yên Kinh (Trung Quốc). Dọc đường, Trần Quý Khoáng nhảy xuống biển tự tử, Đặng Dung cũng lập tức nhảy xuống chết theo (wikipedia).

Nguyễn Văn Giai (1553 - 1628) là một Tam nguyên Hoàng giáp, từng giữ chức Tể tướng, tước Thái bảo, Quận công, công thần ‘khai quốc’ hời Lê (trung hưng), nổi tiếng chính trực và biết giữ nghiêm pháp luật triều đình, có công bình định nhà Mạc, ông đồng thời cũng là một nhà thơ (wikipedia).

…Chủ chiếc xe này đã chiêu đãi LB một bữa ăn đồng quê rất ngon và một cuộc nói chuyện về các sinh hoạt ở nước ngoài (như Lào, Campuchia, Thái Lan, Singapore, Malaysia…) rất thú vị, hihi… Ví dụ như chuyện ông Phạm Nhật Vượng - chủ khu Vinpearl (Hòn Ngọc) và tòa nhà Vincom (mới bán) - tỉ phú đô-la đầu tiên của Việt Nam, anh ta còn làm LB nhớ lại thời còn tổ chức những cuộc Hội thảo ở Khách sạn Bình Minh + bãi biển Thiên Cầm cách đây trên 10 năm, và 

món cháo bồ câu/bồ câu xay - một đặc sản của Hà Tĩnh mà LB không thể nào quên... (Và hôm nay là món chè xanh đậm đặc và món 'khoai lang nướng' tuyệt vời nữa).
...Ôi, thời oanh liệt nay còn đâu!

(còn nữa)
Entry tham khảo:

http://nhagomlabang.blogspot.com/2013/05/351-tinh-yeu-mien-bac-sac-ep-mien-nam.html