Thứ Tư, 13 tháng 3, 2013

328. Vô thường là gì? Hư vô là gì?

Anh biết rằng mình đã chết lâu nay
Nhưng trái tim - một tinh cầu rực lửa
Nó vẫn tìm, một nửa quá xa xôi
Nó vẫn rung, trong tình ái nhiệm mầu
Nó vẫn sầu, theo đuổi bóng lung linh
Nó vẫn sống, đắm mình trong khát vọng.
(Chàng tồn tại, NGLB)
Mình vốn thích viết rất bình thường, bình thường cả về mặt từ ngữ lẫn nội dung. Còn nếu blogger nào thấy một số từ mà mình dùng có vẻ... cao siêu như 'vô thường', 'hư vô'… thì trong thâm tâm mình hoàn toàn không muốn như vậy, lý do đơn giản: mình tôn thờ hiện thực.
Xin bắt đầu bằng một ví dụ nôm na là: ‘làn khói thuốc bay vào hư vô’ (xin lỗi, mình không quảng cáo thuốc lá), bởi vì làn khói thuốc sẽ không phải là nó nữa, mà sẽ biến thành dạng khác, và cuối cùng tan biến vào… hư không.

Có một cô sinh viên hỏi :
-Vô thường là gì hả thầy?
Trong vòng vài giây, mình thầm nghĩ là từ vô thường vốn có rất nhiều trong kinh/sách và cô bé đã đọc/nghe nói đi nói lại từ này hơn 3 năm rồi, mà đến nay cô vẫn chưa... hiểu, rồi mình có trả lời rằng:
-Em hãy nhìn bức hình trên, giọt nước này chỉ 'tồn tại trong khoảnh khắc ngắn ngủi rồi sẽ không còn nữa', hiểu đơn giản: tính chất luôn biến đổi theo thời gian mà không còn như cũ nữa của mọi sự vật được gọi là vô thường (tương đương với khái niệm 'sắc sắc không không' hay 'đời là cát bụi'...).

Mọi sự vật/sự kiện trên đời đều biến đổi: hôm nay nghe nói ông ấy làm quan, hôm khác nghe nói ông ấy về hưu; hôm nay nghe nói ông ấy giàu nứt vách, hôm khác nghe nói ông ấy đã phá sản; hôm nay nghe nói vợ chồng nhà đó hạnh phúc lắm, hôm khác nghe nói họ đã li dị; hôm nay nghe nói chiếc ‘xe máy @’ là nhất, hôm khác nghe nói nó đã lạc hậu rồi; hôm nay nghe nói cô ấy rất thích chơi blog, hôm khác nghe nói cô ấy đóng blog; hôm nay nghe nói giá vàng thấp, hôm khác nghe nói giá vàng lên tới đỉnh; hôm nay trăng tròn vành vạnh, hôm khác không thấy trăng; hôm nay em đẹp, hôm khác em không còn đẹp trong mắt anh nữa; hôm nay nàng yêu anh A rồi hôm khác chuyển sang anh B; rồi sáng nắng, chiều mưa; hết mưa, trời lại có bảy sắc cầu vồng…
Một ví dụ nữa khá lý thú, ở ngoài Bắc có một từ rất hay, đó là ‘ông đồng bóng’ (hay có thể gọi là 'ông vô thường', hihi...), có nghĩa là ông ấy hay thay đổi ý định xoành xoạch, ví dụ về việc chỉ đạo cấp dưới làm việc, lúc thì ổng bảo cấp dưới làm như thế này, lúc thì thình lình ổng bảo cấp dưới làm hoàn toàn ngược lại (các chuyên gia nước ngoài cũng không ngoại lệ).

Cô sinh viên hỏi tiếp:
-Còn hư vô là gì?
-Nói đơn giản, hư vô là hư ảo, là 'không có gì', là cái mà ta tưởng như ‘thật’ sờ sờ trước mắt, bỗng nhiên biến thành ‘ảo’ khôn lường, thậm chí biến thành con số ‘0’ to tướng. 
Ngày hôm nay ta còn phấn khởi trong giấc mộng tuyệt vời của yêu đương, không ngờ một ngày nọ, chính tình yêu đó như một gáo nước lạnh dội vào đầu ta, làm cho ta rơi vào hố thẳm khôn cùng của sự tuyệt vọng: ta chết cùng hư vô.
Ngày hôm nay ta còn đi với nàng (hay ngược lại), không ngờ một ngày nọ, nàng đi với chàng khác: ta đau khổ đi vào cõi hư vô.
Ngày hôm nay, nàng còn là vợ ta (hay ngược lại), không ngờ một ngày nọ, nàng ngủ với ‘ông hàng xóm’: ta chết lặng trong cõi hư vô.
Ngày hôm nay, ta yêu con ta như thần thánh, không ngờ một ngày nọ, con ta chửi như tát vào mặt ta: ta rơi xuống đáy thẳm hư vô.
Ngày hôm nay ta đang có việc làm ngon lành, không ngờ một ngày nọ, ‘lão đó’ lên làm xếp, lão chơi trò ‘ném đá giấu tay’, ta phải rời khỏi ‘thương trường’: ta khắc khoải rơi vào cõi hư vô.
Ngày hôm nay, ta còn nhiệt tình tham gia hoạt động xã hội, không ngờ một ngày nọ, ta biết mình bị ung thư giai đoạn cuối: ta ngã nhào vào cõi hư vô.
Ngày hôm nay ta có một người bạn thân, nó tỏ ra rất khiêm tốn và bảo là rất ngưỡng mộ ta, không ngờ một ngày nọ, nó vô tình buộc miệng bảo nó là ‘thánh’: ta lặng lẻ sánh bước cùng hư vô.
Ngày hôm nay, ta viết vài entry với ước vọng đơn giản là tâm sự để cho các blogger thư giãn một tí và do đó chính ta cũng được thư giãn, không ngờ một ngày nọ, có một blogger xa lạ vào blog của ta chửi ta là ‘đồ như thế này, như thế nọ’: ta tức tưởi rơi vào cõi hư vô.
Ngày hôm nay, ta ‘về vườn’, được công ty cấp cho một số tiền lớn mà có thể làm được việc lớn, ta bỏ số tiền đó và tất cả giấy tờ tùy thân vào trong cốp xe, ghé vào cửa hàng mua một cái gì đó, không ngờ vài giây sau, cả ‘số tiền lớn + chiếc xe máy + giấy tờ tùy thân’ bị bốc hơi: ta chìm lỉm vào cõi hư vô…

Sau đây là các ví dụ khác về vô thường, hư vô và hư không:
-Lá đâu rơi xuống bên thềm
Cô đơn rơi xuống chạm nền hư vô
Mắt nhòa tưởng bóng em vào
Tưởng trăng mềm mại, tưởng sao... rụng rời.
-Đêm vắng em, phòng thinh không hiu quạnh
Gió lạnh về, ta mắt mỏi mòn thêm
Tình yêu đâu, sao giờ đây xa lạ
Với lệ nhòa, ta đón tím hư không.
-Ai đã từng nói:
‘vũ trụ nằm trong đáy mắt của người đàn bà’?
Mà đối với tôi còn hơn thế.
Mà có lúc tôi muốn từ bỏ tất cả
để được cái vũ trụ này...
Tôi ngại, vì tôi đã từng biết,
cái gì đã được chiếm hữu,
nó không còn mãi đẹp trong ta.
Không có thân hình nào là vĩnh viễn thơm ngon.
Nó cũng là thể xác,
nên bỗng chốc hóa... vô thường.

Mình trả lời cô sinh viên theo cách đơn giản như trên bởi vì không có tham vọng là, để hiểu cơ bản thế nào là vô thường/hư vô, cô bé sẽ đào hết kho tàng sách vở trong 2.500 năm, từ thời Phật/Chúa, Lão/Trang đến nay, nếu đọc như thế có mà… loạn óc, hãy để cô ấy hiểu theo cách tự nhiên của mình. 
Những điều vô thường/hư vô đó thường xuyên xuất hiện trong cuộc sống, chả trừ ai, làm cho ta nhiều khi (vô cùng) thất vọng, thậm chí không còn muốn sống trên cõi đời này nữa, bởi thế ai cũng cần tình yêu mặc dù biết nó bà con với vô thường/hư vô, và dĩ nhiên nó cũng là anh em ruột thịt với đau khổ, nhưng tình yêu lại mang đến cho ta sự đau khổ tuyệt vời:
Nàng ơi ta ước thành con bướm
Đôi lứa bên nhau dạo khắp trời
Thế nhân đau khổ ta nào biết
Chỉ ước bên nhau đắng… tuyệt vời.

53 nhận xét:

  1. Ha ha, e lượm tem đã, tính sau.

    Trả lờiXóa
  2. Vô thường, hư vô, hay hư không, tất cả đều k nằm ngoài quy luật như a nói, tình yêu là sự đau khổ tuyệt vời, a nhỉ?

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Chu choa, bời tình yêu đem lại sự đau khổ tuyệt với nên có người có nick là Miền tím, hì..., phải hôn? Chiều ngọt ngào nghen tiểu sư muội.

      Xóa
  3. Ngày hôm nay NGLB ngồi gom suy nghĩ về vô thường/hư vô, thấy viết một mạch được ngay một entry sâu sắc.
    Ngày mai NGLB đọc lại những điều mình gom hôm qua, thấy vô thường/ hư vô hình như có hơi khác với điều mình nghĩ chăng? (vì sự vật luôn biến đổi)
    Ngày nào đó NGLB ngồi nghĩ lại về vô thường/hư vô đã viết, thấy cần phải điều chỉnh thêm cho phong phú, nhưng về cơ bản thì thế là vô thường/ hư vô rồi (vì dù sự vật luôn biến đổi nhưng nó không mất đi mà chỉ thay t\f dạng này sang dạng khác mà thôi)
    hehe.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Trùi, ngoài Mác-Lê, cô giáo còn hiểu sâu hơn nữa, a di thò phò, thiện tai, thiện tai, bần tăng không dám xuất chiêu 'Như Lai thần chưởng' nữa, chỉ xài chút chút 'Dịch cân kinh' thui, hì..., đùa thui, chiều ngọt ngào nghen triết gia của tui.

      Xóa
  4. Lâu lâu mới ghé nhà thăm Ca Ca mà mụi mụi cũng hời buồn buồn ,chúc Ca Ca luôn vui khỏe nhé!

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Trùi, lâu ngày quá mới thấy bóng NLS tiểu sư muội, thế nào, Lâm Bình Chi có khỏe kg? Hì..., chiều ngọt ngào nghen.

      Xóa
    2. LBC đi bụi trên Sài Thành bỏ mụi bơ vơ 1 mình ên ở quê nhà nè...LHX Ca ui mụi buồn lắm.Thôi Ca Ca ngủ ngoan nha mụi mụi về đây!

      Xóa
    3. Tiểu sư muội chưa ngủ à, làm một xị... rượu rồi ngủ ngoan nghen, ầu ơ...

      Xóa
  5. Trả lời
    1. Trùi trùi, sau tết cô pé 9t kg đi SG à? Chiều vui nghen.

      Xóa
    2. Sáng, trưa, chiều, tối không vui cũng không buồn, không thích cũng không ghét, không biết cũng không tin, không đến cũng không đi, có cảm giác cũng không có cảm giác.

      Xóa
  6. Chào anh .
    Đọc bài viết chỉ biết cười thôi , dí dỏm mà vui lạ . Cảm ơn bài viết vui đến thế .
    Có tình thoáng qua rất vội , mà ta đã lạc vào cõi hư vô ! Ở đây ý khác à nha . Vì Trịnh viết ca từ Như một lời chia tay : Có chút tình thoáng qua rất vội , Tôi chợt nhìn ra tôi .
    Lạm bàn cho vui cùng anh .
    Chúc mọi ngày như mỗi ngày hạnh phúc vô thường .
    Thân mến

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Có chút tình thoáng qua rất vội: ồ, lời nhạc Trịnh vô tính cũng hay quá.
      Mọi ngày như mỗi ngày hạnh phúc vô thường: một minh họa tuyệt vời.
      Cám ơn bạn HĐ, chiều ngọt ngào... vô thường nhé.

      Xóa
  7. Mần gì mần, dù biết tình yêu là đau khổ vậy mà ai ai cũng thích sự đau khổ tuyệt vời của tình yêu ...huhu. Buổi chiều vui nhé anh LB...hihi.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Vì ta đau khổ tuyệt vời, nên ta viết Nhật ký buồn, phải hôn? Đùa thui, chúc NKB chiều ngọt ngào nghen.

      Xóa
  8. Chào NGLB
    Đúng là lâu nay Sóng Biển cũng thỉnh thoảng nghe tới 2 từ này, nhưng không để ý lắm và cũng chẳng tìm hiểu ý nghĩa của nó là gì...bởi vì chẳng mấy khi dùng tới. Cũng thỉnh thoảng nghe các file nhạc "vô thường"...nghe khấn vái ở nhà chùa "hư vô".
    Nay đọc bài này cũng chiêm nghiệm thêm chút ít, đỡ phải vào google tra cứu làm chi cho nhọc công.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. À, LB rất thích nghe 'nhạc Vô Thường', không hiểu nhạc sĩ này tên là vô thường hay là nick của anh ta nữa, để hôm nào rãnh LB kiểm tra xem.
      Cám ơn bạn Sóng nhé, hẹn gặp, chiều vui vô thường nhé, hì...

      Xóa
  9. Mỗi ngày một hạnh phúc hơn....cũng là tính của vô thường mà...
    cho P.N góp chút vui anh ơi !

    Trả lờiXóa
  10. Mỗi ngày một hạnh phúc hơn...cũng là tính của vô thường phải không anh Gom Lá Bàng ơi !

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Chu choa, 'nói như vậy mới là phải phải', đố TP biết câu nói này ở trong câu chuyện nào? Hì..., chiều vui nghen.

      Xóa
  11. Ngọc thăm anh, xem thử có vô nhà được không, hay vẫn lại đứng ngoài cửa như mọi lần.. Vui vẻ an lành LB nhé!

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Nhận xét này đã bị tác giả xóa.

      Xóa
    2. Ui, mình nhớ cái cô nàng mà tiếng cười giòn tan của nàng đã đưa LB vào hư vô, hì..., chiều vui nghen cô nương.

      Xóa
  12. Chúng ta trên cõi đời này cũng là vô thường.
    Rồi cũng sẽ được trả về với cát bụi ...với hư vô phải vậy không anh LB.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Nhận xét này đã bị tác giả xóa.

      Xóa
    2. Ui, lâu ngày quá Jen à.
      À, LB sực nhớ Jen Ero là tên một tác phẩm của nhà văn Anh là Charlotte Bronte, hay quá.
      Thank em, tối vui nghen Jen.

      Xóa
  13. cuộc sống vốn dĩ là một chuổi vô thường và cuối cùng thì ta cũng trở về với hư vô thôi, cho nên có gom lá bàng mãi cũng vậy thôi phải không LB?... hì...
    tối vui vẻ nhé bạn.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Đúng vậy, nhưng
      "buồn buồn ta vẫn cứ gom
      gom đi gom lại cũng vòng... hư vô"
      Hề.. hề..., cám ơn XK nghen, chúc ngủ ngon

      Xóa
  14. Em đã đọc đi đọc lại bài này hai lần vì mỗi chữ và mỗi từ vô thường chúng ta có thể nghĩ và hiể được nhiều khía cạnh qúa anh ạ
    nhưng vẫn chưa ai định nghĩa được chính xác VÔ THƯỜNG là gì phải không anh? nhưng dù sao cũng cám ơn anhvì đã có một bài viết hay
    chúc anh và gia đình tối bình an và hạnh phúc nhé

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. "Ta không cần định nghĩa tuyệt đối chính xác,
      vì có 100 người thì có 100 định nghĩa khác nhau, làm rối cả thế giới,
      ta chỉ cần hiểu tương đối bản chất của vô thường là được rồi,
      rồi ta tự đi xây dựng... lâu đài tính ái của riêng ta,
      mặc kệ các triết gia, ha ha ha"
      Ngủ ngon nghen AL.

      Xóa
  15. Hôm nay mới thấy giải thích vô thường một cách rất bình thường ( thật dễ hiểu anh à ...hihi)

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. LB thường hiểu sự vật bằng cách như thế nên tốc độ suýt tí nữa bằng... phi thuyền Apollo, hì.. hì..., đùa thui, ngủ ngon nghen NH.

      Xóa
  16. Clover ghé thăm anh LB ạ, cám ơn anh vì đã ghé thăm blog mới của Clover...Chúc Anh luôn bình an và vui nhiều!

    Trả lờiXóa
  17. Cám ơn Anh LB vì đã ghé thăm blog mới của Clover ạ, mong anh thật bình an và vui nhiều...!

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Cám ơn Cỏ ba lá nghen, chắc cô giáo bận đi dạy suốt phải hôn, hẹn dịp hè nhé, ngày mới ngọt ngào.

      Xóa
  18. bác Bàng ơi, còn như "vô miên / vô vi " và một số "vô ... " khác mà ta hay dùng nhất là trong thơ thì nghĩa nó là gì ? tất nhiên Mộc cũng hiểu nhưng không cặn kẻ bằng Bác, nhờ bác giải thích hộ!

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. LB cũng không bít nữa, LB đâu có phải là nhà nghiên cứu đâu, 'vô tình' gặp một bạn sinh viên và kể lại cho vui đấy mừ, thank bác Mộc, ngày mới tốt lành nhé.

      Xóa
  19. Anh NGLB ơi MM qua thăm anh nè...MM chúc anh một mùa xuân mới ấm áp yêu thương!

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Ui, bây giờ mới thấy comt của MMBN, sorry nghen, ngủ ngon nghen.

      Xóa
  20. Ngọc thăm anh nhé! Tối thứ bảy an lành, không chút hư vô nhé!

    Trả lờiXóa
  21. Vô thường hay Hư vô ta không thể định nghiã rõ nét như trong tự điển được bạn a , vì nó là cái sắc sắc không không , cái thuộc về thế giới tâm linh khi biền đổi và được hiểu theo một nghĩa rộng tùy theo khái niệm chung quanh nó , trong cái hiện hữu mà nó được dùng . Nó là một phạm trù triết học chứ không phải một danh từ đơn thuần bạn a. Thân

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Vâng, định nghĩa cũng là không, không định nghĩa cũng là không, vậy tốt nhất là ta không định nghĩa vậy, cứ đi uống cà phê cho vui, hì... Cám ơn bạn đã ghé nhà, ngày mới tốt lành.

      Xóa
  22. Mặc kệ vô thường hay hư vô , mình cứ Gom Lá Bàng anh nhỉ !...uống cafe Lá Bàng nhé !

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Uh, ta cứ sống cho thật là thực, khi đó tự nhiên ta sẽ biết vô thường/hư vô không phải là cái gì ghê gớm lắm, hì..., thank bạn, ngày mới tốt lành.

      Xóa
  23. Ui nhà này dễ thương quá, lần đầu ghé thăm ... Chúc cả nhà luôn Vui vẻ, An lành. Hihi

    Trả lờiXóa
  24. Ồ, cám ơn bạn đã ghé nhà, chúc bạn một giấc mơ đẹp.

    Trả lờiXóa
  25. HƯ KHÔNG VÀ HƯ VÔ

    Mọi hứa hẹn của người không hề thực
    Dụ cho tin, dốc sức gắng làm theo
    Thứ “chủ nghĩa” viễn tưởng sẽ bay vèo
    Khi ta biết là thứ treo ngọn gió
    Chỉ có trong mơ, thực không hề có
    Chính là HƯ KHÔNG họ bỏ ra lừa
    Huyễn hoặc người, bằng mọi chuyện đòng đưa
    Lý thuyết xuông về thứ chưa ai thấy
    Dùng ảo danh chỉ hòng nhằm che đậy
    Mưu xấu xa muốn tước đoạt của người
    Vì cả tin, đón nhận “bánh vẽ" thôi
    Thứ HƯ KHÔNG dụ cho đời mãi... tưởng.

    CÓ rồi KHÔNG chẳng làm ai sung sướng
    Hậu quả về sau thuộc hướng trắng tay
    Trở lại HƯ KHÔNG nuối tiếc những ngày
    Phước, lộc, phúc còn trong tay chẳng giữ.

    Những thứ HƯ VÔ thường không có chủ
    Chẳng thuộc về ai, khó nắm khôn buông
    Chỉ trong ảo ảnh, thuộc dạng vô thường
    Không thấy, không nghe, không thương, không ghét
    Không thể trói buộc, đóng khung cạn hẹp
    Chẳng ai biết, chúng đẹp hay xấu thô
    Không mầu sắc, mùi vị, bằng phẳng hay nhấp nhô
    Chính là thứ làm mồ chôn tất cả.

    Tiếng Sóng Biển 12.02.2016
    Ngẫu hứng bất chợt từ bài giảng của Nhà Gom Lá Bàng

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Nghe bạn nói 'bài giảng' làm mình cừ quá trời, mình quên hết rồi!
      ...Cách đây 2 hôm, ở quán cà phê, ngồi ở bàn trước mặt mình có nhiều người, bỗng mình nghe có một phụ nữ buộc miệng nói:
      -Tội nghiệp cho nhân dân VN (!)
      Mình lập tức ghi nhận như con... robot, rồi quên mất sự có mặt của... họ, vì mình lại chìm vào suy nghĩ... Về nhà, mình nhớ là Nguyễn Trãi nói 'thời nào cũng có hào kiệt', và mình than thầm:
      -Ôi!
      Vậy nghen, TM.

      Xóa