589. Triết lý bóng đá, chuyện nước ta và thế giới

(LTS: Bài viết đang được chỉnh sửa)

Chú là một con cá ‘Koi’ (cá chép Nhật), màu trắng pha đốm đen, vì chú to lớn nên mấy con cá khác thường chạy theo chú, và vì thế chú trở thành cá ‘đại ca’. Có một con cá nhỏ, cũng màu trắng, nhưng lại pha đốm đỏ, luôn ở bên cạnh chú. Thấy chúng lúc nào cũng đi cặp với nhau như… cha với con, nên ông chủ mới gọi con cá đại ca là ‘cá cha’, còn con cá nhỏ là ‘cá con’.

Thỉnh thoảng, cha con họ cũng có tâm sự với nhau về bóng đá, phim ảnh, thế sự… Sáng hôm nay (14/7/2014), sau khi nghe cá cha tâm sự một hồi, chú cá con thấy buồn ngủ quá (vì thức khuya xem bóng đá), nó liền nằm nghiêng, nổi lềnh bềnh gần đáy hồ, rồi đi vào giấc mơ.

Nó mơ thấy cái bể cá nằm gần cái sân, cái sân gần cái cổng, ngay trước cánh cổng là đường đi mà không có lề đường gì hết, xe máy cứ đậu chình ình ngay ngoài đường (ở bức tường bên kia đường, có bóng cây bàng, cho đỡ nắng!), ngay sát bên cánh cổng là mấy cái bàn cà phê cóc, và nó lại được ngồi uống cà phê với mấy anh hai lúa nữa, hihi….

Trước tiên, nó biết là trên thế giới ảo có nhiều lời bình về ‘World Cup 2014’ rất hay, nhưng nó chơi… blog, không lẽ lại đi chép toàn là lời của những người khác, vả lại, mỗi lần bình, nó cũng suy nghĩ khá kỹ, nên nó xin chép lại một số lời bình (chủ yếu là nói về đội Tây Ban Nha, Brazil và Đức) - không quan trọng lắm, mà quan trọng là sau đó, nó sẽ dẫn đến… các câu chuyện nước ta và thế giới. 

*

-Rạng sáng 13/6, trận đấu bóng đá giữa Tây Ban Nha và Hà Lan, hầu như ai cũng nghĩ là Tây Ban Nha sẽ thắng, nào ngờ sự việc xảy ra vô cùng bất thường, Tây Ban Nha bị thua nhục nhã (với tỉ số 1-5), đến nỗi bình luận viên phải dùng những cụm từ như ‘vật đổi sao dời’, ‘cơn địa chấn’, (tiền đạo Hà Lan cho hậu vệ Tây Ban Nha) ‘xem số áo’…
-Tối 18/6, khi đội tuyển Hà Lan và fan của họ vô cùng hân hoan vì hầu như đã cầm chắc tấm vé lọt vào vòng trong, thì đội tuyển Úc (sau đó là đội Tây Ban Nha và Cameroon) âm thầm đau đớn vì họ là đội đầu tiên bị loại khỏi cuộc chơi, mà không thiếu gì fan của họ với ‘những giọt lệ nóng hổi lăn tròn trên má’…
-Sáng 20/6, nghe nói đội tuyển Anh (thua Ý và Uruguay) đang hẹn gặp người yêu để bái biệt chuẩn bị... về nước, huhu...
-Sáng 13/7: À, mình thấy Brazil thua quá đậm, vì mới vào, anh ta chủ trương công', trong khi đó cả 3 tuyến, anh ta đều yếu hơn đối phương, tuyến tiền đạo sút không chính xác, tuyến giữa thì... mất hút, tuyến hậu vệ thì quá lơ lỏng, trong khi hiện nay Đức và Hà Lan chơi rất khác, họ chơi phòng ngự kỹ, phản công nhanh, lúc phòng ngự cũng như phản công đều có số đông cầu thủ (do tính cơ động lên/về cao), đặc biệt là tuyến trên (tiền đạo và tiền vệ) thì họ chọn những cầu thủ có tốc độ cao, nhanh nhẹn, áp sát (cướp bóng ngay trong chân đối phương), và khả năng luồn lách cao, trong khi Brazil và Tây Ban Nha nay lại dùng các cầu thủ chơi 'từ từ'/chậm chạp, vì thế mà họ bị đại bại, không có gì là lạ, nhưng nó tạo nên cơn sốt cực cao trong thế giới fan bóng đá, hi... Tùy hứng, mình mới làm mấy câu… thơ như sau:

Một đội bóng thua
Một đội bóng mừng
Người Bra-zil mãi không tin
Người Đức thức dậy, tưởng mình nằm mơ
Cuộc đời biến chuyển không ngờ
Mới anh hùng đó, đã rơi xuống... bùn

-Tối 13/7: Mình bắt đội Đức, mình thấy họ chơi lạnh lùng, sát thủ hơn...
-Sáng 14/7: À, Đức thắng Argentina, mặc dù có phần may mắn hơn, nhưng xem lại quá trình từ vòng 32 đội đến vòng chung kết, mình thiết nghĩ là Đức xứng đáng với chiếc cup vô địch.

Và mấy từ ‘quá trình’, ‘lạnh lùng’ và 'sát thủ' này trở thành trọng tâm của các… triết lý dưới đây.

*

Rồi cá cha tâm sự với cá con:

-Con ơi, ba nghĩ rằng đội tuyển Việt Nam không bao giờ vô địch World Cup, thậm chí 100 năm nữa cũng không được (cười)…, và họ cũng sẽ không trở thành một cường quốc trên thế giới đâu con à, vì họ suốt đời thích cãi nhau, lại rất hay ‘gáy’ (chưa thắng đã tưởng bở là ‘thắng’, cái này được gọi là tính AQ đó), và lúc nào họ cũng luôn miệng nhắc về quá khứ là thắng thằng này, thằng kia (nhưng họ chỉ đánh nhau trong nước, mà đánh hoài thì thế nào cũng có lúc... ‘thắng’, chứ họ có đem quân qua bên nước người ta để đánh… thắng người ta đâu!), và quan trọng là sau khi… thắng thì họ sẽ làm được cái gì, chứ thắng xong mà phải đi vay mượn, phải xài tiền ‘đô’, phải xài sản phẩm/vũ khí ‘xịn’ của người ta, phải học sách khoa học kỹ thuật, giải Nobel… của người ta thì sao gọi là thắng!

Cá con nói:

-Con ra các hiệu sách ở trong nước, thấy bày bán các tiểu thuyết của Hemingway, Jack London, O. Henry, Marquez, Tagore, Kim Dung…, nhưng ra các hiệu sách ở nước ngoài thì chả thấy người ta bày bán sách của Việt Nam…

*

…Ngồi ở bàn cà phê cóc, nó mới quan sát thống kê, có một chiếc xe máy A chạy ngang qua đường, rồi có 100 chiếc xe máy khác chạy dọc theo đường và thẳng góc với chiếc xe A đó (như hình chữ T), nó cứ nghĩ là người ta sẽ sẽ chạy chậm lại (nhường một tí), rồi chạy vòng qua sau xe A, không ngờ có đến 99 trường hợp, các xe đều tăng ga và rướn về bên phải để vượt qua đầu xe A (mà nó đã rất nhiều lần nghe cái ‘rầm’ và… máu me tùm lum, nên nó sợ quá mà và vội chui vào ẩn mình trong một cái hòn non bộ). Nó mới tự hỏi rằng

-Tại sao họ không chịu nhường nhau một tí, vì điều này an toàn hơn (hiệu quả hơn) và khoa học hơn rất nhiều??? Ôi, biết đến đời nào họ mới chịu nhường nhau!!!

Nó còn mở rộng ra là giả sử có 100 người, mà chỉ có 1 người làm… đúng, và có đến... 99 người làm sai!, thì ‘người làm đúng’ đó tồn tại bằng cách nào? Thiệt, nó chả ca tụng người nước ngoài đâu, vì nếu xét từng cá nhân thì mấy thằng ‘mắt xanh mũi lõ’ đó cũng chả có gì hơn họ, nhưng nếu xét về tập thể thì mấy ‘thằng’ đó hơn hẳn, chẳng hạn, người ta chỉ có 1 người làm sai, còn có tới 99 người làm đúng (vì tư duy theo lý tính, tạm gọi là theo tinh thần ‘luận lý học’ của Aristote), thì ‘người làm đúng’ dĩ nhiên là sẽ được xã hội tôn trọng, thiết nghĩ, điều đó cũng không có gì là lạ...

Cụ thể là ở xóm đó, nó thấy hầu như ai cũng có bán hàng giả (hàng hết ‘đát’, nói thách), cà phê giả (bột bắp rang), rượu Tây giả (99%!), phụ tùng xe giả (ăn cắp), xăng giả (mua 1 lít thì chỉ có 0,8 hay 0,9 lít), rồi thịt heo/thịt gà giả (chết), thịt chó giả (do trộm chó cung cấp), rồi bún/phở giả, chuối giả, mít giả, ổi giả, sầu riêng giả (bơm chất độc hại vào), rồi rau giả (có phun thuốc độc hại, không phải rau sạch), nó lại nghĩ tiếp là nếu 100 người mà có đến 99 người thì làm ăn giả dối, thì ‘người làm ăn thật thà’ tồn tại bằng cách nào?

Nếu nó nghĩ như vậy thì có người ‘ứ’ chịu, nó không thể chứng minh nhiều được, vì nó là… cá mừ, thôi thôi, các bạn hãy xem bài thơ và bức hình dưới đây để xem họ sẽ tiến đến ‘world cup’ như thế nào:

Nữ sinh ăn mặc giống ca ve
Lồ lộ nội y cố ý khoe
Giám thị vô tâm không nhắc nhở
Phụ huynh phớt tỉnh chẳng hăm he
Nhà trường thum thủm mùi ô nhiễm
Xã hội bầy hầy hết chỗ chê
Đạo đức đem quăng cho cẩu xực
Phô phang da thịt thấy mà ghê! (blog Lam Chiều)
http://macvanlam.blogtiengviet.net/2014/07/14/n_sinh_hay_ca_ve#c3097295

*

…Vì sống ở dưới nước nên nó thường nghĩ tới cái định luật Bernoulli (hay các phát kiến của Newton, Einstein, Schrodinger, Heisenberg, Hinbert…). Các bạn tưởng dễ lắm à, phải có một đất nước phát triển trên một ‘tinh thần’ như thế nào đó thì người ta mới… nghĩ ra các định luật/lý thuyết khoa học được. Còn ở xứ sở của nó, sau khi có ai đó ở nước ngoài nghĩ ra (các) định luật khoa học nào đó, thì người ta cứ bê về mà học thuộc lòng, điền đúng một trong những chữ a, b, c, d (trắc nghiệm), hay giải được các bài tập thì thi đậu đại học, rồi có ông/bà X nào đó viết giải thích cái định luật đó thêm tí xíu xìu xiu nữa thì trở thành… tiến sĩ, rồi chờ ai đó nghĩ ra định luật mới để họ tiếp tục… học thuộc lòng... Nói dễ hiểu là ai đó nghĩ ra xe Honda thì họ nghĩ ra… tiệm sửa xe Honda, ai đó nghĩ ra thuốc Tây thì họ nghĩ ra… tiệm bán thuốc Tây…

Tại sao vậy? Có một chuyên gia lão thành nói rằng ở các nước phương Tây, ngay từ hồi nhỏ, người ta giáo dục cho các cháu có tinh thần rất độc lập (tự khám phá). Ông có ví dụ là: Ở một nhà trẻ (bên Mỹ), trong khi tất cả các đứa trẻ đều đến giờ là ăn cơm ‘theo kẻng’, trừ một cháu cứ lo chơi trò chơi mà không quan tâm đến việc ăn cơm, cô giáo mới bảo với phụ huynh là:

-Kệ nó, cứ để nó chơi tự nhiên, đứng có bắt buộc nó, để khi nào nó muốn ăn thì hẳn cho nó ăn.

Lúc khác, có một cháu bé bị té, phụ huynh vội bước đến để đỡ cháu dậy, cô giáo cản lại và nói:

-Kệ nó, nó sẽ tự đứng dậy được mà.

…Vì thế, những đứa bé Tây lớn lên có tinh thần rất độc lập, nói chung là chúng không dễ bị mê muội bởi bất cứ lý thuyết nào hay bị dẫn dắt một cách mù quáng bởi bất cứ vĩ nhân hay chính trị gia nào… Lớn lên, khi xin việc làm, thì người ta không cần biết là nó có quen biết hay bà con gì không, không cần phải lo lót, lại không cần khai lý lịch là cha ông của nó mấy đời tham gia kháng chiến gì gì đó không, mà người ta chỉ cần biết một điều duy nhất là nó làm việc có hiệu quả (effective) hay không mà thôi, và vì thế, nó đã nghĩ ra máy bay Airbus hay Boeing cho mấy người ở nước khác… đi nhờ, thậm chí nó còn dám cả gan cho phi thuyền Apollo lên mặt trăng (1969) và cho xe tự hành Curiosity lên Sao Hỏa (2012), rồi từ đó nhìn xuống một xứ sở nào đó, họ thấy rất nhiều người đang cãi nhau bằng cách tự xưng ‘tôi là số một’…

*

…Mơ đến đây, ắt có người sẽ nói ‘cá là… dân xứ này, sao mà nói xấu cá ở đây’, ôi, nó nói thiệt mà người ta không cho nó nói thiệt, vì họ có câu: ‘nước ta hình chữ ét xì, so với thế giới cái gì cũng hơn’, thôi thôi, nó mơ qua chuyện người Tàu vậy.

Trong giấc mơ ‘cá vượt Vũ Môn’, nó thấy mình bơi ra tuốt Biển Đông, nó thấy cái giàn khoan HD981 và cả đám ma giáo đang cù cưa cú cứa ở trong hải phận của nước nó, mà chẳng chịu rút đi. Nó mới sực nhớ là ông Lý Quang Diệu (Cựu thủ tướng Singapore) có khen nước Mỹ rất xứng đáng là cường quốc số một thế giới, vì ít nhất là người Mỹ có tinh thần cầu thị bằng cách thấy sai thì chấp nhận sai, chấp nhận bị thụt lùi trong một quãng thời gian vài năm gì đó, rồi họ lại vươn lên và tiến bộ hơn trước (like!); nó thấy nước Mỹ là một tay sen đầm quốc tế, nhưng không ăn bẩn và nói dối như cuội mà cái mặt vẫn tỉnh queo như Lão Tập của xứ sở Tung Của… Nói tóm lại, ‘khi chúng ta khảo sát sự hiện diện của Trung Quốc và cách hành xử của họ trên thế giới ngày nay, chúng ta cần bỏ qua những nét gây ấn tượng bề ngoài và tự hỏi: “Liệu ngày nay Trung Quốc có được ảnh hưởng lên các quốc gia và lên quĩ đạo các sự kiện quốc tế trong các lãnh vực khác nhau?”. Câu trả lời ngắn gọn là: “Không nhiều lắm, nếu không nói là chẳng có gì cả” (David Sambaugh, đường dẫn bên dưới), đúng, một cường quốc ‘lãnh tụ’ thì phải có nhiều nước khác tôn trọng, nếu không thì nước đó nên được gọi là ‘AQ quốc’...

*

Đang nằm mơ ngon lành, chú cá bỗng nghe ‘rột.. rột.. rột’, rồi một mùi thơm phức bay vào mũi nó: ông chủ đang vãi cám cá xuống hồ, nó liền lập tức choàng tỉnh và nhào ra đớp ‘pập.. pập… pập…’, ăn no nê xong, thấy cá cha vẫn còn lần quần có vẻ luyến tiếc, nó bèn nói tiếp:

-Con nghe nói người Đức là một dân tộc ‘triết học’ đó ba à, đại để là xứ sở của họ đã sản sinh ra các ông như Hegel, Mark, Engels, Nietzsche, (Einstein)… Con còn nghe một nghiên cứu sinh qua Đông Đức, về Hà Nội, ổng kể lại rằng ‘Tôi có ghé thăm nhà một người bạn Đức, rồi tôi ra đi và có bỏ quên một gói quà ở dưới tầng hầm, 10 năm sau, tôi ghé lại, người bạn dẫn tôi xuống tầng hầm, ngờ đâu gói quà vẫn còn để nguyên ở chỗ cũ! Còn ở ta, đừng nói chuyện bỏ quên, ngay cả bia rơi xuống đường giữa ban ngày (ở Biên Hòa) thì người ta xông ra ‘hôi’ gần hết, đó là chưa nói đến mấy con chồn, kỳ đà, le le… nay rất là đắt tiền vì người ăn gần hết sạch rồi nên trở thành của ‘hiếm’,  híc.. híc…

Rồi cá con nói tiếp:

-Và con nghĩ là người ở xứ này có tính nóng vội lắm, lại đắm chìm trong cái hào quang của quá khứ, đặc biệt là rất thích cãi nhau, và cãi nhau… suốt đời, nên họ không có hy vọng vào… ‘world cup’, theo mọi nghĩa, vì họ không có cái ‘đầu lạnh’ nên không thể trở thành... 'sát thủ' như người Đức đâu, xem người ta đá bóng thì biết (cười), con nói thiệt đó…

Hết.

---------

Chú thích:

*AQ, một nhân vật của nhà văn Lỗ Tấn, là kẻ chuyên tự ru ngủ mình bằng 'phép thắng lợi tinh thần'.
*Định luật Bernoulli: ‘Trong sự chảy ổn định, vận tốc của chất lỏng tỉ lệ nghịch với tiết diện của ống’ (tạm hiểu, theo 123doc.vn). Daniel Bernoulli, sinh 1700-1782, là một nhà toán học Thụy Sĩ-Hà Lan… Ông được nhớ đến nhờ những ứng dụng của ông ấy về toán học đối với cơ học, đặc biệt là cơ học chất lỏng, cũng như việc đi tiên phong trong xác suất và thống kê. Ông làm việc với Euler về tính đàn hồi vật lý, phát triển phương trình Bernoulli, nguyên lý Bernoulli và khí động học… (wikipedia).
*Heisenberg, sinh 1901-1976, là một nhà vật lý nổi tiếng của thế kỷ 20. Ông là một trong những người sáng lập ra thuyết cơ học lượng tử..., là người đứng đầu Dự án năng lượng nguyên tử của Đức… và các công việc của ông trong vị trí này vẫn còn đang được tranh cãi. Ông nổi tiếng nhất với việc khám phá ra một trong những nguyên lý quan trọng nhất của vật lý hiện đại - nguyên lý bất định Heisenbert... (wikipedia)
*Hilbert, sinh 1862-1943, là một nhà toán học người Đức, được công nhận như là một trong những nhà toán học có ảnh hưởng rộng lớn nhất của thế kỉ 19 đầu thế kỉ 20..., phát minh hay phát triển một loạt các ý tưởng khác nhau, chẳng hạn như là lý thuyết bất biến, tiên đề hóa hình học, và khái niệm không gian Hilbert…, đã xây dựng đủ hạ tầng cơ sở toán học cần thiết cho cơ học lượng tử và thuyết tương đối rộng…, nổi tiếng về vai trò lãnh đạo thế giới toán học là bài phát biểu năm 1900 về danh sách các bài toán quyết định hướng đi của nghiên cứu toán học trong thế kỉ thứ 20... (wikipedia)
*Schrödinger, sinh 1887-1961, là nhà vật lý người Áo với những đóng góp nền tảng cho lý thuyết cơ học lượng tử…, và đã chứng minh hai hình thức cơ học sóng và cơ học ma trận của Heisenberg về bản chất là giống nhau… Ngoài ra, ông còn nghiên cứu trong những lĩnh vực khác như: cơ học thống kê, nhiệt động lực học, điện động lực học, thuyết tương đối rộng và vũ trụ học, cũng như thử xây dựng một lý thuyết trường thống nhất... (wikipedia)
*The illusion of Chinese power, David Sambaugh (‘Ảo tưởng về sức mạnh Trung Quốc’, blog Nguyễn Lân Dũng): http://blogtiengviet.net/nguyenlandung/2014/07/12/o_t_ng_1