371. Sự dung tục

Có lần, LB vô tình đọc thơ của Mayakovsky, thấy ông dùng từ ‘dung tục’ trong câu sau đây:
Chiếc thuyền tình mơ mộng thi ca
Va phải mỏm đá ngầm dung tục
Và tan nát...,
có thể là từ của ông hay của người dịch, nhưng đó là từ rất hay.

Dung tục là cái gì nhỉ? Tạm gọi là... sự tầm thường, như: chê bai/đả kích mọi thứ trên đời, tham nhũng, tính muốn tự đề cao hay được đề cao, tính xô bồ, có thể là tính ‘cộng đồng’ mà người này luôn muốn xía vào chuyện của người kia: ‘đít mình lom nhom, lo dòm đít họ’..., nói tổng quát hơn, đó là sự phù phiếm của thế tục.

*

Sáng nay, mình đi chợ, trên con đường rộng dưới 6m, bên này đường: người dân kê 2 cái bàn bán cà phê + 1 chiếc xe máy = 3m, bên kia đường: người dân để 1 chiếc xe đạp + 1 chiếc xe máy = 2m, cuối cùng con đường chỉ còn có 1m. Rồi, có 2 vợ chồng chạy xe theo chiều này, có một ông chạy xe theo chiều kia, ‘rầm’ một cái, 2 xe ngã chỏng gọng, cả xóm ùa ra xem, làm kẹt xe đến mấy chục mét...

Rồi, có những chuyện cá nhân xảy ra trong làng mà từ chuyện lớn đến chuyện nhỏ xíu xìu xiu, dân đều muốn biết, ví dụ: có ông A chùi đít bằng que kem, bà B ăn nhầm cục phân heo, bà C té xe sưng mông, ông D đứng trên tàu lá chuối nhìn thấy tòa thánh Va-ti-căn!…

Rồi, nếu có nhà văn nào đó đi qua thì có khả năng ông/bà ta sẽ thốt lên: 'ôi, tính cộng đồng đẹp làm sao!', rồi viết nên một áng văn tuyệt tác!, nhưng tiếc thay, dưới giác độ phát triển, tính này hàm chứa một sự dung tục khá lớn.

*

Cứ mỗi buổi sáng LB uống cà phê là có từ 10-20 lần, người ta chìa cả đống vé số vào mặt, có lúc mình cảm thấy rất chi là không thoải mái, hì…, và có lần, một phụ nữ cũng bảy tỏ cảm tưởng như vậy. Phải chăng ta đi uống cà phê là để có một không gian ‘tĩnh lặng’, để nghĩ ra triết/thơ/văn/nhạc, để bày tỏ tâm sự hay để mạn đàm/chuyện phiếm, mà người ta đã vô tình ‘dung tục hóa’ thời khắc uống cà phê quý báu đó của ta!

*

Mình cũng nói thật là mình tự đi chợ, nấu ăn, nấu hết sức đơn giản và chỉ đủ xài. Một trưa nọ, có một anh chàng thình lình rầm rầm ghé vào nhà mình, vừa gọi điện thoại í ới cho bồ, vừa ngồi chình ình vào bàn ăn, trong khi đó mình chỉ nấu có… 2 chén cơm. Nếu y báo trước thì mình dễ dàng xử lý trong vòng một nốt nhạc, nhưng y đã không làm vậy! Vâng, anh chàng đó là đệ tử đời thứ ba của võ phái dung tục và dự kiến sẽ lên làm Chưởng môn, hì...

*

Ngày xưa có chuyện ông Án Anh, làm đến chức Tể tướng của nước Tề (đời Tề Trang Công, thời Xuân Thu). Ông có tướng mạo xấu xí, da đen, nhỏ con và lùn tịt. Nghe nói ông là kẻ bất tài vô tướng mà làm đến chức Tể tướng, một tên 'đạo soái' không phục, ban đêm bèn lẻn vào nhà ông, rình để xem thử ông là người như thế nào. Đang đọc sách, nghe tiếng động lạ, Án Anh bèn dừng đọc, quay đầu lại và hỏi:

-Ai đó? Có việc gì không?

-‘Dạ, xin ngài đừng hiểu lầm, tôi lẻn vào nhà ngài không phải là để ăn trộm, mà để xem ngài có phải thực sự là Tể tướng không?’, tên trộm trả lời.

-‘Thế à!’, Án Anh nói thản nhiên như không có gì, rồi quay đầu lại và tiếp tục đọc sách.

Sững người trước thần thái của ông, tên trộm vừa bỏ đi, vừa lẩm bẩm:

-Quả nhiên, ông ta xứng đáng là Tể tướng…

*

Ông Dale Carnegie có kể một câu chuyện đại khái như sau.

Có một anh chàng đến thăm nhà một ông Bá tước, nhưng ông ta đi vắng (đi săn ở trong rừng). Trong thời gian ngồi trước cổng chờ đợi, anh ta đã vói tay xé một tờ lá chuối, thắt thành một cái kèn và thổi lên những bản nhạc tình. Rồi cuối cùng, ông Bá tước cũng đi săn về, thấy anh ta, ông ta hỏi:

-Anh chờ có lâu không?

Với vẻ mặt tươi tỉnh, anh ta trả lời:

-Tôi chờ hơn 2 tiếng đồng hồ rồi, và ông thấy đấy, tôi đang vui vẻ thổi những bài tình ca’.

-‘Quả là một người không dung tục’, ông Bá tước rất hài lòng và thầm nghĩ.

*

Rồi đến chuyện anh chàng khuyết tật Nick Vujicic. Phải đồng ý là anh rất tuyệt vời, triết lý của anh quả là ‘kỳ diệu’ và rất đáng học hỏi, nhưng không kỳ diệu đến nỗi ta phải sùng bái anh lên mây.

Ta không thể có những suy nghĩ được phần nào như anh ta sao?

Ta có biết rằng ‘cuộc đời’ là một hàm số đa biến, mà những kinh nghiệm của anh cũng chỉ là một ‘biến số’ - có thể rất hữu ích, nhưng mỗi cá thể đều có sự khác biệt, mà việc vượt qua số phận của ai đó có thể phụ thuộc vào một biến số hoàn toàn khác?...

Nói thêm tí, có 1 blogger nói nhỏ với mình rằng, sự dung tục, trong một chừng mực nào đó, có thể là sự nô dịch về văn hóa, nói nhẹ hơn, đó là sự xô bồ trước tư tưởng ngoại, mà không sáng tạo hay không biết lật ngược vấn đề:

Nhìn người thì lại nhìn ta

Người ta rất giỏi, ta hay chẳng vừa.

*

Ở đời, có rất nhiều người, khi người ta nói chưa được nửa câu chuyện, là vội vã ‘ơ, ơ, ơ, ơ, ơ’, rồi phùng mang trợn má xổ ra cả tràng đại liên như một thằng điên, vì y muốn lập tức thể hiện ‘tôi thế này, tôi thế nọ, tôi thế kia, tôi thế kìa, tôi thế kỉa’… Ông bà ta đã nói: ‘làm ăn không tính, ở lính suốt đời’, hay ‘tư tưởng không thông, cái bình đông mang cũng không nỗi’, hay một phim Mỹ (HBO) có câu 'ông Socrat vì nói nhiều nên ông ấy đã bị giết'…, vậy kẻ vội vã muốn thể hiện ‘tôi biết' đó là ai? Đó là kẻ dung…
*

Tại sao ta phải chen lấn xô đẩy, leo lên tường và làm sập tường sân vận động khi có một ban nhạc quốc tế (Abba!) đến biểu diễn? Tại sao ai đó phải tự phong y là ‘siêu sao’/'vĩ nhân', y đứng hàng thứ mấy trên thế giới? Tại sao ta phải trèo lên đầu nhau để kiếm một mảnh giấy ‘ảo’ thăng quan tiến chức ở đền thờ Đức Thánh Trần? Tại sao ta phải mua chiếc váy trị giá vài tỉ để chỉ ngồi ngắm người ta đạt huy chương vàng tại liên hoan phim Cannes? Tại sao ta lại phải hôn ‘ghế’ một anh chàng ca sĩ Hàn quốc? Tại sao và tại sao? 

Tại vì đó là sự dung…
*
À, quên nữa, ông tiến sĩ kỳ lạ vừa mới nhắn tin từ trên mây xuống là: 'Vì tình yêu không có đẳng cấp, nên, nếu Lý Nhã Kỳ nói yêu ổng, thì ổng sẽ trả lời là 'tại sao không?', hì.. hì..., ổng có dung tục không hả các bạn?

Chiều nao em hứa ghé nhà!
Trút tình thơ thẩn vào ‘cha’ khù khờ
Dấu chân mềm mại như tơ
Dấu chân hờ hững hẹn bờ… ái ân
Anh nhìn ra cổng đăm đăm
Anh say anh đắm, anh nằm anh mơ
Mơ từ trưa đến tối mờ
Bóng em không thấy, chỉ ngơ ngác hồn
Chờ em cho đến mỏi mòn
Chờ em cho đến tình còn… hư vô.
(Tình còn hư vô - NGLB)

* 

May quá, cũng sáng nay, ra chợ, trong khi đang mua mấy lát đậu khuôn chiên, một thiên thần bé nhỏ bỗng nhiên xuất hiện, nàng mặc cái quần jean xanh, áo cánh trắng, người cao ráo, da trắng, mặt mũi thanh tú, nàng hỏi mua đậu khuôn trắng và lá hẹ, đứng kế bên cạnh LB trong 2 phút, mà mình đã liếc nàng được tới... 3 lần, và tự nhiên mình cảm thấy cuộc đời nhẹ tưng, xin cảm ơn nàng, nàng đã đưa LB ra khỏi cảnh chợ đời dung tục, hì.. hì...