1069. Đi bão... (Thư giãn)

Người ta đọc tiểu sử hay làm thơ ca tụng Dương Quý Phi nhưng không chú ý sao nàng chết! Người ta nghiên cứu vô số chuyện về nhà Minh nhưng không biết ai đã làm tuyệt diệt nhà Minh! Người ta đã đào sâu suy kỹ về nhà Thanh nhưng không biết ai đã làm nhà Thanh sụp đổ! Người ta đã nói nhiều về cuộc Đại phá quân Thanh năm Kỷ Dậu 1789, nhưng không hiểu tại sao Nguyễn Huệ lại đánh thắng quân Thanh nhanh đến thế!... Người ta đã dùng cụm từ ‘cơn lên đồng’ để nói về cuộc xuống đường ‘đi bão’ của hàng triệu cổ động viên bóng đá hay việc thần thánh hóa các cầu thủ U23 VN nhưng không hiểu hết bản chất văn hóa của nó! Người ta đã dùng cụm từ ‘cơn lên đồng’ của người Việt nhưng không thấy cơn lên đồng của người Tàu, Ấn, ‘Hồi giáo’, Nga, Hàn, Mỹ, Brazil, Đức, Thái, Hàn... khác với người Việt ở chỗ nào!...

Những người ‘đi bão’, trong tiếng Anh, để chỉ một ‘đám đông khổng lồ’, nhất là để mô tả về các cổ động viên bóng đá VN vừa qua (Hình 1), nhiều phóng viên phương Tây đã dùng từ CRUSH - mà có thể là danh từ, động từ hay tính từ... Tùy sự kiện, nó đã từng được giới sinh viên miền Nam trước 75 mô tả là ‘xuống đường’!, người dân gọi là ‘đông như kiến’, nhiều nhà văn gọi là ‘ùa ra như đàn ong vỡ tổ’, người Bắc gọi là ‘nhiều như quân Nguyên’, người Tàu gọi là ‘lão bá tánh’, người Nhật gọi là ‘đám Đông Á bệnh phu’, ai đó gọi là ‘thế lực thịch đù’, và mới đây, Đường Ham cô cô gọi là ‘đám quần chúng không biết gì’, chưa kể bị một vị Phá gió sư Ngu ngữ học gọi là ‘bọn bị Cụk Cặk’ (cười)... Và, tại sao người ta, nhất là những ‘anh hùng bàn phím’, lại không hiểu hết bản chất văn hóa của việc ĐI BÃO?

1

Bên Tàu... Năm 755, lão bá tánh được kích động bởi An Lộc Sơn xuống đường ĐI BÃO*, Đường Minh Hoàng (tức Lý Long Cơ) bỏ chạy... ỉa cứk trong quần, rồi dưới áp lực của những người này, họ Lý buộc phải hạ lệnh treo cổ người yêu thơm nhất vũ trụ của mình là Dương Quý Phi...; và sau đó là nhà Hậu Đường... Nhân tiện, lưu ý là đừng có sáng tác thơ, văn hay cải lương... để tung hê cái được gọi là ‘Đường Minh Hoàng du nguyệt điện’, bởi đơn giản hắn chỉ là một tên vua mất nước - lấy giang san đổi mỹ nhân!...

Năm 1644, lợi dụng cơn vô cùng bức bối của nông dân, tay ‘Thủy hử’ Lý Tự Thành đã hô hào lão bá tánh xuống đường ĐI BÃO* nhanh như một cơn ‘sấm’ (họ Lý còn có tên là Lý Sấm và được gọi là ‘Sấm Vương’), kết quả là vua Sùng Trinh phải treo cổ tự tử, và bởi cái kết thúc lịch sử này mà tên vua này đã trở thành vị hoàng đế cuối cùng của nhà Minh; còn họ Lý vì sau khi cướp chính quyền, đã phản bội nhân dân, nên bị người dân ĐI BÃO NGƯỢC mà phải bỏ chạy và chết chỉ mấy tháng sau đó...

Năm 1848, từ cơn giận dữ điên cuồng của nông dân, lực lượng Thái Bình Thiên Quốc đã được hình thành, rồi được dẫn đầu bởi Hồng Tú Toàn, lão bá tánh đã xuống đường ĐI BÃO và chiếm hết nửa giang san phía Nam của nhà Thanh (đến tận Nam Kinh)...; rồi đầu tk 20, lực lượng Nghĩa Hòa Đoàn + lực lượng Tôn Trung Sơn + ‘bọn Đông Á bệnh phu’... xuống đường ĐI BÃO và đã đẩy nhà Thanh đến kiếp tàn mạt từ năm 1933, mà đời đời đi với cái tên phim là ‘Phổ Nghi - Vị hoàng đế cuối cùng’...

*

Ở Việt Nam... Năm 938, chưa kể vụ Hai Bà Trưng, Bà Triệu, Mai Hắc Đế..., người dân được dẫn đầu bởi Ngô Quyền đã nhiệt tình ĐI BÃO, mà với trận đại thủy chiến ở sông Bạch Đằng, họ đã ‘đặt cả cái ‘một ngàn năm đô hộ giặc Tàu’ dưới chân’; kể cả 'cặp... đôi hoàn hảo' Lê Hoàn-Dương Vân Nga vào năm 981...; và do đó mà ngày nay xem đá bóng ta mới được hô ‘Cố lên Việt Nam’!...

Năm 1073, ‘cơn xuống đường ĐI BÃO’ của nhân dân Đại Việt - với cái tên ‘Nam quốc sơn hà Nam đế cư’ dưới sự ‘Song kiếm hợp bích’ Lý Thường Kiệt và Nguyên phi Ỷ Lan - đã lan đến tận Châu Liêm và Châu Ung ở Quảng Tây, mà làm cho hơn 50.000 tên quân tiền-xâm lược hồn du địa phủ... Cuộc đi bão này đã làm tuyệt diệt cơ hội ‘đánh úp Giao Chỉ’ của nhà Tống, và do đó, đã vang bóng ngàn năm trong sử Việt; còn  làm cho đến nay tên sư hổ mang Thích Tan Hoang - một trong những con virus được thuần hóa từ phương Bắc - vẫn còn khiếp sợ mà gọi nó là cơn ‘hỗn’!...

Năm 1258,1285 và 1288, khởi đầu bằng ‘hào khí Đông A’* rồi tinh thần ‘Hội nghị Diên Hồng’, dưới sự lãnh đạo của Trần Thái Tông, rồi Trần Nhân Tông-Trần Hưng Đạo, các ‘cuộc ĐI BÃO Sát Thát’ của nhân dân Đại Việt đã làm cho... 'vị lãnh tụ xxx đến thế là cùng’ của quân Nguyên là Thoát Hoan phải chui ống đồng chạy trốn...

Năm 1418, theo tinh thần của bản ‘Bình Ngô đại cáo’ và ‘Lời thề Lũng Nhai’*, dưới sự hiệu triệu của Lê Lợi (và Nguyễn Trãi...), nhân dân đã xuống đường ĐI BÃO, mà chỉ trong 10 năm, đã làm cho tên ‘Thái thú’ Vương Thông phải ngậm đắng nuốt cay mà ‘đặt cả đầu dưới chân dân Đại Việt’, ngoài ra, tướng Liễu Thăng còn bị ‘cẩu đầu đao’ mà đầu lìa khỏi xác vào ngày 25/12/1427 (theo ‘Minh thực lục’)...

Năm 1789, ‘cơn ĐI BÃO’ của hàng vạn dân áo vải theo lời hiệu triệu ‘Đánh cho nó ngựa xe tan tác, đánh cho nó manh giáp chẳng còn, đánh cho nó biết nước Nam anh hùng có chủ’ của Nguyễn Huệ, người đã dùng tuyệt kỹ quân sự ‘ba người một võng, đi ngày đi đêm’, mà chỉ trong vòng 17 ngày, từ ngày 20/12 ÂL, quân Tây Sơn đã xuất quân thần tốc, ghé Tam Điệp, qua Tràng An làm ‘Lễ tế cờ’, rồi tiến thẳng đến ‘Thăng Long’ vào đêm mùng 7 ÂL, làm cho cặp ‘Thái thú’ Lê Chiêu Thống và Tôn Sĩ Nghị quá vội vã đến nỗi phải mặc cả quần... xịp còn dính đầy... cựk để chạy trốn!, và cả vạn quân Thanh phải chen lấn, tranh nhau qua cầu phao mà chết, xác nổi đầy sông Hồng...

2

Những ‘cơn bão’ như vậy đã làm cho thế giới ‘phong kiến’ và ‘phong kiến mới’ khiếp sợ, bởi vậy mà với các cuộc xuống đường bất bạo động như vụ ‘Thôn An Miên’, ‘Phông Luân Cáp’..  đều bị ‘Tập đoàn Đại Hán mới’ (hay Tiểu Hán) tìm cách tiêu diệt từ trong trứng nước!

Nhưng ở Hàn Quốc, Nga hay Thái Lan... thì khác... Vào đầu năm 2017, có cả triệu người Hàn Quốc đã xuống đường để phản đối nàng Bát Canh Hẹ* (Pác Canh Hê); mà vào tối ngày 4/2/2017, quanh khu vực Quảng trường Gwanghwamun (Seoul), có khoảng 700.000 người biểu tình bất bạo động ngồi im lặng trong những cái lều, còn tôi ở cách đó 30m, cứ thản nhiên đi xem Chương trình ca nhạc Nanta Show (Cookin' Nanta), hehe... Chưa kể ‘cơn bão đảo chính-Enxin’ (Yeltsin) của Nga vào đầu năm 1991 đã cuốn trôi chế độ Goóc-ba-chốp và đưa nó vào quá khứ, vĩnh viễn; hay ‘cơn bão áo vàng’ ở Thái Lan’ vào cuối năm 2013 đã làm cho người tình xinh đẹp Yingluck Shinawatra của... tôi phải chạy trốn sang nước Anh, híc..híc...

*

Ở Việt Nam mới đây, những ‘cơn bão’ cuồng nhiệt đã được tạo ra bởi ‘cả triệu cổ động viên VN’ trong và ngoài nước, kể cả người nước ngoài, chưa kể các cơn bão ‘âm tính’ khác với số lượng tương đương cổ động viên ngồi ở quán cà phê hay các cuộc nhậu bên màn hình... Là màn cổ động có thể nói là hoành tráng... nhất trong lịch sử bóng đá thế giới (so với Brazil, Đức..., so sánh Hình 1, 2 và 3 bên dưới), chúng không chỉ đơn giản là những ‘cơn lên đồng’, mà quan trọng hơn rất nhiều, nó còn là sự biểu thị của việc ‘một dân tộc mà không biết tận hưởng niềm vui thì đó không phải là một dân tộc thực thụ’! Và quan trọng nhất, nó cũng còn là sự tái hiện một thứ ‘hào khí Đông A mới’ của người Việt, một bức tranh của những ‘Trần Quốc Toản mới’, ý niệm này đã được mô tả tốt... nhất bởi một nữ fbker:

- Được chứng kiến các chiến binh quả cảm U23 VN chiến đấu trên sân đầy tuyết và biển người diễu hành đón đoàn cầu thủ của chúng ta chiến thắng trở về, thế hệ trẻ của Trung Quốc có lẽ mới hiểu ra, rằng vì sao cha ông họ trước đây rất nhiều lần sang xâm lược VN mà lại phải chịu thua nhục nhã. VN là dân tộc như thế, một khi ý chí được hun đúc, được tập hợp lại thì không kẻ thù nào có thể khuất phục... (fb Huyền Lê).

*

Vâng, các ‘cơn bão’ nước ngoài có thể là nhằm thể hiện tính ‘biểu đạt’, tính cuồng nhiệt (Hình 3), thậm chí nhằm vùi dập một chế độ hay các lãnh tụ đã... lỗi thời; nhưng, dường như rất khác, ở VN, chúng không chỉ biểu hiện tính ‘ham vui khủng’ của người Việt được bật đèn xanh bởi 'trển', mà còn tính ‘tâm linh’ - đó là khát vọng được thể hiện mình với thế giới văn minh sau cả ngàn năm với vô số cơn bị đè nén về mặt tâm lý!... Vì thế, mọi sự so sánh ‘cơn bão cổ động viên VN’ với vụ Trường Sa-Hoàng Sa, Phọt-ma-ra hay BÓT gì gì đó, chẳng hạn, thì thiết nghĩ là ‘rất khập khiễng’!...

Nói như vậy có thể có người cho là hơi bị lạ, nhưng nói rất ‘lạ’ là triết gia Schopenhauer* - về khái niệm ‘Tự hào dân tộc’:

- ‘Cái tự hào rẻ mạt nhất là lòng tự hào dân tộc. Nó làm lộ rõ ở chủ thể bị lây nhiễm lòng tự hào dân tộc sự khiếm khuyết các phẩm chất cá nhân mà anh ta có thể lấy làm tự hào; bằng không anh ta đã chẳng chia sẻ nó với hàng triệu người. Nguời nào có đuợc những phẩm chất lớn về nhân cách, nguời đó thường xuyên QUAN SÁT dân tộc mình, truớc hết để phát hiện ra các khiếm khuyết của nó...’ (Schopenhauer, fb Ha Thi Thanh Vi).

*
Bởi vậy, song song với các cuộc đi bão để cổ vũ ‘U23 VN’ vô địch trong lòng người hâm mộ - trên cả cuồng nhiệt và rất đáng yêu* này, thì những động thái kiểu ‘N L Trung’*, sự phân biệt đối xử giữa các cầu thủ trong và ngoài các buổi lễ, các màn trình diễn ‘xxx đến thế là cùng’ thái quá ở ‘trển’, hay vụ chia chát tiền thưởng của U23..., thiết nghĩ là có thể đem lại ‘phản tác dụng’, nhất là vụ MÁY BAY ÔM...

3

Chấm điểm các sự kiện - Giải vô địch U23 Châu Á...

Lưu ý rằng dưới đây, tôi không ‘chấm’ cách tổ chức của Liên đoàn bóng đá châu Á, ban tổ chức giải (Thường Châu), các nhà chính trị có liên quan, hay kỹ thuật đá bóng của các cầu thủ..., bởi chúng nằm ngoài phạm vi quan sát hay chuyên môn của tôi.

*

Có lẽ do một sự hiểu biết quá kém nào đó về văn hóa Việt mà vụ chiếc ‘máy bay ôm’ đã vô tình chui vào tâm bão!...

Ở đời có mấy loại ôm: xe ôm, karaoke ôm, mát-xa ôm, thịt chó ôm/ăn cơm ôm và... máy bay ôm.

‘Xe ôm’: Được gọi như vậy, chứ trên thực tế là tôi chưa được ôm cái nào (hehe), nên có lẽ gọi đúng hơn là xe thồ, và nghề này chả có gì xấu. Nó có thể là sự tái hiện cảnh tượng của ‘thởi 0.1’ ở xứ Rùa X!, vì ở Malaysia, Singapore, Indonesia, TQ, Abu Dhabi, Dubai, Hàn Quốc... hầu như không có cảnh tượng này!

‘Karaoke ôm’: Cách đây khoảng 10 năm trước có lẽ được các Việt kiều về nước gọi là Hát Một Rờ Năm (H1R5), bởi lẽ vào năm 2009 có Đại dịch cúm H5R1 xảy ra trên khắp thế giới! Hát Một Rờ Năm là hát cho có lệ mà chủ yếu là không rất lấy làm quan ngại khi ‘rờ’ rẫm rất sâu sắc - các tòa thiên nhiên ăn mặc kiểu nhà nghèo thiếu vải, mà một số người có thể được từ sướng đến lên đỉnh, không loại trừ nữ tiếp viên. Tuy nhiên, kể từ 5 năm đổ lại đây, phong trào này đã giảm đi nhiều, bởi lẽ ‘trăm nghe không bằng một thấy, trăm thấy không bằng một sờ, trăm sờ không bằng một... mần’, hehe...

‘Mát-xa ôm’: Mát-xa như kiểu... ‘mát-xa mù’ là bình thường - về tính chính danh là để thỏa mãn cái được gọi là ‘xả stress’. Nhưng trên thực tế nó lại rất dễ dàng bị biến thành ‘mát-xa gần’ - về tính phụ danh là rất... đã!, được thể hiện ngay bởi cú chạm... bóng đầu tiên khi ta bước vào phòng, là vừa mát-xa vừa tranh thủ ‘xxx... đến thế là cùng’, là thứ mà đa số đấng ‘đại trượng phu vn’ đã từng trải... Tuy nhiên, cái đgl đại cục ‘mát-xa ôm’ này ngày nay đã có phần thuyên giảm, bởi, vì như nói ở trên - ‘trăm sờ không bằng một... mần’!, hehe...

‘Máy bay ôm’: Có lẽ nay các ‘đại đế lá chít’  hay các ‘ngài Bự Thiệt’ đã chán cái cảnh ‘xe ôm, karaoke ôm, mát-xa ôm, thịt chó ôm hay ăn cơm ôm’ rồi!, nên mới ‘sáo tạng’ ra một loại hình mới để khỏi phải tiến đến ‘thời 4.0’ mà lùi về ‘thời 0.4’!, đó là ‘máy bay ôm’. Cụ thể, đó là cái trò biểu diễn ‘xôi thịt’ rẻ tiền trên chuyến máy bay rước U23 VN về nước của VIETJET, bằng mấy em không phải là ‘thơm như múi mít’ mà là ‘khắm như nước mắm Phan Thiết! - một thứ ‘cục dại’ không thể thứ tha, bởi cái tội là làm xấu đi cái  hình ảnh của những chiến binh trẻ Việt ‘rất nhiệt tình, trong sáng và đầy hào khí’ vừa mới trải qua các trận... thánh chiến, đặc biệt là trận ‘tuyết chiến’ với Uzbekistan (Hình 4)...

Chắc tôi không thể viết nhiều, mà thay vào đó là một ‘triết lý’ rất... hay:

- ‘Các chàng trai mạnh mẽ, tinh khiết, trong trẻo - niềm hy vọng ngỡ ngàng về một thế hệ mới điềm tĩnh, kỷ luật, chuyên nghiệp đến kinh ngạc, thì người ta bỗng hiểu ra Vietjet không hề thuộc về thế hệ đó, và đã không đủ tinh tế tinh thần và chiều sâu văn hoá mà hiểu rằng niềm hân hoan của gần một trăm triệu người Việt đâu chỉ là một giải cầu! Đó là niềm hân hoan của một dân tộc hiểu rằng họ vẫn còn có tương lai vì họ đang chứng kiến một giới trẻ sạch sẽ và cao thượng, kiên cường xả thân dưới mưa tuyết trong cái lạnh chưa từng nếm trải nơi đất khách, mà chỉ mỉm cười khiêm nhường khi trở về trong vòng tay vỡ oà của đất mẹ...’ (Thái Văn Đường, fb Dung Tran)...

4

Tôi chấm màn trình diễn của ‘U23 VN-thầy Park’ và của các cổ động viên VN là 10 điểm (cổ động là quyền của người dân, mà làm việc gì cũng có sơ sót, nhưng thiết nghĩ những sơ sót của vài người trong số họ không làm ảnh hưởng đế bức tranh toàn cảnh); vụ ‘trển’ tiếp đón và lôi đi nhiều lần, nhiều nơi để ‘tung hê’ mà làm hao tổn sức lực của các em U23 VN là 5 điểm; vụ phân biệt đối xử về ‘công trạng’ giữa các em là âm 1 điểm; vụ lùm xùm về chia chát tiền thưởng của U23 VN là âm 2 điểm; vụ ông ‘N L Trung’* (Hình 5) là âm 3 điểm - lạnh bằng nhiệt độ vào khuya ở Bắc Ninh hôm nay; vụ ‘Máy bay ôm’ là... âm 10 điểm - quá lạnh, bằng nhiệt độ vào đêm hôm khuya khoắt ở Bắc Kinh 2-3 ngày tới, mà có thể làm ta bị... Tê Cu...

*

Chắc có một số ít bạn không hài lòng lắm với (cái đgl) ‘cơn lên đồng’ của cả triệu cổ động viên VN, nhưng nếu bạn mở hết các ‘clip cổ động’ ra và nhìn kỹ vào ánh mắt của họ thì sẽ biết! (Hình 6)... Thiết nghĩ hãy đặt chuyện Trường Sa-Hoàng Sa - quá vĩ mô - vào đúng chỗ của nó; hãy tin người dân vì màn ‘đi bão’ của họ - ít vĩ mô hơn - vẫn còn vọng lên khẩu hiệu ‘Wait and see-Hãy đợi đấy!’, bởi lẽ người Mỹ đã có cảnh báo là: ‘Thành công của U23 Việt Nam khiến Trung Quốc lo lắng’*!... Nếu không nhầm, nếu cho người dân ‘đi bão’ chống tham nhũng thì chắc rằng không quá... 24 tiếng đồng hồ, những con chuột Bự Thiệt sẽ bị quét sạch ra khỏi xã hội hiện tại và nằm phơi bụng trắng phếu như cá ở... Quảng Bình!, hehe...

*

Và tại sao họ chưa đủ ‘bạo’? Tạm đưa ra ‘một’ trong những nguyên nhân cội rễ, đó là hậu quả của ‘nền văn hóa thiên triều’ để lại đến tận ngày nay, qua một stt mà tôi thích:

CÁI GÌ KỲ VẬY?

Cuộc đời Sỹ Liêm tôi ghét nhất là những người đụng chút là đem khổng tử, lão tử, trang tử... (ghét nên tên không viết hoa luôn cho bỏ ghét), nghe muốn tự tử luôn à...
Những gì chúng ta biết được về mấy ổng tử đó chính là xương máu của ông cha đã đổ ra để bảo vệ quê hương... Và chúng ta cũng đang bảo vệ... Vậy thì cái gì của Trung Quốc dẹp hết.... Ai nói tui nhỏ mọn, kệ cha tui... Trả lại đất nước tui 2 cái đảo đi thì tui hết nhỏ mọn... Trả lại tui đi..., tui cho mấy ông tử đó ngự trị trong lòng tui bất diệt...
Mấy ông tử nói hay quá..., hay đến nỗi hậu sinh của mấy ổng có làm được không? Tui lục tung hết chưa thấy mấy ông tử đó nói phải chiếm Hoàng Sa và Trường Sa... Không thấy!
Cha của mấy thằng ăn cướp mà đi tôn sùng quài!...
TUI NHẤT ĐỊNH VẬY ĐÓ... AI BIỆN MINH GÌ TUI CŨNG KHÔNG NGHE! VẬY NGHE! (Sỹ Liêm).

***
Nói vậy tức là còn nhiều nguyên nhân nữa, nhưng trong phạm vi bài viết, tôi chỉ có thể dẫn lời một nữ fbker - đã viết: ‘Luận rằng khi không thay đổi được thế giới thì hãy quay lại thay đổi chính mình!' (Huong Trinhthi)... ‘Hãy quay lại thay đổi chính mình’ cái gì?, là ‘anh phải sống’, cụ thể là Giải vô địch U23 châu Á đã qua, và hai Giải Asiad 2018 và AFF Cup 2018 sắp đến (lần lượt diễn ra vào tháng 8/2018 và 11/2018), mà chưa chắc gì Đội tuyển VN sẽ lại đạt được vị trí á quân hay vô địch!
‘Nhưng một kẻ kém cỏi, chẳng có gì để nó lấy làm tự hào, sẽ túm lấy cái cơ hội duy nhất và tự hào với dân tộc mà nó thuộc về; với sự cảm kích nó sẵn sàng bảo vệ mọi khiếm khuyết và ngu đần của dân tộc mình…’ (Schopenhauer). Có thể không cần ông, ta cũng thừa biết rằng một dân tộc mà không biết nhận ra ‘nét văn hóa đặc dị’ và sợ phải đối diện với những khiếm khuyết của mình, thì dân tộc đó hãy làm chú cuội già, đừng có mà mơ ông trời sẽ cho mượn cái thang để lên... cung trăng!... Và chiều nay, nhìn xuyên qua cánh cổng, đang ngâm câu:

- Chiều về không có em ngoan

Không gian im ắng, thời gian lạnh lùng

Vẫn còn hình dáng mơ lung

Cong cong... trái bóng, anh khùng dại... anh (Hình 7);

Bỗng tôi nghe có người hát:

https://www.youtube.com/watch?v=mbgFiPMwq90

- Không cần biết em là ai. Không cần biết em từ đâu. Không cần biết em ngày sau. Ta yêu em bằng mấy ngàn biển rộng...

Tại sao tôi lại yêu các cuộc đi bão của cổ động viên VN? Thật lòng tôi cũng không biết!

H...ết.

---------

Chú dẫn:

1.       An Lộc Sơn kích động lão bá tánh xuống đường, xem thêm: http://nhagomlabang.blogspot.com/2012/12/uong-thai-ton-giang-san-oi-my-nhan.html

2.       Cả triệu người Hàn Quốc đã xuống đường để phản đối nàng Bát Canh Hẹ, xem thêm: http://nhagomlabang.blogspot.com/2017/02/897-bat-canh-he-nguoi-tinh-im-lang.html

3.       Cuộc xuống đường của những cổ động viên VN là rất đáng yêu, xem thêm: http://nhagomlabang.blogspot.com/2018/01/1064-co-ong-vien-viet-nam-rat-ang-yeu.html

4.       Hào khí Đông A: Do chữ Trần gồm bộ A và chữ Đông hợp thành. Tuy nhiên, nói tới hào khí Đông A không chỉ nói riêng hào khí đời Trần mà cũng chỉ hào khí của cả giai đoạn lịch sử từ thế kỷ X dến XV. Biểu hiện của hào khí Đông A là tinh thần tự lập, tự cường, lòng yêu nước, khát vọng lập công giúp nước, ý chí quyết chiến, quyết thắng mọi kẻ thù... (vn.answers.yahoo.com)

5.       Lời thề Lũng Nhai (nay là làng Lũng Mi, xã Ngọc Phụng, huyện Thường Xuân, tỉnh Thanh Hóa): ‘Có kẻ xâm chiếm nước ta, qua cửa quan làm hại, nên Lê Lợi cùng Lê Lai đến Trương Chiến, 19 người chung sức đồng lòng, giữ gìn đất nước làm cho xóm làng được ăn ở yên lành. Thề sống chết cùng nhau, không dám quên lời thề son sắt... Nếu như Lê Lợi cùng Lê Lai đến Trương Chiến sinh lòng này khác, cầu ơn hiện tại, núp bóng quân thù, không cùng một lòng, quên lời thề ước, chúng tôi nguyện trời đất và các thần linh, giáng trăm tai ương trị mình cho đến họ hàng, con cháu đều bị tru diệt, chịu hết hình phạt của trời...’ (‘Lam Sơn thực lục’, bản dịch của Phan Huy Lê, dantri.com.vn)

6.       Lý Tự Thành hô hào lão bá tánh xuống đường, xem thêm: http://nhagomlabang.blogspot.com/2013/04/343-lao-ba-tanh-va-su-cao-chung-cua.html

7.       Quan chức VFF mâu thuẫn vì ông Nguyễn Lân Trung, xem thêm: http://dantri.com.vn/the-thao/quan-chuc-vff-mau-thuan-vi-ong-nguyen-lan-trung-20180130191348878.htm

8.       Tạp chí Mỹ nói thành công của U23 Việt Nam khiến Trung Quốc lo lắng, xem thêm: https://vnexpress.net/tin-tuc/the-gioi/cuoc-song-do-day/tap-chi-my-noi-thanh-cong-cua-u23-viet-nam-khien-trung-quoc-lo-lang-3705681.html

9.       Triết gia Đức Schopenhauer (1788-1860) tin rằng Cái Xấu có ưu thế hơn, rằng thế giới, về cơ bản, gắn liền với Cái Xấu. Hạnh phúc chỉ lướt qua, điểm xuyết những khoảng khắc êm đẹp ngắn ngủi trong cuộc sống đầy đau khổ và bất hạnh (huquantriethoc)...  Xem xét một cách toàn diện, trong phần đầu tiên của cuốn sách (‘Thế giới như là ý chí và biểu tượng - The world as will and representation'), ta thấy Schopenhauer tập trung bàn về cảm xúc lãng mạn trong tình yêu. Theo ông, cái quyết định trong tình yêu, tạo sự gắn kết trong tình yêu không phải là cảm xúc cá nhân mà chính là bản năng của giống loài... (news-zing-vn)