1044. Chí Phèo 2017 (Truyện ngắn)

Có một con hạc giấy
Tôi mang mãi theo người
Nàng nay xa xôi mắt
Chú hạc, im, ngậm ngùi
Sớm mai, nắng thăm vườn
Đường thênh, ta dạo bước
Nắng rừng sau lưng rượt
Gió lồng, ướt mi sương
---------

Giữa chiều Chủ nhật, trời còn năng nắng, Chí Phèo lên chiếc xe Future xám, mần một cú dạo bờ sông Sài Gòn… Vừa chạy, gã vừa hát nghêu ngao: ‘ My songs quietly implore you through the night down to the silent wood. My love, come to me!…’ (Chiều buồn nhẹ xuống đời. Người tình tìm đến người. Thấy run run trong chiều phai… Lời Việt: Phạm Duy).
https://www.youtube.com/watch?v=sDR-HxMAVXg

Phạm Duy dịch như thế!, thế mà gã dịch thoáng là:

Chạm nắng ai ngờ chạm… áo em
Chiều buông vẽ trọn núi cong mềm
Cỏ may lướt gối vô tình kéo
Ta biết nên về hay ở… thêm!

Chả biết gã học tiếng Anh từ tụi Tây nào!, nhưng trước mắt thì gã đúng là cái đồ ‘xxx đến thế là cùng’, mà ông Lỗ Tấn nói là nổ như… A Cu!, hehe…

*

Mấy hôm nay, nghe nói nghiên cứu sinh Nguyễn Sóng Hiền* ở bên Úc (Hình nền) nói rằng nên đưa ‘Chí Phèo’ ra khỏi Chương trình sách Ngữ Văn lớp 11…, có câu: ‘Một đứa trẻ không cha, không mẹ, không được giáo dục bị đẩy đi ở tù liệu ra tù nó có thể trở thành người tốt không? Và chính lúc say Chí cũng chửi “cái đứa nào đã đẻ ra mà không nuôi Chí” chứ đâu chửi cái xã hội đang sống. Đơn giản, Chí không phải là một sản phẩm của xã hội đó. Chí chỉ như những đứa trẻ cùng hoàn cảnh ở bất kỳ xã hội nào khác. Vì vậy, không thể quy chụp rằng Chí bị xã hội phong kiến lưu manh hoá, hay bị cường hào ác bá làm hại…’. Chí gật gù nghĩ:

- Có lý, ta là con người của mọi chế độ/xã hội còn có áp bức, bất công, phân biệt đẳng cấp, sùng bái cá nhân…, nên việc đổ tội của ta cho cái 'Triều đình phong kiến phụ thuộc ngoại bang' thời đó (Bảo Đại, 1925-1945) là nghe không lọt lỗ tai, chả lẽ bây giờ hết hẳn đầu óc phong kiến rồi!, hay không còn phụ thuộc ngoại bang nữa!, ha..ha..ha…

…Ta biết ta có tội, tội rất lớn, đó là: nhậu nhẹt say xỉn, rồi ra đường ‘chân nam đá chân xiêu’, chửi ‘Đan Mạch, Cmn’ suốt ngày làm ảnh hưởng toàn thể bà con lối xóm, làm hư con nít…, làm ‘ô nhiễm môi trường tinh thần xã hội rất nặng’; ‘ai lớp du bạch bạch’ Thị Nở dưới bụi chuối, rồi mượn hiện tượng ‘bát cháo hành’ để dụ khị thiên hạ sau này dựng nên ‘thiên tình sử’!; xỉn, cầm dao đi tìm giết cả nhà Thị Nở (ai bảo bà cô ngăn cản, ả lại ra ì xèo với ta, còn đánh đấm dúi đầu ta xuống đất), rồi ta mới đi nhầm đường rồi lỡ tay giết Bá Kiến chớ bộ!, híc..híc... Ta đâu có cần pọn… Nhạc Mất Quần đời sau kết luận là ‘xã hội ‘cũ’ làm hư Chí Phèo, chứ xã hội ‘mới’ thì đâu có đâu’ cái cmn gì gì đó, gừ.. gừ.. gừ…, toẹt.. toẹt.. toẹt… Mà ta có nói... sai đâu, cụ Wikipedia chỉ nói chừng nầy thôi: 'Chí Phèo là một tấn Bi kịch của một người nông dân nghèo bị tha hóa trong xã hội', rồi dừng!, có nói cụ thể là xã hội xxx nào đâu!, hehe... Và cứ để cho Nam Cao sống lại viết về cái hiện thực 'mới' so với cái 'cũ' để xem thử mèo nào cắn mỉu nào!

…Gã lại loáng thoáng nghe một cụ miền Tây bình rằng:

- Cái cuối cùng mà tên siêu quậy Chí Phèo và một nhan sắc ma ghen quỷ hờn Thị Nở tìm được là tình yêu, sau những ngày quậy quạng tới bến. Một tình yêu đích thực mà những Chí Phèo - Thị Nở hiện đại không thể nào tiếp cận được. Cái chết của Chí Phèo, nhưng thực ra không phải Chí Phèo, như để chấm dứt một hiện thực xã hội đốn mạt cần phải chấm dứt. Một Chí Phèo đích thực luôn luôn xuất hiện trong “cái đám quần chúng không biết gì” là một điều cần thiết để cho những Chí Phèo có bằng Tiến sĩ chết đi (!, Phạm Hiền).

Rồi một cụ Sài Gòn nói:

- Cái thằng Chí đó mới ở cấp… vật, chưa thành người!
Nó làm ta đau lòng nhớ lại phim 'Chí Phèo' - lúc ta chấm chấm chấm với Thị Nở thì người ta cũng chiếu cảnh con cóc đực ... với con cóc cái, hu..hu..hu… 

*

Lại nghe có ông nào đó mới mần cái ‘Qôn Qữ Họk’ gì gì đó mà xây nhà không cần mua đá, đá nhiều quá, ta cũng thấy hơi bị xót!..., nhưng cũng thấy phơi phới trong lòng vì có người gọi ổng là ‘Chí Phèo thời @’, té ra ta cũng có nhiều hậu duệ đấy chứ!, đã quá!, đã quá!, ha..ha..ha…

…Nói vậy chứ ta cũng mấy cái bằng tiến sĩ giấy trong tay, nên ta… hiểu! Việc đề xuất ‘sáng kiến’ trong (các) hội thảo là chuyện phình phường, chuyện thường ngày ở huyện, như có lần có bạn gái ta đề xuất là nên xem thiên hạ là ‘cái đám quần chúng không biết gì’ đó thôi!, tội… nhẹ mà!, bên Tàu gọi là ‘mục hạ vô nhân’ thôi!, có… gì đâu!, khẹc.. khẹc.. khẹc…

…Ta chỉ rất không đồng ý là tại sao cái ‘bảng tiếng Việt mới’ lại giống tiếng Trung nhỉ!!! (Hình 2):

- Dân tộc = Zan (tiếng Trung) = Zân tộk (tiếng Việt); Giáo dục  = Zao zu (tiếng Trung) = Záo zụk (tiếng Việt); Giao dịch = Zao zi (tiếng Trung) = Zao zịc (tiếng Việt); Chính Phủ = Cin fu (tiếng Trung) = Cín’ fủ (tiếng Việt); Dân tộc = Zan (tiếng Trung) = Zân tộk (tiếng Việt); Lạnh giá = Lan za (tiếng Trung) = Lạn’ zá (tiếng Việt); Giao thông = Zao wong (tiếng Trung) = Zao wôq (tiếng Việt); v..v…

Nó làm ta nhớ đoạn văn hơi bị ‘móc’ sau đây của nhà văn… kiếm hiệp Lang Truong*:

…Lão quái buồn rầu:
- Trước, ân sư của lão phu là Vũ Đại Quốc Sư đã gần bách tuế, danh tiếng lẫy lừng, oai trấn thiên hạ, công phu thâm hậu hơn lão phu gấp cả vạn lần, còn không phá nổi Xạ Thạch Trận của võ lâm quần hùng, liệt gường từ bấy đến nay. Sự thể đã đến nước này, phải dùng đến chiêu cuối trong Ngu Ngữ Học của lão phu: Miệng lưỡi đàn bà, quỷ ma cũng phải sợ! Xin Quan Thượng cho thỉnh gấp hiền muội của lão phu, là chưởng môn phái Nga Mi, Đường Ham cô cô, cấp tốc đăng đài, may ra cứu vãn được.
Quan Thượng Dục, U Minh Giáo Chủ y lời, phát lệnh, triệu Đường Ham cô cô đến, vừa đến, lập tức xuất chiêu. 

…Nói qua Đường Ham cô cô. Vị này vốn người Đại La, từ nhỏ đã đam mê võ học, tố chất hơn người. Vũ Đại Quốc Sư cưng lắm, chân truyền tuyệt kỹ Đại La Âm Pháp cho Đường Ham cô cô. Nguyên thành Đại La vốn là nơi linh khí hội tụ, đất đế đô ngàn năm văn vật. Đại La Âm Pháp nguyên thủy du dương dìu dặt, thanh lịch mà mê hoặc lòng người. Vũ Đại Quốc Sư chê là uỷ mị nên đã cải biên, truyền đến Đường Ham cô cô thì khàn khàn, đùng đục tựa tiếng trống đồng bị vỡ. Mỗi lần Đường Ham cô cô phát Đại La Âm Pháp là một lần giang hồ lại dậy sóng.
Tên xà ích, nãy giờ vẫn khoanh tay đứng hầu quan thượng, bất ngờ chen vào:
- Bẩm quan Thượng, hồi hôm thuộc hạ xem thiên văn, thấy sao Thái Âm phạm nhầm cung Đâu Suất. Đấy là điềm tối kỵ của nữ lưu. Vả lại Đường Ham cô cô tánh khí cương cường, ngạo mạn, đã từng sử chiêu “Vô Công Rồi Nghề” để đối địch quần hùng, thương thế rất trầm trọng. Xem ra Thạch Trận của võ lâm muôn phần lợi hại. Xin Giáo Chủ hãy hết sức dụng tâm cẩn thận đề phòng, mới mong thủ thắng.
Bỗng nghe đánh “rầm” một tiếng, bụi bay mù mịt, đất đá bắn tung toé. Một bóng người sừng sững, oai vệ hiện ra giữa đám bụi mù. Phiến đá hoa cương giữa dinh quan Thượng Dục bị lún xuống tận đầu gối. Mọi người kinh hãi nhìn ra: Đường Ham cô cô!
Đường Ham cô cô nạt lớn:
- Tên tiểu nhân vô lễ! Sao dám mạo phạm uy danh của ta. Bọn giang hồ nhãi nhép đó nào có công phu gì đáng kể. Ta đường đường là Nga Mi Giáo Chủ, lại sợ bọn chúng hay sao. Mục Hạ Vô Nhân Diệu Pháp của ta đã đạt đến mức thượng thừa. Phen này xuất chiến, quyết phá tan Thạch Trận, rửa hận cho đại sư huynh Bùi Cụk Cặk!...

Ta không chú ý lắm đến ‘ý’ của tác giả, ta cũng không thích nghe những ‘Thiên Cang Bắc Đẩu Trận’, ‘Càn Khôn Đại Na Di Tâm Pháp’, ‘Hấp tinh đại pháp’, ‘Hoa sơn luận kiếm’, ‘Côn Luân tam thánh’, ‘Đại hội võ lâm Tung Sơn’, ‘Quang Minh Đỉnh’ gì gì đó - nghe Tàu quá!; nhưng cứ nghe ‘Xạ Thạch Trận’ là ta nhớ tới Tràng An-Ninh Bình gần Hà Nam quê ta, ‘Đại La Âm Pháp’ là ta nhớ tới Thành Đại La-Hà Nội xưa và tay Cao Biền có món ‘yểm bùa’ rất là âm hiểm, nhất là việc:

- Làng Vũ Đại của ta nay lại có Quốc sư!, làm ta phái quá!, ha..ha..ha…

*

Quay lại đoạn trên…

- Giáo dục  = Zao zu (tiếng Trung) = Záo zụk (tiếng Việt)…

Có khác gì đâu!, đọc xong ta cứ tưởng ta là người nước ‘lạ’ chứ!, hu..hu..hu…, nên ta nghi có vụ ‘tích hợp’ gì gì đó ẩn bên trong!, nghi lắm!..., mà chuyện này để ‘hạ hồi phân giải’…, nhưng ta còn tức ở chỗ là người ta ví cái đề xuất ‘Qôn Qữ Họk’ này với ‘Thuyết nhật tâm’ của ông Copernic* chứ!

Copernic là ai? (Hình 3). Không cần phải nói như người ta… ổng là một trong những thiên tài vĩ đại nhất của loài người chi cho mang tiếng ‘sùng bái cá nhân’ - ta DELL cần!, mà ta chỉ cần biết là trong 2600 năm nay thì nhân loại mới sản sinh ra được một con người như vậy (Ôi, ở xứ Vũ Đại của ta chỉ có một trít, một chủ nghĩa, ‘trển’ lại đầy ‘thung nhảm’, nên… 2000 năm nữa chưa chắc đã có nổi một Copernic!, híc..híc…): Dám chống lại tất cả các loại kinh như Kinh Vệ-đà, Kinh bụt, Kinh thánh, Kinh ala, Đạo đức kinh, Nam hoa kinh, Tứ thư ngũ kinh, ‘Lã Thị Xuân Thu’ kinh, ‘Lĩnh Nam chích quái’ kinh… gì gì đó; chứ cái đám Khử Tổng, Lữ Tảo, Trư Tảng, Mự Tảnh xưa thật là xưa… cho rằng ‘trời tròn, đất vuông’ - tròn như cái bánh giầy, vuông như cái bánh chưng, làm cho hoàng tử Lang Liêu làm mệt thấy ông bà cố nuôn!, nhất là thể hiện qua câu ‘Tứ hải giai huynh đệ’ - làm cho mặt trời bị quay quanh trái đất… tắt thở nuôn:

Ngày xưa, có ông Khổng Tử mà ổng nghĩ là cái gì ổng cũng biết cả. Một hôm, ổng cùng đi với chúng đệ tử thì gặp một cậu bé khoảng 7 tuổi. Cậu bé, tên là Hạng Thác*, vốn thông minh và nghịch ngợm, biết là Khổng Tử tưởng mình là số một, nên cậu chặn đường, chào hỏi rất lễ phép và khiêm tốn hỏi:
- Thưa ông, tại sao buổi sáng mặt trời lại to, còn buổi trưa mặt trời lại nhỏ?
'Trúng mánh rồi, dễ ồm à!’, Khổng Tử thầm nghĩ. Vì mình là ‘Thánh nhân’ và vì đứng trước chúng đệ tử, ông ta liền trả lời:
- Buổi sáng mặt trời to hơn vì gần ta hơn.
- ‘Thế tại sao buổi trưa mặt trời xa hơn mà lại nóng hơn?’, cậu bé hỏi.
Khổng Tử… bí và than rằng ‘hậu sinh khả úy’ - nhờ đó mà ngày nay ta có câu ‘Trường Giang sóng sau xô sóng trước’! Trận đại bại của ông ta làm cậu bé Hạng Thác nổi tiếng cho đến nay!

Ha..ha..ha…

*

Ôi, kể lang bang tí xíu nữa ta quên phần quan trọng nhất của câu chuyện…

Như trong câu nói sau đây: cho xe vô gara, rồi check giùm cái bình điện, nếu hết charge thì câu điện giùm, vô nhà coi công to [compteur] tháng này tiền nước bao nhiêu. Có đến 6 ngôn ngữ khác nhau của cả thế giới trong câu nói ngắn đó mà ta không ngờ! [Việt, Tàu, Pháp, Anh, Mỹ]. Một chuyện lạ hơn nữa là, cách đây mấy ngàn năm, ngoài tiếng Tàu ra, ông bà ta còn dùng và xài không biết bao nhiêu là tiếng nước ngoài ở Đông nam Á châu mà ta cứ tưởng đâu là tiếng Việt của ta, không ngờ đó là tiếng nói của biết bao ngôn ngữ láng giềng, mà lại không phải là tiếng Tàu.

Thí dụ ta nói tha thiết thiết tha, đó là tiếng Thái; vắng vẻ, đó cũng là tiếng Thái luôn; đủng đỉnh, vâng, cũng là tiếng Thái!; vơ vẩn vẩn vơ, đó là tiếng Lào đó bạn ơi; chân tay, chân mây, nó là tiếng Khmer đó; một ngày, một hai ba bốn năm, đó cũng là tiếng Miên luôn! Cụ Nguyễn Gia Thiều cách đây gần 200 năm đã viết: "Trẻ tạo hoá đành hanh quá ngán" [đành hanh là tiếng gốc Chàm đó bạn ơi, có nghĩa là ganh ghét, ganh tị]. Cụ Nguyễn Trãi cách đây gần 600 năm nói: “Tuy rằng bốn bể cũng anh tam” [Đó là tiếng Mã lai hiện nay đó bạn ơi, có nghĩa là thằng em trai]. Hay là: Hai chữ công danh tiếng vả vê. Đó là tiếng Lào xưa đó, vả vê có nghĩa là trống vắng, mà bây giờ người Việt không còn ai nói nữa. Người Việt nói cái dùi cui hay đùi cui thì 250 triệu người Indonesia và Malay cũng nói là đulkul... y hệt! Hai tiếng Nôm na mà ai cũng cho là Nôm là Nam, vậy thì na là gì? Mọi người đều lờ đi! Thật ra, Nôm và na đều có nghĩa gốc là xưa, cũ, lâu đời… đã có từ lâu. [Các tiếng Lào, Thái, Khmer đều có ghi hai tiếng "nôm na" và đều giải thích như vậy]

Tiếng Nôm là tiếng nói xưa của người nước ta, đã nói như vậy từ lâu, truớc khi ông bà ta gặp người Tàu. Còn nhiều nữa, rất nhiều nữa, cả thảy 27.400 tiếng Việt như vậy (!), ta đã cùng nói cùng xài chung, dùng chung, của không biết bao nhiêu là ngôn ngữ anh em chung quanh ta, đến nỗi là không có một tiếng Việt nào mà lại không có chung đồng nguyên [gốc gác] với một vài ngôn ngữ khác ở miền Đông nam Á này. Các tiếng nói Đông Nam Á, Khmer, Lào, Thái, Chàm, Malay, Indonesia, Nùng, Hmong, Bahnar, Rhade..., bao bọc tiếng Việt trong một vòng dây thân ái của tình anh em ngôn ngữ chung giòng chung họ hàng mà chúng ta không ngờ đến đó thôi. Nhưng tiếng Việt có một điểm rất lạ, dễ thì dễ mà khó cũng thật là khó, vì ta tưởng là ta viết đuợc tiếng Việt là ta hiểu được tiếng Việt.

Thật ra ta không hiểu tiếng mẹ đẻ của chúng ta nó ra làm sao cả: ta nói đau đớn mà ta không hiểu đớn là gì [đớn là tiếng Mon có nghĩa là đau cái đau của lòng mình]; ta nói rộn rịp mà không hiểu rịp là gì, [rịp là bận việc], gốc tiếng Lào Thái đó bạn ơi; ta nói săn sóc, chăm sóc mà ta chẳng hiểu săn là gì mà sóc là gì. Săn là theo dõi, sóc là sức khoẻ # health [gốc Sanskrit/Pali đó]. Có cả thảy chừng 10 ngàn tiếng Việt gốc gác như thế!

Thành thử dù cho ta có biết viết chữ Nôm, hay chữ Tàu đi nữa, ta vẫn không thể nào bíết ý nghĩa của mỗi từ ngữ trong tiếng Việt của ta đâu! Biết thêm vài ba ngàn tiếng Pháp, tiếng Anh, chữ Tàu, chữ Nôm thì cũng tốt thôi. Ta sẽ trở thành một thứ học giả "bất đắc dĩ", nhưng đừng tưởng rằng như vậy là đã hiểu thông suốt tiếng Việt. Cái này đòi hỏi phải có một trình độ và khả năng hiểu biết ý nghĩa nguồn gốc của mỗi chữ mỗi âm, mỗi từ trong tiếng Việt mà con số lên đến gần 10 ngàn tiếng đơn như vậy. Chỉ có một cách qua được cái khó khăn vuợt bực đó. Đó là phải có một bộ từ điển nguồn gốc tiếng Việt, tham khảo khắp cả 58 thứ tiếng lớn nhỏ ở nam Á châu, từ tiếng Thái Lào, Khmer, Miến, Malay, Indonesia, cho đến những tiếng nói thiểu số với vài ba trăm ngàn người, tiếng Muờng, tiếng Nùng, tiếng Hmong, tiếng Chàm... Chúng nó đều có đóng góp âm thanh, giọng nói và ý nghĩa gốc gác, hay làm nguồn cội ban đầu cho mọi từ, mọi ngữ trong tiếng Việt.

Và đó là bộ từ điển nguồn gốc tiếng Việt, sắp xuất bản mà chúng tôi xin phổ biến truớc một ít từ ngữ nguồn gốc Việt để các bạn và quý vị xem cho vui. (BS Nguyễn Hy Vọng)

https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1618521898212590&id=100001643878327

Ta ấn tượng nhất câu:

- Biết thêm vài ba ngàn tiếng Pháp, tiếng Anh, chữ Tàu, chữ Nôm thì cũng tốt thôi. Ta sẽ trở thành một thứ học giả "bất đắc dĩ", nhưng đừng tưởng rằng như vậy là đã hiểu thông suốt tiếng Việt.

Thế mà ôn Pùi Hìn lại... xxx tiếng Vịt!!!, híc..híc…

*

Chí, mặc dù đã có mấy cái bằng tiến sĩ rồi, thành tay Tá Sĩ Diễn rồi, nhưng vẫn còn rất muốn ‘di choi’…

Gã mới đằng vân xuống đường Lê Thánh Tôn (Sài Gòn) để xem phim ‘Cuộc đời chị Phụng 2015’* - cũng là một dạng ‘Chéo Phì’ như gã!… Rồi ghé Tây Nguyên xem ‘Chương trình ca nhạc lưu diễn’ (của một nhóm bê-đê)…, bỗng gã ghi nhận: ‘Tôi đi tà tà quanh rạp và cố tìm các ấn tượng khác... Đây rồi!, chỗ bán đồ chơi trẻ em. Nổi bật lên là món đồ chơi ‘Batman’ (Người Dơi), tôi không ngờ là hình tượng Batman ở bên Mỹ lại ‘dọt’ xuống một vùng quê có thể nói là xa xôi hẻo lánh này ở VN như vậy!... Tôi cũng có nghĩ là ta xây dựng đầy ‘tượng đài anh hùng’ hay đặt đầy tên đường với ‘tên của các vị anh hùng’, nhưng có lẽ người anh hùng mà thâm nhập vào cái hạ tầng cộng đồng ở ta lại là một người khác!’…

Ôi, ta sinh ra đời chỉ có huậy phá, là ‘đối tượng hình sự nặng’, chả làm nên cái tích sự gì cho con người! Ôi, ta có phải như tay Batman hay Spiderman kia đúng là kẻ ‘thế thiên hành đạo’ thứ thiệt - ‘thấy chuyện bất bình rút đao tương trợ’, nên được người Mỹ phong là ‘vĩ đại nhất trong mọi thời đại’! Ôi, có một số phụ nữ khen ta là ‘Nói thật, anh Chí Phèo vẫn còn hơn khối thằng khác’ (HC Hoang Cuc), ừ, ta được cái là rất hiện thực và… dũng cảm, dám nghĩ, dám nói, nên được cụ Wikipedia khen rằng:

- Ai cũng muốn đái vào cái miếu đã mất thiêng nhưng không dám đái, thì có Chí Phèo đái hộ. (Ha..ha..ha…, thướng quá!)

Ôi, ta sống vào cuối thời hoàng đế Bảo Đại (1941), được bọn ‘hậu bối nô’ đời sau bình là sở dĩ ta sống không lương thiện là bởi vì cái thằng cha ‘xã hội cũ’!, híc..híc…, nhưng thiết nghĩ ta cũng gấp trăm mấy cái thèn choa Lông Chiêu Thế, nên các ngươi muốn học ta thì cứ học: học cái ‘khí phách... Việt’ của ta và thông cảm cho những số phận bần cùng!

Bọn họ ca ngợi ta như vậy, ô-kê thôi!, nhưng ta tự hỏi rằng (Hình 4):

- Thời này liệu rằng sẽ có ai yêu người đẹp như… Thị Nở! Và nếu bây giờ ta xuất hiện ngoài quán nhậu, các ngươi có sẵn sàng… kết nghĩa huynh đệ với ta không?

(HẾT)

---------

Chú dẫn:

1.       Bài viết của Nguyễn Sóng Hiền, xem thêm: https://nhagomlabang.blogspot.com/2017/12/1043-chi-pheo-duoi-cap-mat-2017-thu-gian.html

2.       ‘Chí Phèo’ là một truyện ngắn nổi tiếng của nhà văn Nam Cao viết vào năm 1941, là một tác phẩm (hiện thực) xuất sắc, thể hiện nghệ thuật viết truyện độc đáo của Nam Cao, đồng thời là một tấn Bi kịch của một người nông dân nghèo bị tha hóa trong xã hội... (wiki)

3.       ‘Cuộc đời chị Phụng 2015’, xem thêm: http://nhagomlabang.blogspot.com/2015/10/753-toi-gap-chi-phung.html

4.       Hạng Thác, xem thêm: http://nhagomlabang.blogspot.com/2014/09/600-da-chau-la-khong-tu.html

5.       Nhà văn kiếm hiệp Lang Truong 1: https://www.facebook.com/lang.truong.16752/posts/2037161073188095

6.       Nhà văn kiếm hiệp Lang Truong 2: https://www.facebook.com/lang.truong.16752/posts/2039262342977968

7.       Nicolas Copernic (1473 - 1543) sinh tại thành phố Torun (Vương quốc Ba Lan)… Năm 1497, Copernic ở nhà một giáo sư Toán Novara là một trong những người đầu tiên điều chỉnh  cho chính xác khoa địa lý của  Ptolémée và đã khuyến khích ông rất nhiều trong ngành Ðịa lý và Thiên văn… Năm 1517, ông bắt đầu tác phẩm chính của ông: ‘De Revolutionibus Orbium Coelestium’ (Chuyển động quay của những thiên thể)… Ông gởi tặng một bản cho Giáo hoàng Paul III, để tránh sự trừng phạt của giáo hội, ông giới thiệu hệ thống của ông là một lý thuyết thuần túy… Năm 1633, mặc dù Galilée bị buộc tội trước tòa án La Mã nhưng có vài triết gia thời bấy giờ vẫn chấp nhận lý thuyết Copernic. Khoảng cuối thế kỷ XVII, nhờ  Isaac Newton, phần đông những  bác học theo Copernic… (khoahoc.tv)

8.       Thành Đại La: là một thành trì, thủ phủ của An Nam đô hộ phủ thời Nhà Đường trong hai tk 8-9. Thành nằm ở vị trí giữa Thành Hà Nội và sông Tô Lịch, thuộc quận Ba Đình hiện nay… Theo truyền thuyết, do thành xây đi xây lại vẫn bị sụt ở vùng sông Tô Lịch, Cao Biền đã cho trấn yểm tại đây để làm cho đất vững và chặn dòng long mạch của vùng đất này. Các di chỉ tìm được trong lòng sông tháng 9 năm 2001 được một số nhà nghiên cứu cho là di tích của bùa yểm này. Năm 1010, vua Lý Thái Tổ đổi tên phủ thành Đại La là thành Thăng Long. (wiki)

9.       Tràng An, Ninh Bình: Thực ra, Tràng An và Bái Đính, có thể nói, cũng là một. Cả 'Khu tâm linh Bái Đính + Khu du lịch sinh thái Tràng An’ này rộng đến 12.000 ha, thuộc địa bàn các huyện Gia Viễn, Nho Quan và tp Ninh Bình. Thăm khu du lịch sinh thái Tràng An, các cháu thế hệ 9X cho rằng, rất có lợi vì nó sẽ giúp chúng biết thêm chi tiết về 'thuở ban đầu' của lịch sử Việt Nam như: Cố đô Hoa Lư, chuyện Đinh Bộ Lĩnh cờ lau tập trận, 12 Sứ quân, 'Giám sát đại tướng quân', 7 vị 'trung thần', các danh tướng như Nguyễn Bặc, Đinh Toàn!, chuyện Trần Thái Tông tu ở Đền Trần!, chuyện 'hậu duệ' của cây thị ngàn năm!... Những con sông Tràng An ngoằn ngoèo đi thuyền hoài không hết, dẫn vào các hang động bí ẩn… Xem thêm: http://nhagomlabang.blogspot.com/2014/02/514-tet-o-viet-nam-va-triet-ly-tren.html