1089. Giáo sư là gì? (Thư giãn)

Việc chỗ nào có chỗ đó, ông viết sử lo viết sử, ông thiết kế lo vẽ thiết kế, ông 'Hạm đội 7' lo việc của 'Hạm đội 7'..., vì nay, tri thức xã hội đã được phân chia thành nhiều lĩnh vực nhỏ, mỗi người đều có chuyên môn riêng của mình, không thể lấy cái nọ để xọ cái kia được!, nên ở đây tôi chỉ viết là ‘thư giãn’... Ví dụ, nếu anh nghiên cứu thơ Bùi Giáng thì chuyên viết về thơ Bùi Giáng, anh không thể quá ôm đồm mà viết về thơ của Jack London, hay Homer, Goethe, Maiacovxki, Esenin... lung tung được, vì mỗi loại thơ đều có tính ‘lịch sử’ của nó mà anh khó cảm nhận sâu được, ví dụ như thơ Jack London có thể có liên quan đến câu sau đây: ‘I would rather that my spark should burn out in a brilliant blaze than it should be stifled by dry rot = Thà một phút huy hoàng rồi chợt tắt. Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm’ (Xuân Diệu!)... Cũng như anh không thể viết lịch sử ‘dân da đỏ’ ở châu Mỹ hay ‘dân tộc Eskimo’ ở Bắc Âu, Bắc Nga hay Bắc Mỹ..., nếu như anh chuyên viết về lịch sử cuộc ‘Chiến tranh biên giới 1979-1989’ - mà từ đây, nếu anh có thể ‘đánh thốc’ lên thượng tầng của mấy ngài đgl ‘nhà giả học’ hay ‘giả sư’ thì tôi rất trân trọng, vì cho đó là sự tiến hóa của khoa học!

Và ‘tiến’ rồi ‘sĩ’, ‘giáo’ rồi ‘sư’, rồi ‘học hàm’, ‘học vị’* là gì? Méc mệt!, các bạn đi mà hỏi ông... Hoàng Tuấn Công (Hình 1) hay mấy Mr. Háng-Vịt ấy!, tôi không có... thì giờ, cũng không thích viết ‘hàn lâm’ (nếu cố gắng viết thì cũng... được, hehe), bởi thiết nghĩ tính hàn lâm đã nằm sẵn trong cái cuộc sống đầy sinh động này, nên dưới đây tôi chỉ giới thiệu chủ đề bài viết dưới góc độ của ngôn ngữ ‘Quản lý dự án’...

1

Ở VN có rất nhiều dự án, nếu không muốn nói là có vô số, từ của ta đến của Tây/Tàu, ở  63 tỉnh, tỉnh nào cũng có các BQLDA từ cấp làng xã đến trung ương, quốc tế - của khoảng trên 100 nước thuộc 222 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới...

...Người ta hay gọi tiến sĩ là Ph.D (Doctor of Philosophy), ở ta thường in cạc là Dr., tuy nhiên:

-  Người Tây không coi trọng lắm cái học vị Ph.D hay Dr., nói chung là cái mác tiến sĩ hay giáo sư ‘hầu như’ không nói lên cái gì hết,

bởi nó quá bình thường, và bởi mọi tài năng đều ít nhất phải được đánh giá qua 1) interview (phỏng vấn, 'tranh cử'), đặc biệt là phải 2) có kinh nghiệm thực tế và 3) làm việc độc lập và 4) ‘dám nói, dám làm; nói được, làm được’ (Hình 2)..., vì thế, người ta thường chỉ coi trọng cấp  tương đương ‘SENIOR’, vd ‘senior engineer’ là kỹ sư cao cấp, hay ‘team LEADER’ là cấp trưởng - mà có thể quản lý/điều phối ngay cả giáo sư và tiến sĩ...

...Nói về ‘hàm’ thì người Tây thường có hàm ‘Sir’ và ‘Excellency’..., đa số là dùng trong quan hệ (quốc tế). Tuy nhiên ‘Sir’ (trong Dear Sir/Madam = Thưa ngài) không phải là một ‘hàm’, mà thường được dùng trong công văn/thư tín để chỉ sự tôn trọng đối tác (vd đơn xin việc, thư/mail gởi cấp trên...). Còn ‘Excellency’ (trong Your Excellency  = Thưa ngài) được dùng đối với cấp ‘tương đương hàm bộ trưởng và trên’, như ở ta là bộ trưởng, chủ tịch tỉnh và trên các chức vụ này...

2

Giáo sư, tiến sĩ là gì? Dưới cặp mắt của một ‘trainer’ (đào tạo viên), Giáo sư Cần Lù* đã mail cho tôi như sau, trích nguyên xi:

- Chuyên nghề đào tạo, tôi mới biết ‘đại học’ thì làm tiểu luận tổng hợp ngắn cỡ 20 trang; ‘thạc sĩ’ thì làm luận văn tổng hợp khá dài cỡ 80-100 trang, được gọi là bước tiền-nghiên cứu độc lập; ‘tiến sĩ’ thì làm dài hơn - công trình độc lập cỡ 200 trang, ‘độc lập’ ở đây có nghĩa là anh không được bắt chước ai, mà phải ‘hoàn toàn sáng tạo’; cao hơn, ‘giáo sư’ là những nhà nghiên cứu, lý luận và giảng dạy ‘lâu năm’, có những ‘công trình lớn’ có giá trị, có hiệu lực đ/v xã hội (được quần chúng công nhận), thuộc loại đẳng cấp quốc gia hay ‘quốc tế’... Tóm lại, gọi tiểu luận, luận văn hay công trình nghiên cứu là essay, thesis, hay ‘research articles/paper’ cái cmn gì gì đó, tôi không quan tâm, nhưng: Giáo sư phải có những công trình nghiên cứu độc lập, sáng tạo, có giá trị, có hiệu lực đối với xã hội, và quan trọng nhất là có đẳng cấp quốc tế... (Xem bài ‘Lễ hội và Lỗi hệ’)

*

Giáo sư, tiến sĩ là gì? Dưới cặp mắt ‘quản lý dự án’, các project staff (cán bộ dự án) thường nghĩ...

Tiến sĩ là người nghiên cứu một lĩnh vực chuyên môn nào đó, có (các) công trình độc lập, xin nhắc lại là ĐỘC LẬP... Giáo sư thường được hình dung là nhà nghiên cứu - không nhất thiết phải là tiến sĩ - có các công trình ĐỘC LẬP (Hình 3), và có dạy/nghiên cứu trong các trường đại học, viện nghiên cứu... trong ‘nhiều năm’... Vd như người ta hay nói GS Nguyễn Lân Dũng, Đặng Đình Áng, Dương Văn Phi, nhưng cũng nói GS Phạm Công Thiện, Nguyễn Duy Cần, Nguyễn Hoàng Phương..., thậm chí Nguyễn Hiến Lê - mặc dù họ có thể hay không được phong giáo sư!...

Và đối với 'project staff', chẳng hạn, TS không phải là loại mà ‘cá chết’ thì đều xúm lại đổ tội cho ‘thủy triều đỏ’*, loại đó được Thị Nở gọi là... 'thợ sơn':

- Trong một bữa nhậu... Có một anh ta mới chìa cái cạc (name card) ra, thấy có chữ ‘TS’, thì mọi người đều ồ lên:

- Té ra nó làm nghề thợ sơn, thợ sơn mà cũng in cạc sao!

Họ đã luận... chính xác!, vì sơn thật, sơn giả, sơn tặc, sơn mông (sơn Nippon sơ mông cũng đẹp) hay sơn... giấy cũng đều là sơn cả. Họ còn nói anh này làm họ bị ho tí nữa suyễn, trong đó ‘tí suyễn’ là tiến sĩ, hehe...

Cũng vậy, giáo sư ‘phong’ được họ hiểu như sau:

- Rồi có anh khác chìa cái cạc ra, thấy có chữ ‘GS’, mỗi người nhận biết một phách: ‘Gió sư’ là sư chém gió... ‘Giả sư’ là không phải sư thật... ‘Giái sư’ là có ‘36 phép thần thông’ như Trư Bát... Giái! Họ còn nói là ‘Giàu sụ’ là nhờ buôn ná... chít!..., ‘Gờ sờ’ là trong câu chuyện ‘3G’: gạo quê, gà quê và gái quê, gái quê... sờ ngon nhất (!)... Rồi ‘Giặc sợ’ là sợ... giặc, hay ‘Sứ giao’ là sứ được thiên triều giao phó cho một nhiệm vụ... cụk cặk nào đó (!), he..he... (Xem bài ‘Lễ hội và Lỗi hệ’)

...Nhân tiện... Giáo sư, trước 75, dùng để gọi cho các thầy cô dạy lớp đệ thất (lớp 6) trở lên - là khá... đúng, sao nay gọi là kỹ ‘sư’, kiến trúc ‘sư’ mà lại giáo ‘viên’! (rõ ràng là sư là thầy, còn viên là thợ, vd như kỹ thuật viên)..., chưa kể người dân còn gọi ‘sư’ trong ‘sư thầy’, ‘sư cãi’, ‘sư... gái’, ‘giả sư’, ‘tiên sư cha mầy’, ‘phá gió sư’ (Cụk Cặk), hay ‘Kim mao sư vương’, ha..ha...: Háng-Vịt đang gây phức tạp cho sự tiến hóa!...

*

Nếu không nhầm, nói đến giáo sư, tiến sĩ là nói đến cấp độ ‘NGHIÊN CỨU’ (cần có đẳng cấp quốc tế!), cơ bản là để chỉ ra giới hạn về ‘học thuật’ so với các ‘nghiên cứu viên’ khác, chứ không phải là nói đến học vị, cũng chả học hàm!... Đúng không nhỉ! Yes! Vì ông Ga có nói nay phong giáo sư là để phân biệt ‘ngạch’ giảng viên*, mà ‘khi chuyển sang làm công tác quản lý thì được chuyển sang ngạch chuyên viên, mặc nhiên không còn là GS, PGS’ (Bùi Văn Ga)...

Và rất quan trọng, giáo sư hay tiến sĩ KHÔNG chỉ địa vị xã hội, chức, quyền, vd người ta không đòi hỏi tổng thống Mỹ hay tổng thống Nga phải có chức danh ‘Giáo sư’, cho nên việc lạm dụng chức danh này để lồng vào chức quyền thì chỉ là thứ ‘danh hão’*, nhằm thỏa mãn cho cái ‘sĩ diện hão’* của ai đó trong thời đại ‘lễ hội’ mà vốn không được các ‘Chí Phèo’ hay ‘đám quần chúng không biết gì’ coi trọng - nếu không muốn nói ngược lại với từ này!

3

Ngày nay, tối 5 và 6/3/2018, trên truyền hình internet, khi xem nàng Emily Kershaw và chàng gì đó thuộc ‘The 7th Fleet Band’ (à ra đó là Ban nhạc Hạm đội 7),

Cái trống cơm: https://www.youtube.com/watch?v=02TzjQKN8t0

Nối vòng tay lớn: https://www.youtube.com/watch?v=40gaxT4Pqeo

tôi mới chấm ngay chàng hát là 10 điểm... Còn nàng, tôi phân vân giữa chấm 9 và 9,5 điểm!, mất... 7 ngày mà vẫn chưa quyết định được, vì nếu cái gì cũng 10 điểm hết thì 10 điểm sẽ không có giá trị, phong giáo sư cũng vậy!...

Và tại sao họ hát, mặc dù chưa hẳn là ca sĩ chuyên nghiệp, tôi lại phân vân có nên cho 10 điểm hay không?, vì họ hát cái mà người dân thích, người dân cần, vậy thử hỏi:

- Liệu mấy ông bà nào đó được phong ‘sứ giao’ có phải là cái mà người dân thích, người dân cần không? Đừng định trả lời là mình cũng giống như các cầu thủ U23 VN nhé! (Hình 4), hehe...

*

... Chí Phèo họp với Thị Nở, Thị nói:

- Ngày nay có tiến sĩ mà lại có loại khoa học và... phản khoa học (không khoa học), có thể là tiến sĩ siêu tốc hay tiến-sĩ-8-ngày*, họ nhiều như ‘tí suyễn’ (là gì?), là nhiều như mấy ông ho ‘khặc khặc’ đi ở ngoài đường đó! Ngày nay, ‘có giáo sư mà dù được phong thì vẫn chưa là giáo sư’ (Bùi Văn Ga), nôm na, có giáo sư mà lại có loại học hàm và không học hàm, viết hoa và không viết hoa, thậm chí viết là ‘giáo sư phẩy’*, họ nhiều như ‘sứ giao’ (là gì?), là nhiều như mấy tên ‘lạ’ đi gieo rắc chất độc hại vô môi trường hay thực phẩm cho dân ăn đó!

- Cái gì quý thì hiếm, cái gì hiếm thì quý, còn cái gì đó quá nhiều, vd giáo sư, tiến sĩ ‘thủy triều đỏ’ là một... hiện tượng bệnh hoạn*, loại này nhiều như quân Nguyên, thậm chí nhiều như con gì đó thấy mắm tôm hay mắm cái thì bu lại...

- ‘Con gì?’, Thị hỏi

- Con... rờ.

- Gì?

Bí quá!, nhân bạn Ngọc Thắng trong dantri.com.vn có bình là: ‘Nhiều giáo sư tiến sĩ thế này, chẳng mấy chốc Việt Nam hóa rồng’, Chí liền trả lời:

- Là... rồng chứ gì. (Hình 5)

Ha..ha..ha...

***

Ngày xưa, tức khoảng đầu những năm 1960, ở huyện tôi có 2 ‘Ông Tú’..., mà đã 58 năm trôi qua, dân làng tôi vẫn còn có ấn tượng, nói chung là kính trọng, bởi ngoài chuyên môn (sư phạm, Hán-Nôm, văn chương...), họ còn nói tiếng Pháp hay tiếng Anh rẹt rẹt!... Bây giờ hồ dễ mấy ai!, thậm chí nay có lãnh đạo có mác GS, TS mà đi dự hội nghị quốc tế đọc tên người nước ngoài ‘trật lất cù chìa, trọc ngồi trọc ỉa, trọc bôi lên đầu’, đó là câu ranh ngôn ở làng tôi mà tôi nghe thời thơ ấu, cái thời mà:

https://www.youtube.com/watch?v=5pK2omAwF1Q

- Khi xưa đôi ta bé ta chơi...

Đôi ta chơi bắn súng khơi khơi...

Hiên ngang anh giơ súng ngay trym: Bang! bang!

Anh bắn ngay em: Bang! Bang! 

Em ngã trên sân: bang! bang! 

Ta sẽ...

Nếu là giáo sư hay tiến sĩ, ta sẽ... sẽ... làm gì? Ta sẽ không quên bao giờ, hehe...

H...ết.

---------

Chú dẫn:

1.       Giáo sư Cần Lù, xem thêm: http://nhagomlabang.blogspot.com/2018/03/1084-le-hoi-va-loi-he-thu-gian.html

2.       Giáo sư chỉ là ngạch giảng viên: ‘Giáo sư bây giờ không còn là học hàm do Nhà nước phong mà là NGẠCH giảng viên do cơ sở giáo dục đại học bổ nhiệm. Từ năm 2008 trở đi thì GS, PGS là viên chức của một trường đại học cụ thể chứ KHÔNG CÒN LÀ học hàm GS, PGS được Nhà nước phong như trước đó (trước 2008)...’ (Bùi Văn Ga), xem thêm: http://dantri.com.vn/giao-duc-khuyen-hoc/giao-su-chi-la-ngach-giang-vien-chu-khong-phai-hoc-ham-20180309153112379.htm

3.       Giáo sư phết phấy: Để dễ phân biệt được 2 loại chức danh (học vị và không là học vị), đề nghị loại trước viết hoa (Giáo sư), loại sau không viết hoa và thêm dấu ‘phết’ (giáo sư')... (Ngô Thế Trường, nt, dantri.com.vn)

4.       GS, TS ‘Thủy triều đỏ’: là các vị mà vừa mới nghe vụ cá bị tử hàng loạt ở 4 tỉnh miền Trung vào tháng 4/2016 thì ‘đổ tội’ nó cho... thủy triều đỏ: ‘Do tác động của các độc tố hóa học thải ra từ hoạt động của con người trên đất liền, trên biển’ và ‘Do hiện tượng dị thường của thiên nhiên kết hợp với tác động của con người tạo nên hiện tượng tảo nở hoa, THỦY TRIỀU ĐỎ như đã xảy ra ở nhiều nước...' (!) (baogiaothong.vn)

5.       Hiện tượng bệnh hoạn: ‘Cái khủng hoảng nằm trong hiện tượng một thế giới cũ đang chết, một thế giới mới chưa thành hình. Trong cái tranh tối tranh sáng đó, diễn ra những hiện tượng bệnh hoạn dưới đủ mọi hình thức …’ (Antonio Gramsci) 

6.       Học hàm khác với học vị: Học vị tiến sĩ thường được viết tắt là Ph.D từ chữ Doctor of Philosophy; học vị tiến sĩ khoa học thường được viết tắt là D.Sc từ chữ Doctor of Science. (Nhưng) Học hàm giáo sư thường được viết tắt là Prof. từ chữ Professor... (bvu.edu.vn)

7.       Số lượng Giáo sư - Tiến sĩ VN gấp 5 lần Nhật Bản, 10 lần Israel: Theo số liệu thống kê mới nhất của Bộ GD-ĐT, tính đến năm 2013 có khoảng 9.000 giáo sư và 24.300 tiến sĩ (chưa nói đến phó giáo sư, phó tiến sĩ, thạc sĩ). Vậy những giáo sư, tiến sĩ ấy họ đang ở đâu và đang làm gì? Câu trả lời là: phần lớn họ nằm trong vị trí các quan chức. Nếu tính từ hàm Thứ trưởng trở lên, số người có trình độ tiến sĩ ở VN cao gấp 5 lần Nhật Bản. (TS Nguyễn Khắc Hùng, nguyên Chuyên viên Đối ngoại, Học viện Hành chính Quốc gia năm 2012)... Lãnh đạo các tổng công ty, tập đoàn, doanh nghiệp… trên danh thiếp hầu hết đều kèm hai chữ TS. Và tiến sĩ cho dù có đang làm gì đi nữa, thì công tác nghiên cứu khoa học đối với họ chắc chắn không phải là việc trọng yếu. Bởi, hiện nay, Việt Nam được xếp vào nước có nhiều tiến sĩ trong khu vực nhưng nghiên cứu khoa học lại nằm trong nhóm thấp nhất Đông Nam Á. Chúng ta vẫn thiếu các công trình khoa học có tầm cỡ khu vực và ít các sáng chế... Thực chất thì người ta đang dựa theo chức quyền để phân chia đẳng cấp, quyền lợi, tất nhiên chức càng cao, bổng lộc càng lớn... (f319-com)

8.       Thế ra giáo sư, phó giáo sư chỉ là… ‘danh hão’?, xem thêm: http://dantri.com.vn/dien-dan/the-ra-giao-su-pho-giao-su-chi-la-danh-hao-2018030822440409.htm

9.       Tiến sĩ 8 ngày: Căn cứ theo hồ sơ, (những) người này đã học chương trình tiến sĩ giáo dục học, ngành giảng dạy tiếng Anh trong thời gian 4 năm, từ tháng 5-2011 đến tháng 12-2015. Tuy nhiên, theo thông tin trên hộ chiếu, ‘tiến sĩ’ này không sang học trực tiếp tại cơ sở của AeU mà chỉ sang nước này 4 lần, tổng cộng 8 ngày... Trong số những văn bằng tiến sĩ bị từ chối công nhận, đáng chú ý có trường hợp của ông Nguyễn Xuân Anh... Xem thêm: http://dantri.com.vn/xa-hoi/hoc-8-ngay-lay-bang-tien-si-20180311070915606.htm