411. Những kỷ niệm về nước Mỹ

Khuya buồn viết chuyện cho vui

Ngờ đâu chiều đến tình yêu rộn ràng

Rung rung tim, động bóng nàng

Một căn phòng vắng, ngỡ ngàng... tiếng mưa.

(NGLB)

1. Tôi không nhớ rõ là tôi biết chữ ‘Mỹ’ từ lúc nào.

Hôm đó, ngước mắt nhìn lên, trước mặt tôi là một ‘cậu bé’ người Mỹ trẻ măng, khoảng chừng 18 tuổi, người cao to, dáng gọn, da trắng, mũi cao, và có rất nhiều sợi râu tơ vàng vàng còn đọng trên môi cậu… Cậu nói:

-Hello, how are you? (chào bạn, bạn có khỏe không?)

Rồi cậu dạy tiếp:

-Fine, thank you (khỏe, cám ơn)

Đó là bài học tiếng Anh đầu tiên của tôi. Khi ra về, tôi (và ba tôi) có trên tay một cuốn sách bìa màu xanh đậm, khoảng chừng 20-30 trang, in bằng giấy tốt, dày và trắng bóc… Sau này, tôi cứ phản xạ một cách tự nhiên là khi ai hỏi ‘how are you?’ thì trả lời là ‘fine, thank you’, dễ ồm à!

…Tôi gọi người Mỹ đó là một ‘cậu bé’ dưới cặp mắt hiện nay (lúc đó tôi mới có 8-9 tuổi). Chắc cậu bé - người thầy tiếng Anh đầu tiên của tôi - nay đã trở thành một tổng thống Mỹ nào đó rồi chăng, cám ơn cậu bé nghen, hì.. hì…

Và đó là ngày đầu tiên mà tôi biết thế nào là ‘Mỹ’.

2. Ông (bà) ngoại tôi gọi nó là ‘thằng Mỹ’ vì ông ghét Mỹ. Ông là một nông dân và không thích sự hiện diện của lính Mỹ ở quê hương ông, cho nên ông đã dành cả đời để tham gia vào việc 'thống nhất đất nước'. Kết quả là sau ngày 29/3/1975 (quê tôi ở Quảng Nam), ông bà ngoại tôi đã cười rất thoải mái và ăn bữa thịt gà đầu tiên vào ngày ăn chay ‘mồng một’ trong đời vì họ bảo họ là người ‘duy vật’!

Và tôi thấy ông tôi phá cánh cửa nối liền giữa nhà bếp và phòng trên, mà chính giữa 2 tấm ván của nó có giấu 2 câu thơ đối Hán-Nôm ca tụng một vị anh hùng dân tộc... Rồi ông tôi phá luôn lớp đất dưới tấm phản: có một cái hầm bí mật, từ đó tôi mới biết là tại sao vào lúc khuya, bà ngoại tôi thường nhét vào miệng tôi một miếng gan gà hay đưa cho tôi một chén chè đậu đen: đó là bà nấu cho cán bộ nằm vùng…

Bây giờ tôi vẫn nhớ về ông tôi, có ánh mắt toát ta vẻ rất hiền lành, phúc hậu và ấm áp, nhưng có khuôn mặt chữ điền rất kiên cường… Một hôm, trong trận lụt kinh hoàng (vào năm 1964 ở Quảng Nam), ông đã chèo thuyền ngược dòng lên để xem chúng tôi đã chết chưa!, và ông có mang theo vài kg thịt heo để hỗ trợ cho mấy mẹ con chúng tôi qua mấy ngày lụt…

3. Hồi nhỏ tôi nghĩ chữ ‘Mỹ’ có nghĩa là đẹp!, và chả biết tại sao nó được gọi là như vậy!, hình như nó xuất phát từ trọng âm 'me' trong từ America, hay chính xác hơn, từ Hán-Việt đọc là Á-mễ-lợi-gia mà người ta đọc trại 'mễ' thành 'mỹ'. Gần đây, tôi mới biết là người Tàu, vì thấy lá quốc ‘kỳ’ Mỹ có hình các ngôi sao giống như các nụ ‘hoa’ nên gọi Mỹ là ‘Hoa Kỳ’, nghĩa là 'lá cờ có hoa'.

Lớn lên, được tiếp cận cuốn ‘English for today’ (Anh ngữ ngày nay), tôi mới biết nước Mỹ là Hợp chủng quốc Hoa Kỳ. Tôi có đọc một tài liệu của 1 nhà nghiên cứu Hán-Nôm, ông ta bảo gọi là ‘Hợp chúng quốc’ thì đúng hơn (hợp chúng = hợp các tiểu bang, hợp chủng = hợp các chủng tộc), lúc đó tôi thấy ông ta lập luận có lý, nhưng nay, thôi, cứ gọi là ‘Hợp chủng quốc’, vì cái gì mà lão bá tánh gọi thì đó là… chân lý, hì…

Cũng từ cuốn giáo trình này mà tôi biết rằng nước Mỹ nằm tận bờ bên kia của Thái Bình Dương (nhìn từ phía Việt Nam), có diện tích là 9,8 triệu km² - rộng thứ 3 trên thế giới! (sau Nga:17 triệu km² và Canada: 9,9), có dân số khoảng 305 triệu người - đông thứ 3 trên thế giới! (sau Tàu: 1,34 tỉ người, và Ấn Độ: 1,2 tỉ), có 50 tiểu bang được biểu thị bằng 50 ngôi sao nằm trên lá cờ Mỹ, và có thủ đô là Washington.

4. Tôi nhớ là trong cuốn sách này có bài viết về tổng thống Jefferson, với minh họa bằng bức tượng bán thân của 4 tổng thống Mỹ là Washington, Jefferson, (Theodore) Roosevelt và Lincoln mà biểu tượng cho 150 năm đầu của lịch sử Mỹ, và tôi hình dung đó là bức tượng rất to, được khắc trên đá, nằm trên ngọn núi Rushmore (bang South Dakota).

…Vào thế kỷ 16, đầu tiên là người Tây Ban Nha, rồi người Pháp, Anh, Hà Lan… lần lượt sang định cư tại Mỹ... Thời 13 thuộc địa ban đầu của Vương quốc Anh, Washington là tổng thống đầu tiên của Hoa Kỳ, là người hùng của ‘cuộc cách mạng Mỹ’ (1775-1783), và đã góp phần quan trọng trong việc xây dựng Hiến pháp Hoa Kỳ vào năm 1787... Trước đó. Jefferson là người đã soạn ra! ‘Tuyên ngôn độc lập’ (1776) để tách rời Mỹ khỏi Vương quốc Anh, và là tổng thống đời thứ 3 của Mỹ từ 1801-1809... Giai đoạn 1812 - 1848, có các cuộc chiến tranh Mỹ-Anh, Mỹ-Tây Ban Nha, Mỹ-Mexico... Rồi Lincoln là tổng thống thứ 16 của Mỹ, kẻ chiến thắng trong cuộc ‘nội chiến’ 1860-1865, người hùng trong việc giải phóng nô lệ ở Mỹ (Tuyên ngôn 1862), sau đó bị ám sát năm 1865… Thời đó, người Mỹ dần mở rộng lãnh thổ từ đông sang tây (về phía Thái Bình Dương), trong đó có việc mua vùng Alaska của Nga vào năm 1867, cộng với việc đánh chiếm đất đai của thổ dân (da đỏ) Mỹ kéo dài đến cuối thế kỷ 19 (xung đột chính vào năm 1890)… Rồi Mỹ thắng Tây Ban Nha năm 1898, rồi Hawaii, Puerto Rico, Guam và Philipphines lần lượt bị sát nhập vào Mỹ… Rồi sự phát triển khoa học kỹ thuật ào ạt vào cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, cộng với ưu thế trong Thế chiến thứ nhất và Thế chiến thứ hai, đã đem lại cho Mỹ với vị trí là cường quốc số một trên thế giới cho đến nay.

5. Tất nhiên hiện nay tôi nhớ các tổng thống Mỹ không bằng nhớ các nhà khoa học hay các đại văn/thi hào. Hồi trẻ, tôi có cãi với anh tôi chút chút, tôi nói:

-Tổng thống là nhất, lãnh đạo luôn các nhà khoa học.

Anh tôi nói:

-Cục c…, Einstein mới là vĩ đại.

Câu nói này của anh tôi làm tôi suy nghĩ nhiều năm, và tôi nghĩ rằng nghĩa của từ ‘vĩ đại’ rất là phức tạp, tuy nhiên, nghĩ về nước Mỹ là tôi nghĩ về ông Edison, Einstein, Henry Miller, Hemingway/Jack London/O. Henry, Whitman, Faulkner, Chaplin (Sạc-lô), Henry Ford và Steve Jobs (hay Bill Gates)…

Mỗi lần nhìn thấy một ông lão khổ sở, tôi liên tưởng đến Hemingway. Mỗi lần thấy con sói, tôi nghĩ tới cuộc chiến đấu sống còn của… Jack London. Mỗi lần nhìn thấy 1 chiếc lá cô đơn rơi dưới chiều tà là tôi nhớ tới ông O. Henry... Mỗi ngày nhìn lên bóng đèn điện hay nghe âm thanh phát ra từ cái radio, cassette hay ti-vi là tôi nghĩ tới ông Edison. Mỗi lần nghe đến chữ ‘tương đối’ là tôi liền nghĩ đến cái ông tóc xù với 2 mắt sâu thẳm, đó là ông Einstein. Mỗi lần nghe nhắc đến Phạm Công Thiện là tôi nhớ ông đã từng uống cà phê với triết gia Henry Miller ở bên Mỹ. Mỗi lần muốn làm việc có khoa học tôi lại nghĩ đến ‘Phương pháp xản xuất dây chuyền’ của Henry Ford. Và mỗi lần nghe nói đến cuộc sống và cái chết, tôi lại có cảm tình với ông Steve Jobs…

6. Trước đây, tôi có gặp 1 người Mỹ - Tổng giám đốc của một Liên doanh cà phê (Coffee JVs) - mà mặt rạng rỡ, giơ tay vẫy và mời tôi ăn cơm tối. Nhưng bên cạnh tôi lại có một chuyên gia người Pakistan, anh ấy không chịu, mà nói:

-No, thanks, we’re busy in… (không, cám ơn, chúng tôi bận…)

Tôi hiểu là anh ta (người Hồi giáo) không thích người Mỹ, và điều này làm tôi vẫn còn thắc mắc cho đến nay...

Tôi vô cùng khâm phục việc người Mỹ đã cho phi thuyền Apollo lên dạo chơi tà tà trên mặt trăng vào năm 1969, mà cho đến nay chưa hề có ai làm được.

Tôi cũng khâm phục việc Mỹ là nước sản xuất ra bom nguyên tử đầu tiên (khoảng năm 1944), đồng thời cũng khá thắc mắc về vụ Mỹ thả 2 trái bom nguyên tử ở Nhật năm 1945, nhưng tôi cũng tự nghĩ là nếu người Nhật chế tạo ra bom nguyên tử trước Mỹ thì chả lẽ họ quá hiền lành đến nỗi làm ngược lại!

Tôi cũng thấy thích ông Obama và có cảm tình với... nàng Monroe nữa, hì.. hì...

7. Ngoài các tác phẩm như 'Ngư ông và biển cả', 'Tình yêu cuộc sống', 'Chiếc lá cuối cùng', 'Hàm cá mập', 'Túp lều của chú Tom', 'Cuốn theo chiều gió'..., phim như 'Ben Hur', 'Titanic', 'The Karatedo Kid', 'The US president', 'Harry Potter', 'Lucky Luke', 'Bat-man/Spider-man'..., tôi rất thích các bản nhạc như 'Beautiful Sunday', 'More than I can say', 'How can I tell her', 'Hotel California'..., và cám ơn các bạn/tiền bối Mỹ về một số đoạn trích dưới đây:

-Tôi chứng kiến những bộ óc siêu việt nhất

của thế hệ chúng tôi hủy hoại
bởi chứng khùng điên, đói khát cuồng dại trần truồng
lê tấm thân dọc phố Da đen
trong ánh bình minh
tìm liều thuốc cho cơn giận dữ
những kẻ biết mình như những thiên thần lao vào ngọn lửa
cho một thiên đường cổ xưa
liên kết các vì sao
năng lượng
trong bộ máy của đêm (Thơ Howl)

-Lạc loài trong thế giới hỗn mang
Bị cuốn theo cơn xoáy lốc một xã hội ngoại bang
Những luật lệ rối rắm,
Những thái độ rẻ khinh
Và mánh khóe, dối lừa
Bị hủy hoại bởi cái được gọi là xã hội hiện đại (Thơ Gonzales)
-Khi anh sống trong âm thầm, nàng khóc thương cho anh.

Và vui khi thấy anh cười, sầu héo khi buồn vương.
Và khi anh sống trong u sầu, nàng cố xóa hết tương tư.
Hỡi em, lòng chẳng biết nói sao cho vừa.
Khi anh sống trong ưu phiền, nàng đã xóa hết thương đau.
Và nàng vui bên giấc mơ nồng, giọt đắng rơi trong lòng anh.
Mai đây khi chốn xa xưa rồi, ngồi nhớ lại bao giây phút bên nhau
Hết yêu, lòng cảm thấy thật khó nói với nàng (‘How can I tell her’ - Lobo)
-...Tôi phải dừng lại ở qua đêm

Cô gái kia đã đứng ở ngưỡng cửa
Tôi nghe tiếng chuông nhà thờ
Nên tôi trầm ngâm và tự nhủ
Nơi đây có thể là thiên đường hoặc ngục địa
Rồi nàng thắp cây đèn cầy đó
Và chỉ đường cho tôi vào
Tiếng xì xào nghe dọc theo hành lang đó,
Hình như họ có ra tiếng... (Hotel California - The Eagles)
-Wow wow, yea yea

I love you more than I can say
I'll love you twice as much tomorrow
Oh, love you more than I can say
Wow wow, yea yeaI'll miss you every single day
Why must my life be filled with sorrow
Oh, love you more than I can say (‘More than I can say’ - Leo Sayer)

8. Và cuối cùng, tôi viết bài này khi quả tim đang cực kỳ rung động vì lời bài hát 'I love you more than I can say'…

‘Gởi hồn theo với ngàn mây’

Nhạc tình quấn quyện tim này đang rung

Thương anh thì đến anh cùng

Mưa đung đưa gió, bèo đung đưa thuyền.

(NGLB)

Thời ông bà tôi, nhiều người không thích… Mỹ.

Đến thời chú bác tôi, nửa thì chống… Mỹ, nửa thì không bình luận gì.

Đến thời tôi, ngoài một số bạn nước ngoài, tôi còn có một số bạn Mỹ, và tôi thấy họ hiền khô à, hề.. hề…

Đến thời con cháu tôi, đại để là thế hệ 9x, tôi có cảm giác khá mạnh rằng chúng thích… Mỹ, mà nói như một câu trong tập I của bộ Streamlines English là 

“it’s a nice surprise!”, 

có nghĩa là: đó là một sự bất ngờ thú vị. HẾT.

--------------------

Tư liệu tham khảo chính:

‘Henry Miller’: http://nhagomlabang.blogspot.com/2012/10/257-pham-cong-thien-anh-la-ai.html 

Hemingway: http://nhagomlabang.blogspot.com/2012/12/tai-sao-hemingway-lai-tu-tu_5722.html

Hoa Kỳ: https://vi.wikipedia.org/wiki/Hoa_Kỳ

Jack London: http://nhagomlabang.blogspot.com/2012/12/jack-london-va-tinh-yeu-cuoc-song.html 

O. Henry: http://nhagomlabang.blogspot.com/2012/12/o-henry-va-chiec-la-cuoi-cung.html