600. Vĩnh biệt Khổng Tử!

  

Tối hôm qua tôi nằm mơ...

Tôi đang nằm trong võng, ở trong nhà. Bỗng có một anh chàng thư sinh, đi xe đạp, ghé lại nhà tôi. Tôi còn nhớ mang máng là trên xe cậu ta có treo một cái lồng, trong đó có một đôi chim cu gáy. Tôi mới bước ra tiếp khách và hỏi ra thì mới biết là cậu ta đến để xin học. Tôi mới hỏi:

-Cháu tên gì?
-Dạ, cháu là Khổng Tử.

Tôi mới nhìn kỹ lại, cậu ta khoảng 26t, dáng dấp rất là... hai lúa (xem chú thích bên dưới), tay chân hơi thô, khuôn mặt nếu ráng nhìn thì trông cũng... tàm tạm, khá thông minh, nhưng có nước da mặt hơi xanh. Với kinh nghiệm của mình, tôi biết đây không phải là... người. 

Tôi mới dòm xoáy vào đôi mắt và bộ óc của cậu ta. Té ra 'cậu bé' sinh năm 551 TCN (ngày 27/8 ÂL), tại nước Lỗ (thời Xuân Thu, nay thuộc tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc), lấy vợ năm 19t, đến năm 22t thì bắt đầu mở lớp dạy tại nhà, rồi đi lang thang đây đó... Rồi không biết tại sao, 5 năm sau, cậu bé đi theo chiều không gian nào của không gian n chiều, mà đến được thế-giới-@ này vào năm 2014...

Tôi mới khảo sát năng lực (xem dưới), thấy cậu ta hầu như không hiểu biết gì hết về thời hiện đại, nhưng vì đôi chim cu gáy - một món quà 'bái sư' rất hậu hĩ thời đó, nên tôi nhận lời, với điều kiện là lương... khá cao và 4 năm sau, tôi chỉ giúp cậu ta đủ năng lực để 'hòa nhập cộng đồng' mà thôi, cậu đồng ý.

Thế là kể từ đó, 'cậu bé' Khổng Tử đã trở thành học trò của tôi, hihi...

Khảo sát giá năng lực của Khổng Tử

Thực ra, trước đây tôi cũng có giảng dạy chút chút, nên cái bảng câu hỏi (questionnaire) đã có sẵn trong đầu tôi, tôi mới hỏi cậu ta một số câu hỏi sau đây:

-bạn có biết hát Karaoke, tức là có biết gì về âm nhạc 'hiện đại' (loại 'đồ rê mi fa sol la si đô')?
-bạn có biết tiếng Anh, Pháp, hay Nga...?
-bạn có biết chơi blog, tức là có biết gì về vi tính?
-bạn có biết gì về lý thuyết trường hấp dẫn?, trường lượng tử?..., và hình học phi-Euclide/Lobachevski?
-bạn có biết gì về vụ nổ lớn?, lỗ đen?, sao Hỏa?, vũ trụ song song?, hạt 'thượng đế'...?
-bạn có biết gì về vận trù học?, phương pháp tổ chức khoa học?, phương pháp sản xuất dây chuyền...?
-bạn có biết gì về triết học 'hiện đại' của Nietzsche, Sartre, Camus, Hegel, Heidegger, Krishnamurti, Osho, Freud, Kim Dung...?
-bạn có biết gì về các khái niệm cơ bản 'hiện đại' như: thế giới tâm linh?, 'thông linh', bình đẳng/dân chủ/'xã hội dân sự', 'nền kinh tế pháp trị', bành trướng/bá chủ thế giới...?
v..v...

Tất cả câu hỏi đều có các ô trống để đánh dấu X vào, từ mức độ 'rất kém' đến 'rất tốt', nhưng Khổng Tử đều đánh số '0' ra... ngoài lề, điều đó không chứng tỏ là cậu ta rất kém, nhưng chắn chắn là 'không tốt'. Bởi vậy, rất khó cho một ông thầy mà phải dạy một người học trò như vậy. Nhưng may mắn thay, cậu ta lại khá thông minh, tuy thua Hạng Thác (xem chú thích bên dưới), kém Phạm Công Thiện, và dĩ nhiên là rất xa Einstein..., nên tôi mới nhận dạy cho cậu ta mà chỉ đảm bảo là sau 4 năm, cậu ta chỉ có thể hòa nhập cộng đồng 'thời @' là vì vậy. 

...Và thế là tôi phải mất 4 năm để truyền thụ kiến thức... cơ bản cho Khổng Tử, tôi không thể kể dài mà chỉ viết 4 chuyên đề ngắn (bên dưới), mỗi chuyên đề giảng hết... 1 năm, cho đến lúc tôi nói lời vĩnh biệt với Khổng Tử.

Bạn có biết hát Karaoke?

Khi tôi hát: 'xang xang xang liêu hò xừ xang, liêu ú hò liêu ú liêu ú xứ xang' (trong 'Hòn vọng phu-1', Lê Thương), thì Khổng Tử mắt sáng lên vì cậu ta thấy... quen quen. Tôi mới hỏi:

-Ta có nghe nói là ở nước ngươi, vào thế kỷ 4 TCN, có Bá Nha rất giỏi âm nhạc, đã từng đánh đàn bản ‘Cao sơn lưu thủy’ cho Tử Kỳ nghe; rồi sau đó, vào thế kỷ thứ 3 SCN, có Kê Khang gì đó đã đánh đàn bản ‘Quảng lăng tán’ nổi tiếng… Ta còn nghe nói là ngươi (và Mạnh Tử, Tuân Tử!), ngoài Ngũ Kinh còn có soạn cuốn thứ sáu là ‘Kinh Nhạc’ gì gì đó, mà đổ lỗi cho là Tần Thủy Hoàng đã đốt đi… Các ngươi có biết cảm thụ âm nhạc thật không đó, hay là chỉ… chém gió?

Khổng Tử chỉ cúi đầu lặng lẽ, không đáp, và tỏ ra rất mắc cỡ.
Sau đó, tôi bày cho Khổng Tử hát các bài như 'Cánh hồng Trung Quốc', 'Mộng uyên ương hồ điệp', 'Bến Thượng Hải'..., cậu ta tỏ ra rất phấn khởi và học khá nhanh, trong đó, cậu có vẻ rất thích các câu:
-Trong những năm tháng khó khăn này/Ai có thể thoát được nỗi sầu nhân thế/Trong thế giới phù hoa đó/Sống ở trên đời đã là chuyện điên rồ/Sao còn muốn lên tận trời xanh?/Chi bằng ngủ yên trong sự dịu êm...
-Rút đao chém xuống nước, nước càng chảy mạnh/Nâng chén tiêu sầu, càng sầu thêm.
-Đời như những cơn sóng đùa/Mà ngàn năm biết nơi đâu là bến bờ/Cuộc đời vui, cuộc đời buồn/Nào ai hay biết cho đâu là bến mơ/Niềm hạnh phúc, hay nỗi sầu/Dòng đời trôi cuốn ta qua ngàn năm.
Đặc biệt là cậu ta rất... thích mấy câu thơ (chưa được phổ nhạc):
-Vắng em thu tàn lối bơ vơ/Rừng thu xao xác bóng ai chờ/Cây thu hoang lạnh dài vươn cổ/Lá thu hờ hững rơi trong mơ (NGLB)
..Cậu ta cũng thuộc loại 'ngộ tính cao' đấy chứ!
Nhưng đến lúc tôi hát: 'Why must my life be filled with sorrow. Oh, love you more than I can say' (= Tại sao cuộc đời anh luôn ngập tràn những nỗi buồn. Ôi, yêu em nhiều hơn những lời anh có thể nói; nhạc và lời: Leo Sayer), thì Khổng Tử liền nói:

-Thôi thôi, biết chết liền!
Tuy thế, một ngày nào đó vui vẻ, tôi cũng sẽ dẫn 'cậu bé' đi hát Karaoke loại... 'hát 1, rờ 5' để cậu mở rộng tầm nhìn, hihi...

Khổng Tử chưa hiểu về tạo hóa!
Tôi dẫn Khổng Tử đi chơi. Chúng tôi đi qua những khu hồ xanh ngát mịt mù trong ký ức, đứng bên dòng sông Serepok sóng gợn lăn tăn, mà trước đây nghe nói có rất nhiều con cá trắng to đến 20kg, nhưng nay còn bao nhiêu! Chúng tôi đi dạo trong những khu rừng Tây Nguyên mà trước đây đầy những cây khọt, cây thông, bằng lăng..., nhưng nay còn bao nhiêu! Chốc chốc, chúng tôi lại dừng lại, hồi tưởng về những đàn bò tót chạy như bay làm khói bụi cuộn lên mịt mù như cảnh trong các phim 'cao bồi' Mỹ, những con kỳ đà hay chạy xẹt ngang qua những con đường đất đỏ, những chú chồn thoạt ẩn thoạt hiện trong các rẫy cà phê..., nhưng nay còn bao nhiêu! Và có những hòn sỏi nhỏ đã lẳng lặng ngắm các cảnh tượng này qua thời gian: các con, cây đã bị con người 'làm thịt' gần hết...
Rồi nghe tôi kể chuyện về đạo tặc, lâm tặc, tham nhũng tặc, phong bì tặc, mãi lộ tặc, cát tặc, vàng tặc, rải đinh tặc, hàng giả tặc, thương lái tặc (Tàu), chó tặc (trộm chó)..., khuôn mặt Khổng Tử bỗng trở nên buồn vời vợi, có lẽ cậu ta đang nghĩ rằng 'Tứ thư ngũ kinh' có góp phần cho các loại 'tặc' này không!, hay cậu đang nghĩ là con người ngày nay rất... phản tiến hóa, thua xa con người thời 2600 năm về trước!
...Một cơn gió mát thổi qua, có tiếng dòng sông đang vỗ nhè nhẹ vào bờ, nắng chiều phả nhẹ lên mặt đất, mấy đôi chim cu gáy đang rủ nhau đi tình tự nơi nao..., bỗng một cánh hoa rơi xuống, tôi nói:
-Tương tác âm dương đó, có âm, có dương, mới có vũ trụ vạn vật, ngươi nghĩ sao?
Khổng Tử im lặng như biểu lộ sự đồng ý. Tôi lại nói tiếp:
-Vì thế, tình khúc âm dương là sáng tạo tuyệt vời nhất của tạo hóa, đặc biệt, quan hệ nam-nữ (đực-cái) là nguồn cảm hứng của thế giới động vật để thăng hoa và sinh sôi nẩy nở, mà trong đó, PN là một thứ chất 'vô định hình' len lỏi vào tận ngóc ngách của trái tim đàn ông, để dung hòa chất nôn nóng của họ với ít nhiều 'mộng vĩ cuồng', nhưng không phải vì PN như thế mà ngươi cho là họ phải 'xuất giá tùng phu, phu tử tùng tử', thậm chí cho họ là 'tiểu nhân' (xem chú thích bên dưới), mọi giới đều bình đẳng!
Đến đây, bỗng mặt Khổng Tử nghệch ra như ngỗng ỉa, tôi hiểu là cậu ta đang nghĩ là:
-Ôi!, ta vẫn chưa hiểu gì về tạo hóa. 

Biết rồi, khổ quá, nói mãi!

Tôi có hỏi-đáp với Khổng Tử:

-À, cậu bé ơi, hôm trước ta đi nhậu, có nghe một người nói rằng: 'Tôi cũng nói nhiều câu không thua gì Khổng Tử, nhưng vì ổng nổi tiếng nên người ta trích ào ào, còn tôi không nối tiếng nên người ta không thèm trích!', ngươi thấy thế nào?

-Dạ, đúng vậy, có nhiều người nói rất có lý, thậm chí còn hay hơn em nhiều. Thú thật, các câu nói của em phần lớn là do 'người dân' nói, em mới 'bác học hóa' nó vào kinh sách mà thành ra có vẻ... cao siêu. Hơn nữa, đối với người Việt, câu gì bằng chữ Hán thì họ sẽ xem trọng hơn câu thuần Việt, ví dụ như em nói đại khái là 'Cái gì mà mình không muốn người khác làm cho mình, thì mình đừng làm cho người khác', thì họ sẽ lập tức bảo là 'biết rồi, khổ quá, nói mãi', nhưng nếu em nói là 'Kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân' thì họ chép lia lịa đến cả ngàn năm và còn gọi em là 'vạn tuế sư biểu' nữa, cũng như câu 'Đến như nước chảy, đi như gió, không biết đến từ đâu, không biết cuối cùng đi về đâu!' (không phải của em), mà nếu nói là 'Lai như lưu thủy hề, thệ như phong, bất tri hà xứ lai hề, hà sở chung!’, thì ai cũng... ngưỡng mộ hết, hi.. hi...

-À, ngươi nói nghe rất có lý, hèn gì ta ra đường thấy toàn là: vạn thọ đường, dân thiên đường, nhị thiên đường, khuynh diệp (dầu gió), hoạt huyết dưỡng não (thuốc), Ô Long (trà), Tam thái tử (xì dầu), Hảo Hảo (mì tôm)..., té ra là họ vô tình 'sính chữ Tàu' chứ không phải là... tôn sùng ngươi! À, cách đây mấy năm, có người bạn gửi cho ta một bức e-mail nói là: 'Dư dục vô ngôn, tứ thời hành yên, vạn vật dục yên, thiên hà ngôn tai' (ta không muốn nói nữa, bốn mùa êm trôi, vạn vật đua nở, kìa như trời đất có nói gì đâu) của ngươi, có gì mà vĩ đại đâu??? Ta cũng có nói là: 'Tôi hay ngắm dòng sông bên cửa sổ/thấy những đám lục bình trôi/lúc vào, lúc ra/Tôi biết cuộc đời của mỗi con người/sẽ không là cái gì cả/chúng ta sẽ trở về với cát bụi/và dòng đời vẫn mãi mãi trôi qua', ngươi có nghĩ là ta phụ thuộc ngươi không?

-Dạ không ạ, chân lý vẫn là chân lý, người ta ở các nơi khác nhau suy nghĩ một cách độc lập, dủ 2600 năm trước em, hay 2600 năm sau em cũng vậy ạ...

Rồi Khổng Tử nói tiếp:

-Người ta đã vô tình hay cố tình gán các chân lý vào miệng của em ạ.

Bài giảng cuối cùng cho Khổng Tử, hihi...

-Khổng Tử à, ta nói điều này cho người biết nhé, ngươi đừng có tự ái nhé (dạ, em là con người mà, nhưng thầy cứ nói đi). Thật ra, ta có thích Trang Tử vì tâm hồn của ổng thoát tục, thích Nguyễn Bỉnh Khiêm vì phong cách của ổng có ít nhiều chất tiếu ngạo, ta cũng thích Xuân Hinh, Hoài Linh và Mr. Bean nữa, nhưng ta... ta... thấy không học hỏi được gì từ ngươi cả, thiệt, ta viết cũng khá nhiều, nhưng ta chỉ nhắc đến tên ngươi vài lần với vài câu trích dẫn mà ta không mấy thích (cười).

À, ngươi có biết 'quyền lực mềm' là cái gì không? (dạ không). Nay, có lẽ vì 'vụ Trung Quốc bành trướng', người ta hay đề cập đến 2 cụm từ 'quyền lực mềm' và 'quyền lực cứng'. Ví dụ vụ 'giàn khoan HD981' là một biểu hiện của quyền lực cứng đó, còn cái vụ 'Viện Khổng Tử' là biểu hiện của quyền lực mềm đó. Nhưng quyền lực mềm còn có 2 loại: vô tình và cố ý, ví dụ việc ấn hành cuốn 'Phong nhũ phì đồn' (của Mạc Ngôn) là vô tình, còn việc thành lập 'Viện Khổng Tử' ở VN là cố ý...

Chắc người có biết cụm từ 'quan hệ hữu cơ' chứ? (dạ có), nó cũng còn được gọi là 'quan hệ biện chứng' đó. Có nghĩa là cái Viện Khổng Tử cao bao nhiêu mét thì sẽ có bấy nhiêu cái giàn khoan xuất hiện trong thềm lục địa của VN đó, hay cái Viện này càng 'mềm' thì lực lượng quân sự của TQ dùng để đe dọa VN trên biển Đông càng 'cứng' đó... 

Loài người nay chả còn tha thiết gì cái lý thuyết 'quân-sư-phụ' của ngươi nữa. Ngày nay, dân ngang với hoàng đế, chẳng hạn vừa rồi có 1 anh 'hai lúa' kiện ông Obama, và anh ta thắng kiện (xem chú thích bên dưới); ngoài ra, người ta còn xem 'khách hàng là thượng đế', tức là xem dân là 'vạn tuế' đó. Còn ở xứ X nọ, thầy quyết định trò, nhưng đọc báo hàng ngày nghe nói trò đánh thầy hoài à; còn ở phương Tây người ta coi trò là thầy, thầy phải lắng nghe và học hỏi ở trò, nhưng hầu như không có chuyện 'trò đánh thầy' đó, ngươi biết chưa? (dạ chưa). Còn trong lịch sử, ở mọi nơi, cha mẹ vẫn là sự tôn trọng vĩnh hằng đối với các thế hệ con cháu, đặc biệt ở bên Tây, mối quan hệ cha-con được xem là bình đẳng, mà cha thường tâm sự và gọi con là 'anh bạn' đó. Tóm lại, nay nếu có vị hoàng đế nào mà lên mặt 'ông chủ' đối với dân, thì sẽ bị dân chửi đến... 3 họ đó.

...À, Khổng Tử nè, ngươi đã đến đây học được 4 năm, ngươi đã thông được nhiều điều chưa? (dạ, nhiều lắm, xin vô cùng cám ơn thầy). Ban đầu, đến đây 'bái' ta làm thầy, ngươi đã hối lộ ta một đôi chim cu gáy, nay ta cũng tặng lại ngươi 2 bịch cà phê Ban Mê Thuột, gọi là nghĩa thầy trò.

Cuối cùng, ta xin tâm sự với ngươi rằng cái lý thuyết 'quân-sư-phụ' của ngươi đã bị các thời 'Nhậm Ngã Hành' thay phiên nhau lợi dụng; trước đây Mao Ngã Hành đả kích ngươi rất dữ, nói là ngươi đã làm TQ chậm phát triển đến 2000 năm, nhưng không hiểu sao nay gã lại đem cái lý thuyết của ngươi tải sang VN, ý đồ của gã rất thâm hiểm!

Nói thật với ngươi, dân Việt chả cần cái Viện Khổng Tử đó đâu, chả lẽ chúng ta đến đó để hát Karaoke à?, vậy ngươi hãy vui lòng mang cái tư tưởng của ngươi về xứ Sơn Đông cổ đại nhé?

Khổng Tử nửa vui lòng, nửa đau lòng, mang cái 'Viện Khổng Tử' lên vai, dùng thuật đằng vân giá vũ, đứng trên nửa tầng trời, hai tay chấp lại và bịn rịn nói vọng xuống:

-Em xin vĩnh biệt thầy.

HẾT.

-------- 

Ghi chú:
-Âm giai ngũ cung: Âm giai của nhạc (truyền thống) VN lấy theo âm giai của nhạc Trung Hoa nên chỉ có 5 âm: hồ, xự, xang, xê. cống (ngoài liêu, ú)... Âm giai đó người phương Tây thường gọi là âm giai ngũ cung (gamme pentationique) (Trần Văn Khê, vienncanhue.vn)
-Ngũ Kinh: Kinh Thư, Kinh Thi, Kinh Lễ, Kinh Dịch, Kinh Xuân Thu (Kinh Nhạc đã bị Tần Thùy Hoàng đốt mất nên còn lại Ngũ Kinh) (wikipedia)
-Hạng Thác (kể chuyện):
Ngày xưa, có ông Khổng Tử mà ổng nghĩ là cái gì ổng cũng biết cả. Một hôm, ổng cùng đi với chúng đệ tử thì gặp một cậu bé khoảng 7 tuổi. Cậu bé, tên là Hạng Thác, vốn thông minh và nghịch ngợm, biết là Khổng Tử tưởng mình là số một, nên cậu chặn đường, chào hỏi rất lễ phép và khiêm tốn hỏi:
-Thưa ông, tại sao buổi sáng mặt trời lại to, còn buổi trưa mặt trời lại nhỏ?
'Trúng mánh rồi, dễ ồm à’, Khổng Tử thầm nghĩ. Vì mình là ‘Thánh nhân’ và vì đứng trước chúng đệ tử, ông ta liền trả lời:
-Buổi sáng mặt trời to hơn vì gần ta hơn.
-‘Thế tại sao buổi trưa mặt trời xa hơn mà lại nóng hơn?’, cậu bé hỏi.
Khổng Tử… bí và than rằng ‘hậu sinh khả úy’ (mà sở dĩ ngày nay ta có câu ‘Trường Giang sóng sau xô sóng trước’ với ý nói rằng thế hệ sau sẽ giỏi hơn thế hệ trước). Dĩ nhiên, thời đó, ông ta không thể nào mà biết bản chất của vấn đề (do sự khúc xạ ánh sáng). Trận đại bại của ông ta làm cậu bé Hạng Thác nổi tiếng cho đến nay.
http://nhagomlabang.blogspot.com/2013/05/357-357-ong-bill-clinton-cung-binh.html
-Một phó thường dân thắng kiện Tổng Thống Mỹ: Trong tháng vừa qua (7/2014), một tin nhỏ từ Mỹ đã gây trận địa chấn trong giới đầu tư TQ. Một sự kiện mà giới tài chánh toàn cầu hoàn toàn không quan tâm, kể cả những mạng truyền thông lớn. Câu chuyện bắt đầu từ năm 2012 khi công ty Ralls của TQ mua một miếng đất và tài sản của Terna Energy tại tiểu bang Oregon và đem trang thiết bị TQ qua Mỹ để vận hành một trang trại điện gió (wind farm). Dự án gặp sự phản đối của dân địa phương (có lẽ vì tự hào dân tộc) và vì toạ lạc quá gần một căn cứ hải quân Mỹ… Obama ký một sắc lệnh hành pháp (executive order) cấm khai triển dự án trên căn bản an ninh quốc gia (national security) và bắt Ralls phải giải ngân, rút khỏi dự án trong vòng 9 tháng… Sau 2 năm tranh nghị giữa 2 bên, tháng vừa qua, Toà Án Liên Bang đã đồng ý với Ralls và phán quyết là executive order của Obama không có hiệu lực. Đây là một chiến thắng của một công ty cỡ trung của TQ trong tranh chấp với một người được coi như là “nhiều quyền lực nhất thế giới” có cả một chánh phủ siêu cường ở sân sau…
Chuyện một phó thường dân thắng kiện Tổng Thống Mỹ là chuyện hằng ngày ở huyện…, nhưng câu chuyện đã trở thành một huyền thoại với các nhà đầu tư TQ. Nó trở thành một dấu ấn sâu sắc trên tư duy của người dân TQ, về một xã hội minh bạch, công bằng và pháp trị cho những người thấp kém yếu thế. Nó đẹp hơn cà tượng Nữ Thần Tự Do luôn dang tay chào đón những tù nhân tự nguyện của các chế độ phong kiến độc tài. Nó là biểu tượng cao quý nhất của sức mạnh mềm của một thế giới mới cho một thế hệ mới. Nó là lý do chính tại sao dòng tiền đầu tư tại TQ và mọi quốc gia khác dồn dập đổ về Mỹ. Obama đã thua nhưng nước Mỹ và chủ nghĩa giẫy chết của Tây Phương sống mạnh; đem hy vọng hiếm quý cho mọi người dân trong những thiên đường đang mục nát. (‘Góc nhìn của nền kinh tế pháp trị’, A Lan)
http://www.gocnhinalan.com/blog-cua-alan-va-bca/su-hap-dan-cua-nen-kinh-te-phap-tri.html

-Phụ nữ = tiểu nhân: Khổng Tử nói: “Duy nữ tử dữ tiểu nhân vi nán dưỡng dã, cận chi tắc bất tốn, viễn chi tắc oán” (Duy chỉ có phụ nữ và tiểu nhân là khó giáo dưỡng. Gần thì họ khinh nhờn, vô lễ, xa thì họ oán hận)… Theo các nhà nghiên cứu thì nguyên nhân khiến Khổng Tử cảm thán như vậy có thể có hai nguyên nhân: Một là Khổng Tử gặp phải trắc trở trong quá trình yêu đương, hai là, sau khi kết hôn, cuộc sống của Khổng Tử không được mỹ mãn như mong đợi và hai lý do này không hề loại trừ nhau. Việc Khổng Tử gặp trắc trở trong chuyện tình duyên thì không có sử liệu nào khẳng định chắc chắn được. Tuy nhiên, nếu như chuyện đó có thật thì có lẽ nó liên quan nhiều tới ngoại hình của Khổng Tử. Theo mô tả của sử sách thì Khổng Tử vốn không phải là một người có ngoại hình khá, nếu như không muốn nói là “dưới mức trung bình”. Hầu hết các tài liệu đều mô tả Khổng Tử là có “dị tướng”: Người cao lớn, có tướng ngũ lộ (mắt lồi, lỗ mũi rộng, lộ hầu, tai bạt, răng hở). Mặt to và có những vạch như quả dưa chín. Bàn tay hổ, ngực rùa, râu rậm, mồm rộng, miệng nói tươi, đi nhanh. Với một tướng mạo như vậy, Khổng Tử khó mà lấy được cảm tình từ các cô gái. Vì thế, trong quá trình yêu đương, Khổng Tử có bị từ chối hay cười nhạo cũng là chuyện khó tránh. Điều này rất có thể tạo nên một sự ám ảnh không tốt trong Khổng Tử đối với phụ nữ. Nếu như chuyện rắc rối trong tình duyên chưa thể chắc chắn thì chuyện cuộc sống hôn nhân của Khổng Tử không mỹ mãn là chuyện hoàn toàn có thực. Trong cuộc đời của Khổng Tử chỉ lấy một người vợ là Nguyên Quan thị. Cũng khó có thể biết rằng, Nguyên Quan thị yêu Khổng Tử ở điểm nào, song việc quyết định kết hôn với Khổng Tử cũng có thể xem là Nguyên Quan thị quyết tâm gắn bó với Khổng Tử. Tuy nhiên, không lâu sau đó, Khổng Tử và Nguyên Quan thị đã ly hôn…Chu Hy người thời Tống chú giải… rằng: “Mẹ của Bá Ngư mất sau khi đã ly hôn”. Bá Ngư chính là con do Nguyên Quan thị sinh cho Khổng Tử. Vì vậy, chắc chắn rằng Khổng Tử đã ly hôn với Nguyên Quan thị. Vào thời Khổng Tử, ly hôn người ta gọi là “xuất thê”... Do Khổng Tử quanh năm đi xa, vợ chồng không có thời gian gần gũi, quan tâm tới nhau, Nguyên Quan thị ắt không khỏi có những lúc cảm thấy khổ tâm, tủi phận, một người phụ nữ dù đảm đang tới đâu, trong hoàn cảnh ấy cũng không khỏi phàn nàn, thậm chí là oán trách. Lúc đó, Khổng Tử cả đời du thuyết nhưng không được trọng dụng, chỉ đành phải về quê mở lớp dạy học, trong lòng cũng sẵn phẫn uất. Vì thế, chuyện vợ chồng Khổng Tử mâu thuẫn là điều khó mà tránh được. Câu “Duy nữ tử dữ tiểu nhân vi nán dưỡng dã…” có lẽ là tâm trạng bộc phát của Khổng Tử... (Đại Nam, phunutoday.vn).