678. Tiếng ‘đàn cò’ của người Việt (Triết học nào cho người Việt! - Phần 1)

Sương đi mềm mại tiếng đàn cò
Nắng lụy giang hồ, tim thoáng rung
Sương đưa nắng tới nơi sườn núi
Nắng rụng cuối chiều vẫn thấy sương

-‘Cò tây, cò ta’, xem:
https://www.youtube.com/watch?v=FEEnXGROdmc

---------

Trưa nay tôi nằm mơ…, sau khi ‘mới xem lại Vietnam Idol (vòng 20 chọn 10) - năm nay có nhiều nhân tố mới, không ngờ mình lại chọn đúng 4 trong số 10 thí sinh được chọn!, hihi…’ (lời bình cho bạn saumietvuon). Tôi mơ thấy… 

Từ cánh cổng Thiên đình, tôi cùng với một ‘Triết gia - Lão Quy’ đi băng qua cầu Nại Hà (xem chú giải bên dưới) mà có rải rác rất nhiều hoa sen hay hoa súng, ở đấy, tôi thấy dưới chân có những con cá chép vàng rất lớn, đang há to miệng ngửa lên trời để đớp những cái bong bóng ảo… Rồi từ một chiếc cầu thang vĩ đại, chúng tôi bước vào một cõi ‘giao giới âm-dương’ mênh mông, ở đấy, có mấy ‘quy trung niên’ đang ngồi - không biết là họ làm cái gì nữa, sau đó, một Tiểu Quy bưng ra cho chúng tôi hai ly ‘rượu bổ Thái Thượng Lão Quân’. Nhấp một hơi, ‘khà’ một cái, Lão Quy mới hỏi:

-Ở hạ giới có chuyện gì, ngươi hãy kể cho ta nghe vài tin thử xem?

1

-Dạ, ở hạ giới, nói chung là có 3 tin ‘hot’ sau đây, cháu kể cho ông nghe nhé. (Ừ)

1. Tin Biển Đông: ‘Trước đó, cũng trong ngày 1/5, trong một bản tin trên trang web của Bộ Quốc phòng TQ, Tư lệnh Hải quân TQ Ngô Thắng Lợi đã đưa ra đề nghị trắng trợn nói trên trong một cuộc họp qua video với Tư lệnh Hải quân Mỹ Jonathan Greenert, báo Wall Street Journal và nhiều hãng tin Mỹ khác cho hay. “Chúng tôi hoan nghênh các tổ chức quốc tế, Mỹ và các nước liên quân sử dụng những cơ sở vật chất này, khi điều kiện chín muồi, cho mục đích cùng hợp tác cho hoạt động cứu hộ nhân đạo và cứu trợ thiên tai”, tư lệnh hải quân TQ trơ trẽn tuyên bố. Tuy nhiên, phát biểu tại Washington ngày 1/5, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Jeff Rathke cho biết Mỹ không quan tâm đến đề nghị này. “Xây dựng các cơ sở trên các hòn đảo trong vùng đang có tranh chấp sẽ chẳng giúp gì cho hòa bình và ổn định của khu vực. Điều này đúng cả trong trường hợp, theo như một số quan chức Trung Quốc từng tuyên bố, rằng các cơ sở này được dùng cho mục đích dân sự là ứng phó thiên tai”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ nói. Ông Rathke còn nói thêm rằng “nếu thực sự có mong muốn làm giảm căng thẳng, Trung Quốc nên ngưng việc xây đảo…” (blog saumietvuon - theo báo Thanh niên, xem đường dẫn bên dưới).
2. Tin Ukraine: ‘Igor Konashenkov, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Nga, hôm qua cho biết quân đội Mỹ đang huấn luyện lực lượng của chính phủ Ukraine ở miền đông nước này. Quân đội Mỹ cũng hỗ trợ đào tạo ở các điểm nóng khác như Mariupol, Severodonetsk, Artyomovsk và Volnovakha, theo Interfax. Bà Lainez phủ nhận cáo buộc trên và khẳng định Nga vẫn tiếp tục cung cấp vũ khí sát thương và huấn luyện cho các phiến quân đông Ukraine, "vi phạm thỏa thuận ngừng bắn và vi phạm chủ quyền của Ukraine". Mỹ một vài ngày trước còn cáo buộc Moscow xây dựng hệ thống phòng không trong lòng đông Ukraine. Thực tế Mỹ đã nói rõ về chương trình huấn luyện vệ binh Ukraine, theo bà Lainez. Lầu Năm Góc hôm 20/4 công bố khoảng 300 lính dù Mỹ đóng tại Italy đã thực hiện cuộc huấn luyện cho các vệ binh Ukraine thuộc Trung tâm An ninh và gìn giữ hòa bình quốc tế, gần biên giới với Ba Lan. Đợt huấn luyện ban đầu dành cho khoảng 300 vệ binh Ukraine và 900 người khác sẽ tham gia các đợt trong 6 tháng tới… Cuộc khủng hoảng Ukraine kéo dài suốt hơn một năm nay, khiến hàng nghìn người thiệt mạng. Quan hệ giữa Nga và Mỹ cùng các nước châu Âu cũng xấu đi do bất đồng về xung đột ở đông Ukraine...’ (theo vnexpress.net, xem đường dẫn bên dưới)
3. Người Việt là thượng đế: ‘Dù mới là ngày đầu mở cửa miễn phí chào hè 2015, công viên nước Hồ Tây đã ngay lập tức thành tâm điểm chú ý của dư luận với nhiều điều đáng phê phán, đáng xấu hổ phía sau sự kiện mang tính cộng đồng. Đó là cảnh chen lấn xô đẩy rất phản cảm của người dân đến thụ hưởng hai từ “miễn phí”. Nhiều người không ngại nguy hiểm, trèo tường, vượt rào sắt cố chạm chân tới cái ngưỡng miễn phí để được thỏa sức vùng vẫy… Câu chuyện hỗn loạn, chen chân giành đồ miễn phí không phải lần đầu xảy ra. Trước đó, người dân đã từng chứng kiến cảnh hỗn loạn không kém ở những tụ điểm mua hàng giảm giá, uống bia miễn phí, ăn sushi miễn phí, nhận áo mưa miễn phí… Dường như, cứ cái gì miễn phí là gắn liền với chen chúc, xô đẩy, thậm chí sẵn sàng giẫm đạp lên nhau để thỏa mãn sự thụ hưởng… Vậy là “sống chết mặc bay”, rừng người đông nghìn nghịt, ai có sức thì sống, không trụ vững thì sứt đầu mẻ trán là khó tránh’. (Vụ hỗn loạn tại công viên nước Hồ Tây, xem đường dẫn bên dưới)

2

Lão Quy bèn hỏi tên Tiểu Quy đứng bên cạnh:

-Nhận định của ngươi như thế nào?

-Dạ, cháu thấy hình như Biển Đông - thuộc vấn đề ‘Cửu Long cạn dòng, Biển Đông dậy sóng’ (xem đường dẫn bên dưới) - sắp có chuyện phân chia như ‘Tam quốc chí’, trong đó VN, TQ… sẽ thuộc về một ‘chí’ (!), Nhật, Hàn, Phi, Sin, Malay, Indo, Úc, Miến Điện… sẽ thuộc về hai ‘chí’ còn lại, gì gì đó. Phát biểu của TQ dường như cho thấy rằng họ muốn nuốt hết ‘chiếc bánh Biển Đông’ cũng không xong, nên buộc phải nhả ra một phần, vả lại, nếu Mỹ ‘say ok’ thì hóa ra là Mỹ vô tình đồng ý với những gì mà TQ đã làm bấy lâu nay hay sao!

Còn chuyện Ukraine thì đang rất ‘hot’, mà có thể biến thành ‘chiến tranh Đồng Minh’ như những gì đã xảy ra ở VN vào năm 1965 (Nga tập trận chung với TQ, Mỹ đã điều 300 lính dù và Canada điều 200 cố vấn quân sự… tới Ukraine), thậm chí là Chiến tranh thế giới lần thứ ba.

Còn chuyện ở VN, hiện nay ít người muốn nói tới chuyện chính trị lắm ông à, nói hoài chán lắm, chỉ thấy trên blog - đa số là nói chuyện ‘đạo đức xuống cấp nghiêm trọng’, nói chung là nay người dân đang quan tâm mạnh đến vấn đề này…

3

Nghe xong, Lão Quy bảo:

-Ta thì cho rằng TQ sẽ bị biến thành ‘Lục quốc chí’ hay ‘Thất quốc chí’, vì do có những vấn đề lộn xộn nội bộ nghiêm trọng trong nước (xem ‘Khi thiên triều sụp đổ', đường dẫn bên dưới), và vì Mỹ quá ý thức được việc nếu để cho TQ mạnh lên và mức độ vô cùng nguy hiểm của nó, nên Mỹ đã liên minh quân sự với Nhật (cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Obama và Thủ tướng Nhật Abe ngày 28/4), Phi, Úc, Ấn… để mở một vành đai bao vây TQ triệt để, đó là chưa kể đến việc ‘Ngày đầu tiên của Hội nghị Cấp cao ASEAN 26/4/2015 nóng lên bởi lời kêu gọi của Philippines rằng các nước Đông Nam Á hãy đồng lòng đương đầu với “nước láng giềng phương bắc” (xem đường dẫn bên dưới)…

Còn chiến tranh Ukraine thì không chỉ đơn thuần là ‘vấn đề Ukraine-Nga’, mà rộng hơn nhiều - liên quan rất lớn đến chuyện ai sẽ nắm cục diện ở Biển Đông, đặc biệt là các nước thuộc vùng sông Mekong (mà chiếm đến 40% dân số thế giới!).

Còn chuyện ở VN với kiểu ‘đi dây’ của họ, chưa kể đến chuyện ‘chưa thống nhất’, rồi chập chờn TPP gì gì đó (xem dưới)… thì ta - dù có ở trên Thiên đình - cũng chịu, không đoán nổi là mọi chuyện sau này sẽ diễn biến như thế nào!, nhưng chuyện ‘đạo đức xuống cấp nghiêm trọng’ chắc có lẽ là vì người Việt còn có tâm lý đám đông, hành vi bầy đàn, văn hóa ‘bắt chước’/không phải là các 'pace-setter' (= người đi tiên phong), nhận thức/trí tuệ còn thấp, và… vì theo ‘chủ nghĩa duy lợi’, à quên, không phải, theo ‘chủ nghĩa duy tiền’ mà làm nhiều người có lối sống hoang dã như thời 12 sứ quân (!) (Tiểu Quy tiếp lời)...

4

Nghe cậu bé và Lão Quy nói vậy, trong đầu tôi bỗng nhớ lại chuyện Chúa Sãi Nguyễn Phúc Nguyên (xem dưới), bèn nảy ra một chuyện:

-Nhưng, ông ơi!

-Gì hả cháu?

-Từ những bình luận như ‘Nói thích hoặc không, lại là chuyện khác’ (Đóm), ‘Cò tây, cò ta’ (Paris By Night), ‘Mong được đọc bài của anh về vấn đề này bằng một lí thuyết khác’ (nguyentheduyen)…, cháu mở rộng ra là:

1. Ta có vô số ‘lý tưởng’ khác biệt từ Tây, Tàu - mà ông nói A, bà nói B, không ai chịu ai, nói nôm na là ta không có một ‘standard’ (= chuẩn) hay ‘ISO’ tư tưởng gì cho đại đa số người Việt hết,
2. Người Việt vốn không chịu bất cứ một khuôn khổ ‘cứng’ và gò bó nào, họ đã và đang sùng bái ông này ông nọ, triết này triết họ, đạo này đạo nọ, chủ nghĩa này chủ nghĩa nọ…, nhưng tự trong sâu thẳm lòng người Việt, họ không phục!, mà có lúc họ xem Lão, Trang, Khổng, Phật, Thiền, Thần (học), Socrat-Platon-Aristot, Marx, Nietzsche, Camus…  như là các ‘dị vật’ trong nướu răng mà, không sớm thì muộn, họ cũng cần các bác sĩ tai-mũi-họng hay răng-hàm-mặt lấy ra,
3. Họ lại càng mất lòng tin khi ‘Nền văn minh Khổng-Tử-Đại-Hán-cổ-lỗ-sĩ’, ‘Đấng-trùng-trùng-duyên-khởi’, Đức GH hay Dalai Lama… không giải quyết được bất cứ cái gì cả cho vụ 'sóng thần ở Nhật Bản', Biển Đông/’con đường tơ lụa’, MH 370, Ukraine, hay mới đây nhất là ‘vụ động đất ở Nepal’ (mà lại xảy ra ở quê hương của đạo Phật nữa chứ!)…,
4. Họ cần có ‘dân khí’ và những Trần Nhân Tông/Trần Hưng Đạo, Lý Thường Kiệt, Lê Lợi/Nguyễn Trãi, Nguyễn Huệ…
5. Họ lại có tiếng ‘đàn cò’ thể hiện sự đau khổ, thê lương, thảm thiết mấy ngàn năm, và các bài viết về ‘kiếp người’ trên dòng-văn-học-blog, v..v…

-Suy ra, họ vô cùng đòi hỏi, hay vô cùng có ‘khát vọng’ về một triết học ‘Việt’ đặc dị và tự lập - vừa ‘mềm’, vừa ‘linh động’, vừa 'sâu lắng', vừa ‘chịu đựng được đả kích, nhưng vẫn vô cùng mạnh mẽ’, trong đó, nó cảm thông được nỗi đau ngàn năm của người Việt, hợp với lòng dân, hài hòa được tất cả các triết học/nền văn hóa Đông Tây kim cổ khác, mà vẫn không bị ‘độc quyền về chân lý’, ông có biết không?

-À, trước khi trả lời ngươi, ta có nêu lên là ta thích những lời bình sau: 1) khiêm tốn, 2) vui, không quá căng thẳng - đây cũng là một thứ triết lý Việt vậy, 3) không ‘hào quang hóa’ cá nhân, 4) khách quan và phải nói lên được ‘ta là ta’/không được bắt chước, mà ta cho đó là sự sáng tạo - dù có thể nói sai, rồi sẽ nói đúng, và do đó, sẽ không thua Tây/Tàu…

Khà.. khà.. khà…

(xem tiếp trả lời của Lão Quy, phần 2)

---------

Chú giải:

1. Cầu Nại Hà (Nại Hà kiều): Truyền thuyết Trung Hoa nói rằng, điện Diêm Vương thứ 10 cai quản việc chuyển kiếp đầu thai. Tại điện này có cầu Nại Hà bắc qua sông Vong Xuyên hình cầu vồng, rất trơn. Ven sông Vong Xuyên, có một tảng đá, gọi là Tam Sinh Thạch. Những kẻ giết người, gian ác phải leo qua cầu, dưới sông đầy thuồng luồng, cá sấu; hai đầu cầu lại lại có bầy chó ngao sẵn sàng cắn xé. Những linh hồn được đi đầu thai trở lại làm người đều phải qua Vong Đài (đài quên), uống canh Quên Lãng của Mạnh bà để quên hết chuyện kiếp trước. Canh Mạnh Bà khiến người quên đi hết thảy, Tam Sinh Thạch ghi lại kiếp trước kiếp này của con người. Nhiều người còn nói là "uống nước sông Nại Hà" để quên đi kiếp trước trước khi đầu thai. (wikipedia)
2. Chuyện Chúa Sãi Nguyễn Phúc Nguyên: Anh hairachgia có viết một bài về lịch sử 'Chuyến hành phương nam vĩ đại' - có chuyện chúa Nguyễn Phúc Nguyên biết hòa nhập mọi nét văn hóa đặc dị mà sau này đưa dân ta đến tận miền ĐBSCL (năm 1732) một cách hòa bình, xem thêm http://hairachgia.blogtiengviet.net/2015/03/04/hanh_ph_ng_nam_2 
3. Chủ nghĩa duy lợi: một cách hiểu khác của ‘chủ nghĩa thực dụng’ (NGLB)
4. ‘Cửu Long cạn dòng, Biển Đông dậy sóng’: là một tác phẩm của Ngô Thế Vinh, xem thêm: http://nhagomlabang.blogspot.com/2015/01/634-nguyen-nhan-coi-re-cua-van-e-bien.html
5. ‘Khi thiên triều sụp đổ và lịch sử sang trang', Nguyễn Gia Kiểng, xem: http://ethongluan.org/index.php?option=com_content&view=article&id=16263&catid=44&Itemid=301
6. ‘Lời kêu gọi của Philippines’, xem http://baotayninh.vn/chuyen-de-bien-dao/bien-dong-day-song-tai-hoi-nghi-asean-70471.html
7. Tin Biển Đông, xem: http://saumietvuon.blogtiengviet.net/2015/05/02/c_bao_cung_ba_con_1
8. Tin Ukraine, xem: http://vnexpress.net/tin-tuc/the-gioi/my-nga-khau-chien-ve-viec-dua-quan-den-dong-ukraine-3205384.html
9. TPP: Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược xuyên Thái Bình Dương (Trans-Pacific Strategic Economic Partnership Agreement) là một hiệp định thương mại tự do với mục đích hội nhập các nền kinh tế thuộc khu vực Châu Á-Thái Bình Dương. (wikipedia)
10. ‘Vụ hỗn loạn tại công viên nước Hồ Tây’, xem: http://www.doisongphapluat.com/tin-tuc/tam-diem-du-luan/vu-cong-vien-nuoc-ho-tay-tam-mien-phi-sach-tron-van-hoa-a92005.html