Chủ Nhật, 12 tháng 4, 2015

666. Tư duy kiểu con kiến (Việt Nam không có triết gia! - phần 4)

Blogger Mùa Thu Vàng có bình rằng:
-Lý luận của LB về A,B và C, D rất kín kẽ (xem dưới), nhưng MTV nhớ toán hồi cấp 3 vẫn dùng tập nguồn, tập đích và có tập giao - giao diện giữa A và B, nói là của A cũng đúng và của tập B cũng không sai? - thế nó mới là Đời, LB ạ, nói đúng cũng đúng, mà nói sai cũng sai..., vậy nên đúng sai thuộc về tay kẻ mạnh, LB có đồng ý với MTV vậy không ạ?
Tôi mới trả lời là:
-Uh, đúng hay sai nhiều khi thuộc về kẻ mạnh, nhưng đôi khi cũng thuộc về kẻ yếu (vd, giang san = mỹ nhân), cho nên 'đúng', 'sai' đã có vấn đề rồi, rồi mệnh đề hội 'đúng hay sai' cũng có vấn đề, nên ta phải tùy cơ ứng biến, vì đúng ở không-thời gian này, nhưng lại sai ở không-thời gian khác, cái này được gọi là 'tư tưởng tương đối' mà dường như là một sáng tạo của thế kỷ 20 - hơn xa so với kiểu luận lý ‘A-là-A’ thời nhà Tần (một cách nói xoáy-xoay của người miền Bắc, để chỉ sự quá lạc hậu, cũ kỹ, cổ xưa).
*
Nhưng, chắc ông 'A là A' - là triết gia vô đối!!!, kiêm luôn triết gia số 1 châu Á!!!, và đồng thời là triết gia thứ 3 thế giới!!! - không chịu đâu, vì ổng là 'vô đối', tức là 'vô đối thủ' (độc nhất vô nhị, hay là một lọai ‘Độc Cô Cầu Bại’ kiểu Kim Dung), mà theo ổng, ổng bao giờ cũng là đúng, là nhất cả, vì thế mà tư tưởng triết học của ổng (nếu có!) vừa mới hoài thai/chưa kịp hình thành thì đã bị chết ngay trong trứng nước - mà những người tinh ý sẽ phát hiện ra ngay điều đó trong vòng một sát-na (xem 'VN không có triết gia! - phần 3’), và hệ quả là ta chỉ có vô số các triết lý thôi, chứ không có nền triết học.
Vì sao vậy?
Hãy hình dung nôm na là: Có người nói rằng con kiến chỉ biết không gian 2 chiều, tức là chỉ biết chiều dài và chiều rộng chứ không biết chiều cao, nên thay vì ‘bay’ thẳng từ trên bàn xuống đất (vì nó rất nhẹ), thì nó phải bò ‘ngang’ vòng vòng rất lâu trên nhiều ‘không gian 2 chiều’ - cho đến khi đến tận mặt đất mới thôi, cái này được gọi là ‘tư duy kiểu con kiến’, hay cũng được gọi là ‘tư duy theo chiều ngang’.

*
Một ví dụ dễ hình dung là: Trước đây, tôi có vài thầy/cô đã bỏ dạy/bỏ làm khoa học để chuyển sang kinh doanh (cũng dễ dàng để thông cảm do hoàn cảnh), nhưng sau đó ‘lượng đã chuyển thành chất!’: họ đã biến thành những con ‘ma tiền’, mà có lúc tôi đã tức cảnh bình cho anh Hairachgia là:
Có ông bác sĩ lương bốn vé
Lo cho bốn người,
không đủ tiền gửi cho con học
Có ông tiến sĩ lương ba vé rưỡi
Lo cho cả nhà,
run tay khi uống cà phê cóc
Nên ông mở phòng mạch tư,
ông phải nhận phong bì
Mấy năm sau,
bác sĩ không còn là bác sĩ,
thầy thì mất... dạy
Hỏi: Tại sao ai cũng ca tụng ông?
Đáp: Vì có phú quý, tôi sinh ra lễ nghĩa!
*
Một ví dụ khác là: người ta xây dựng một ‘bức tượng bà mẹ M’ ở xứ N chẳng hạn. Ta dễ hiểu đó là một bà mẹ ‘anh hùng chống Mỹ’ - không phản đối, tuy nhiên, điều này lại gây ra nhiều nghịch lý:
  1. Bà mẹ chống các đế quốc khác (Tàu chẳng hạn) không phải là anh hùng?
  2. Bà mẹ miền Nam có những đứa con (lính) hy sinh trong cuộc chiến trước 75 không phải là… mẹ?
  3. Bà mẹ đã có những đứa con hy sinh trong ‘Hải chiến Hoàng Sa 1974’, trong ‘Hải chiến Trường Sa 1988’, hay trong ‘Chiến tranh biên giới phía Bắc 1979-1989’ không phải là anh hùng?
  4. Bà mẹ sản sinh ra những đứa con như Nguyễn Xuân Vinh, Trịnh Công Sơn, Đặng Thái Sơn, Lê Bá Khánh Trình, Ngô Bảo Châu… không phải là anh hùng? Phải chăng các bà mẹ trong tương lai không nên sản sinh ra những người con như vậy?
  5. Ta có nên khát vọng về một hình tượng ‘bà-mẹ-lý-tưởng-trong-tương-lai’ giống như những bà mẹ ‘anh hùng’ vào những năm 1960?
  6. Ta có nên khát vọng về những bà mẹ như Marie Curie, Margaret Mitchell, Kovalevskaya, Hoàng Xuân Sính, Aung San Suu Kyi, Serena Williams, Tôn Nữ Thùy Linh (xem vài chú thích bên dưới)...?
  7. Ta nên chọn việc xây dựng những hình tượng bà mẹ nào cho 'tương lai'?...
Và nếu không khát vọng vậy, thiết nghĩ,  là ta đã quay về với hào quang trong ‘quá khứ’ - mà không vì tương lai, tức là đã tư duy theo chiều ngang!

(Nhà văn Aitmatov - khi đi thăm nhiều nước trên thế giới - đã không hài lòng về các bức tượng 'anh hùng chiến tranh', mà ông cho là dấu hiệu của 'Chiến tranh thế giới lần thứ 3' và là biểu hiện của thời 'mạt vận' của nhân loại...) 
*
Tôi cũng có đọc được một thông tin khá thú vị từ trên mạng, rằng:
-VN đứng thứ 124/125 về 'tiêu chí cống hiến cho nhân loại' (!) (theo blogger Nguyễn Hoàng Đức)
Nếu có, thì điều này sẽ đặc biệt dành cho ai tự vỗ ngực xưng tên ‘ta là triết gia, thứ ba hoàn vũ’, vì nếu ta đã có một nền triết học, hay có (các) triết gia hơn cả con số năm trong cụm từ ‘sánh vai với các cường quốc năm châu’ thì không đến nỗi ‘độ cống hiến’ của ta là… áp chót thế giới!

Và do đó, ta hãy quay trở lại cụm từ ‘tư duy kiểu con kiến’.
Một trong những quan sát trực quan cho thấy rằng: nhiều ‘nhà học triết' hay ‘triết giả’ của ta cũng vậy, họ chỉ biết có tư tưởng cơi nới kiểu không gian 2 chiều của con kiến - nhưng có tổ chức thua xa loài kiến, nên ganh tị nhau vì tiếng gáy mà nhắm mắt nhắm mũi ném đá nhau/diệt nhau, mà không đi vào chiều sâu, và kết quả là cho đến cuối đời khi như 'con cua vào nồi mới lồi hai mắt ngó' - tức là trước khi chết vài phút thì họ mới chịu dùng cặp mắt mà nhìn lên ‘miệng giếng’, và lúc đó, họ đã trở thành những 'con cá giơ cặp mắt trắng dã mà nằm chết tức tưởi bên bờ hồ':

-Khát vọng của dân tộc Việt vẫn còn đó!

(HẾT)
---------
Ghi chú:
-Aung San Suu Kyi: đấu tranh đòi dân chủ ở Myanma, mà ‘năm 2014, bà xếp thứ 61 trong danh sách 100 người phụ nữ quyền lực nhất thế giới theo Forbes’
-Kovalevskaya (1850-1891): là nhà nữ toán học Nga, với nhiều đóng góp quan trọng cho các ngành thống kê, phương trình vi phân và cơ học, và là người phụ nữ đầu tiên được trao học hàm giáo sư toàn diện ở Bắc Âu. (wikipedia)
-Lý luận về A, B và C, D: ‘Tôi mới ‘tạm’ nghĩ là ‘A là A, B là B’, đúng - nhưng cuộc đời vốn không đơn giản như thế, vì có cái không thuộc về A, mà cũng không thuộc về B, nên người ta mới sáng tạo ra một đại lượng là C (= giao giới) mà không thuộc về bên nào, ví dụ: giữa thiện và ác, giữa dân chủ và độc tài, giữa ngày và đêm… chỉ cách nhau có một sát na, vì giữa chúng vốn không có một ranh giới rõ ràng, hơn nữa, trạng thái ‘thiện’ có thể lập tức bị chuyển thành ‘ác’ (hay ngược lại) do một tích tắc suy nghĩ của con người, ví dụ: định không nổ súng rồi quyết định nổ súng… Nhưng có cái không thể cho là, ví dụ, A - đúng, B - sai, C - giữa hai cái, mà người ta còn sáng tạo ra một đại lượng D nữa - đó là không có A, nên không có B, nên dĩ nhiên là sẽ không có C, ví dụ: 'ta từ đâu đến?', thì có vô số câu trả lời, mà không thể nào khẳng định hoàn toàn câu trả lời nào là đúng cả, vì thế mà nhân loại mới gọi D là trạng thái ‘vô ngôn’, ‘bất khả tri’ hay là ‘sắc sắc không không’. Xem: http://nhagomlabang.blogspot.com/2015/04/665-nha-triet-hoc-so-1-cua-chau-hahaha.html
-Margaret Mitchell: tác giả cuốn ‘Cuốn theo chiều gió’
-Serena Williams: tay vợt nữ người Mỹ, số 1 thế giới. 

16 nhận xét:

  1. saumietvuon [Blogger] Email 12.04.15@06:28
    Tâm đắc toàn bài nhưng khoái nhất đoạn này bởi nó thật :
    Một ví dụ khác là: người ta xây dựng một ‘bức tượng bà mẹ M’ ở xứ N chẳng hạn. Ta dễ hiểu đó là một bà mẹ ‘anh hùng chống Mỹ’ - không phản đối, tuy nhiên, điều này lại gây ra nhiều nghịch lý:

    Bà mẹ chống các đế quốc khác (Tàu chẳng hạn), không phải là anh hùng?
    Bà mẹ miền Nam có những đứa con (lính) hy sinh trong cuộc chiến trước 75 không phải là… mẹ?
    Bà mẹ đã có những đứa con hy sinh trong ‘Hải chiến Hoàng Sa 1974’, trong ‘Hải chiến Trường Sa 1988’, hay trong ‘Chiến tranh biên giới phía Bắc 1979-1989’ không phải là anh hùng?
    Bà mẹ sản sinh ra những đứa con như Nguyễn Xuân Vinh, Trịnh Công Sơn, Đặng Thái Sơn, Lê Bá Khánh Trình, Ngô Bảo Châu… không phải là anh hùng? Phải chăng các bà mẹ trong tương lai không nên sản sinh ra những người con như vậy?
    Ta có nên khát vọng về một hình tượng ‘bà-mẹ-lý-tưởng-trong-tương-lai’ giống như những bà mẹ ‘anh hùng’ vào những năm 1960?
    Ta có nên khát vọng về những bà mẹ như Marie Curie, Margaret Mitchell, Kovalevskaya, Hoàng Xuân Sính, Aung San Suu Kyi, Serena Williams, Tôn Nữ Thùy Linh... (xem vài chú thích bên dưới)?
    Ta nên chọn việc xây dựng những hình tượng bà mẹ nào cho 'tương lai'?...

    Anh thủng thỉnh viết cho tui đọc nhá, mần chi mà viết như xe chạy thế?

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Trả lời saumietvuon:
      À, hôm qua có blogger Mùa Thu Vàng hỏi mình một câu,
      mình mới trả lời, không ngờ dài quá mà thành một entry,
      mình nhân cơ hội này viết luôn Phần 4
      - như là phần Kết luận cho entry 'VN không có triết gia!'.
      Cám ơn bạn Sáu nhé. Thân.

      Xóa
  2. hairachgia [Blogger] Email 12.04.15@08:01
    Ké com SMV vậy. Cái đoạn ày đọc đã ngứa cái lỗ tai ghê. Hehe

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Trả lời Hairachgia:
      Bài này có mục đích là giải thích về 'tư duy chiều sâu', nên đàng nào nó cũng dẫn đến một ví dụ thực tế là như vậy - trong vô vàn các ví dụ. CN vui nhé anh Hai.

      Xóa
  3. Chào cả nhà
    Một đứa con rứt ruột sinh ra , nuôi bằng dòng sữa của chính mình một khi rời bỏ dương thế khi tuổi xuân còn phơi phới thì thử hỏi có nỗi đau nào lớn hơn dành cho người mẹ . Giọt nước mắt nào cũng mặn chát như nhau , nỗi đau xé lòng nào của các bà mẹ trên thế giới cũng giống như nhau . Không một tượng đài nào có thể xoa dịu nỗi đau đó . Vì lý do của lịch sử , những mất mát của các bà mẹ thậm chí cả những người lính bên này hay bên kia đã ngã xuống trong công cuộc chống ngoại xâm đều được trân trọng như nhau . Đó mới là nhân văn , đó mới là triết lý sống . Việc đặt tên cho tượng đài cũng vậy , đừng để cho các mẹ bị tổn thương thêm một lần nữa . Nếu cứ giữ mãi tư tưởng " Chân lý thuộc về kẻ mạnh " thì Việt Nam khi nào mới có triết gia ?
    Tượng đài ở QN ,với bức tượng bác Mao ở Hồ Nam , tượng bà mẹ Nga với bức tượng Nhân Sư của Ai cập có nhiều nét tương đồng ! Hỏi với khoảng cách thời gian , không gian , với khoảng cách địa lý mà các kiến trúc sư của các quốc gia lại có chung một ý tưởng như vậy ?
    Lá Bàng nhắc đến cua mới nhớ , hồi trước có đọc đâu đó một mẩu chuyện về cua . Một thùng cua không cần đậy nắp nhưng không con nào bò ra được hết . Bởi vì hễ con nào trèo lên thì bị các con khác kéo xuống cú xuôt ngày như thế , chủ cua không phải lo lắng gì . Điều đó ám chỉ tính xấu của người Việt không muốn cho ai hơn mình . Như vậy hỏi ? bao giờ Việt Nam mình mới có triết gia ?
    Về tiêu đề " Tư duy kiểu con kiến " mà Lá Bàng đề cập tôi thấy không được ổn cho lắm . Tôi hay xem chương trình thế giới động vật . Tôi thấy thế giới loài kiến sống rất quy củ , có sự phân công rõ ràng , dù di chuển theo phương nằm ngang nhưng chúng vẫn biết được vị trí và đích chúng muốn tới . Không như người mình đi mà không biết đi về đâu bao giờ tới ( đến hết thể kỷ này không biết đã tới chưa ) LB nói như vậy là không tôn trọng loài kiến , chúng rất đoàn kết , không bao giờ xâu xé nhau , trong một đàn không có cảnh cá lớn nuốt cá bé như con người
    Chúc NGLB và cả nhà một buổi tối vui vẻ

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Phân tích này có tính triết lý bạn à: like!
      Về các bức tượng 'anh hùng' ở VN, mình đã có một số suy nghĩ, cùng không nghĩ là mình sẽ viết ra, nào ngờ lại có dịp thể hiện trong entry này, híc..híc... Nhà văn Aitmatov - khi đi thăm nhiều nước trên thế giới - đã không hài lòng về các bức tượng 'anh hùng chiến tranh', mà ông cho là dấu hiệu của 'Chiến tranh thế giới lần thứ 3' và là biểu hiện của thời 'mạt vận' của nhân loại...
      À, 'tư duy kiểu con kiến' là cách nói của một số sinh viên Toán (trường ĐHTH TPHCM), dùng để chỉ những kẻ không biết chiều 'sâu'.
      Thân.

      Xóa
    2. Mình đã có bổ sung, cám ơn bạn.

      Xóa
  4. vomtroirieng [Blogger] Email 12.04.15@13:34
    LB ạ, có nhiều trường hợp tư duy chẳng theo chiều ngang, chẳng theo chiều dọc, mà theo chiều của dao động quả lắc, qua phải, qua trái, chóng mặt!
    Theo "tư duy con kiến... càng" của VTR, đây là bài viết hay nhất của LB!

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. À, đó là tư duy kiểu 'Hắc Toàn Phong Lý Quỳ', nên người tư duy kiểu này thì da phải đen, cầm theo cái búa, và... chém lia lịa, hihi...
      Cám ơn VTR, ngủ ngon nhé.

      Xóa
  5. Ái Nữ đã chia sẻ ghi chú của Nhà Gom Lá Bàng.
    12 giờ ·
    Nghe nói đây là phần kết à, bác Nhà Gom Lá Bàng?

    Trả lờiXóa
  6. Trả lời
    1. Ui, cám ơn bạn PH, mình đi... chém gió cả ngày mới về, híc.. híc...

      Xóa
    2. Và chuẩn bị đăng tải bài mới về 'thế giới ảo'.

      Xóa
  7. Nhiên Phạm Châu An ... (Facebook)
    Anh hùng là gì nhỉ?????
    Nghĩ kỹ thấy... nhức đầu
    Thây kệ... hổng sao đâu?!
    Triết gia hay triết giả
    Phức tạp quá anh há!!!

    Hôm qua lúc 10:27

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Nếu người ta biết 'triết giả' thì VN... hùng mạnh lâu rồi, thiệt, thank AN nhé.

      Xóa